De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge en Jef Vermassen. Hij wordt geraadpleegd over uitzonderlijke omstandigheden.
Mijnheer Eyskens, u bent zo vriendelijk de spits te willen afbijten in onze Kroonraad, die elke week duiding verstrekt bij de aktualiteit. Op binnenlands gebied staat de begroting voorop. Die leidt blijkbaar tot kontroverses binnen de meerderheid ?
MARK EYSKENS : Ik vind dat het begrotingsdebat bij monde van sommige politieke verantwoordelijken slecht is ingezet. De minister van Financiën heeft van meet af aan de gedachte gelanceerd van een belastingverhoging, de heer Tobback van een belasting op de vermogens. Ik vind dat men zich bij de begroting eerst moet bezig houden met de uitgavenzijde. Meer bepaald : de beheersing van de uitgaven door een grotere efficiëntie van het staatsbeheer en het schuldbeheer, de bestrijding van de fiskale en de sociale fraude, het herzien en verlagen van bepaalde uitgaven, en het puren van maximaal profijt uit privatizeringen. Slechts op het einde van de rit als er dan nog een saldo moet worden gedekt mag men spreken over belastingen. En wat mij betreft enkel van indirekte.
Kunt u aan de uitgavenkant voldoende besparen om de fameuze honderd miljard te halen ?
EYSKENS : Neem de sociale zekerheid. Ik heb al vaak geschreven en gezegd dat men in België de armoede onder geen enkel beding mag laten toenemen. Maar bijna alle Belgen genieten onder één of andere vorm van de sociale zekerheid. Dat zijn niet allemaal dompelaars. De sociale zekerheid slaat op een pakket van duizend driehonderd miljard, als je daar vijf procent op bespaart, heb je 65 miljard. Ik zeg niet eens dat men zo ver moet gaan. Een paar procent en je hebt tientallen miljarden.
U moet wel langs Tobback, die stelt dat de bodem bereikt is, toch wat ziekte- en werkloosheidsuitkeringen betreft.
EYSKENS : Als je, zoals wij, een tekort hebt van toch nog altijd 4,5 procent, bovendien een fiskale druk die ongeveer de hoogste van de wereld is, en een openbare schuld van tienduizend miljard frank, dan mag je niet zeggen dat de bodem bereikt is. Want dat staat gelijk met kapituleren. Dan mogen we de pretentie niet hebben om een sterke frank te handhaven en in de Europese muntunie te treden. Dan moeten we het op zijn Italiaans doen : de frank laten zakken, de inflatie laten toenemen en alles laten vlotten. Wat zeer onrechtvaardig is, want een hoge inflatie is uiteraard ook een vorm van belasting en treft zeker de minst begoeden.
De drie-procentnorm van Maastricht is het richtsnoer van de premier. Vreest u niet dat de PS daarvan af wil ?
EYSKENS : Mocht dat zo zijn, dan gaan we naar een breekpunt. Dehaene heeft zich duidelijk genoeg uitgesproken, hij kan zich niet veroorloven op dat punt toegevingen te doen. Ik denk niet dat de PS er een breekpunt van wil maken. Er is veel woordenkramerij bij, de PS zal de drie procent slikken.
De standpunten van socialisten en kristen-demokraten zijn voorlopig niet eensluidend. Loopt de regering gevaar bij deze begrotingsopmaak ?
EYSKENS : Ik denk dat de regering er zal uitgeraken, maar waarschijnlijk toch met wat kleerscheuren. Voor niemand zal de begroting echt voldoening schenken. Ik maak me vooral zorgen over de ekonomische efficiëntie van de hele operatie. We moeten een begroting maken die niet haaks staat op het sterke-muntbeleid, op de industriële modernizering van ons land en op het konkurrentievermogen van onze ondernemingen. Dat is essentieel. En ik vrees nu al dat vanuit ekonomisch standpunt wel wat kritiek zal kunnen worden geuit op de rationaliteit van sommige maatregelen.
Wat denkt u over de vermogensbelasting van Tobback ?
EYSKENS : Dat is een ideologisch stokpaardje, de rijken moeten betalen, maar Tobback heeft de objektiviteit gehad eraan toe te voegen dat de opbrengst hoogstens honderd tot honderdvijftig miljoen zou zijn, een druppel in de oceaan. Wat hij er niet bij vertelt, is dat in België het vastgoed-vermogen al zeer zwaar belast wordt. We hebben zeer hoge registratierechten en in de indirekte lijn zeer hoge suksessierechten. Je mag zeggen dat in België een onroerend bezit na drie generaties volledig is wegbelast. Indien je dus verder gaat, en dat heeft Van Rompuy ook duidelijk gesteld, tast je de kapitaalbronnen aan die moeten leiden tot investeringen.
Wat het roerend vermogen betreft, geef ik toe dat een voorheffing van dertien procent aan de lage kant is. Maar het roerend vermogen is onbekend. Vooraleer je dat kan vangen, gaat het lopen. Dat kan je onrechtvaardig vinden, maar het is nu eenmaal zo. En dan geef ik nog twee beschouwingen. Ten eerste : het spaargeld vloeit meestal voort uit wat met arbeid verdiend is, en daarop is al veertig, vijftig tot zestig procent belasting betaald. Ten tweede : het arbeidsinkomen in België is geïndexeerd, het inkomen uit sparen niet. Er zijn in het verleden jaren geweest waarin de reële opbrengst van aandelen en obligaties, na aftrek van inflatie, negatief was. Als ik alles in rekening breng, vind ik dat het invoeren van een vermogensbelasting meer schade zou aanrichten dan opbrengsten opleveren.
Internationaal draaide alles de voorbije week rond Bosnië. Bent u verheugd over de militaire aktie van de Navo ?
EYSKENS : Zeker, hoewel ze veel te laat komt. Ik herinner mij in Knack van enkele jaren geleden een stukje op de laatste bladzijde, niet waar, onder de kop “Het plan Eyskens”, waarin nogal fel de draak werd gestoken met mijn voorstellen voor air strikes. U herinnert zich dat misschien ook ? In die periode werden alle mogelijke bezwaren tegen luchtaanvallen opgestapeld. Wel, het blijkt nu dat ze perfekt mogelijk zijn, en dat je de Bosnische Serviërs wel degelijk aan de onderhandelingstafel kan bombarderen. Hadden ze drie jaar geleden gedaan wat ze vorige week deden, er zou veel onheil en tienduizenden doden vermeden zijn.
Het is pas met de Amerikaan Richard Holbrooke dat de zaken aan het rollen zijn gegaan.
EYSKENS : Ik schaam mij voor de lamlendigheid van Europa. Ik heb al meermaals gezegd : de Europese Unie is een ekonomische reus, een politieke dwerg en een militaire worm. Ik stel vast dat Europa in Bosnië niet alleen een militaire maar ook een politieke worm is geweest, die dan bovendien nog in de grond is gekropen. Europa heeft daar een lamentabele afgang beleefd. In de Veiligheidsraad, drie jaar geleden, hebben de Amerikanen de resolutie op tafel moeten leggen om VN-troepen naar Joegoslavië te sturen. De Europeanen waren verdeeld. Ten tweede : als er militair moet worden opgetreden, zijn het hoofdzakelijk Amerikaanse jachtvliegtuigen die opstijgen. Ten derde : als de VN-troepen ooit moeten geëvacueerd worden, hebben we de Amerikanen nodig om het te doen want Europa is er niet toe in staat. En tenslotte, en dat is het toppunt : het diplomatiek initiatief dat nu plaatsvindt, heeft onze vriend Carl Bildt volledig van de kaart geveegd. Van Stoltenberg is geen sprake meer. En Akashi is ook in zijn hol gekropen. Het is een Amerikaanse diplomaat die in ex-Joegoslavië is afgestapt en met al die partijen onderhandelt, op basis van een geografisch voorstel dat tot in de laatste details straat per straat, vierkante centimeter per vierkante centimeter is uitgetekend door Amerikanen in Washington. Vanop tienduizend kilometer afstand. De Europeanen, die er naast wonen, zijn niet bij machte dat dossier te deblokkeren. Dat is afschuwelijk. En het werpt een biezonder kwalijke schaduw vooruit op de Intergoevernementele Konferentie over Maastricht bis van volgend jaar. Want het buitenlands beleid, laat staan het militair beleid, van de Europese Unie is nul komma nul.
De Serviërs worden aan de onderhandelingstafel gedwongen. Maar aan aanslepende en niets opleverende onderhandelingen is er in Bosnië ook geen gebrek geweest. Vreest u niet dat we opnieuw voor zo een rondje vertrokken zijn ?
EYSKENS : Bij de vorige onderhandelingen zat Karadzic voor de Bosnische Serviërs aan tafel. Tegen die man is geen kruid gewassen, die moet men mores leren. Milosevic daarentegen weegt de belangen af en heeft begrepen dat Karadzic voor hem een molensteen is geworden die hij zo gauw mogelijk kwijt moet. Milosevic krijgt nu de kans om een klein Groot-Servië te maken. Want men gaat natuurlijk Bosnië verdelen, wat ik overigens afkeur.
Ik ben nog altijd teoretisch voorstander van het experiment van een multikulturele samenleving. Ik denk dat dat zeer belangrijk is voor de geschiedenis van de toekomst, als ik me zo mag uitdrukken. De eenentwintigste eeuw zal in vele landen ofwel een multikulturele samenleving brengen, ofwel een nachtmerrie. Maar ja, men had de multikulturele samenleving in Bosnië slechts kunnen redden indien men voordien de Serviërs en dan bedoel ik de Serviërs van Milosevic had weggebombardeerd toen ze oorlog voerden in Kroatië en Dubrovnik aanvielen. Nu is het te laat, en dus vrees ik dat men tegen alle internationale rechtsbeginselen in Bosnië zal moeten opdelen.
Stemt u in met het protest tegen de Franse kernproeven ? Kollega’s van u dobberen op dit moment op één of andere oceaan.
EYSKENS : Ik vind dat Chirac onhandig is geweest om die proeven te doen hernemen net op de verjaardag van de tragedie in Hiroshima. Frankrijk, en de westerse demokratieën in het algemeen, zouden best het voorbeeld geven van een zekere terughoudendheid wat die wapens betreft. Maar anderzijds vind ik dat men vervalt in selektieve verontwaardiging. Want die bootjes die opstomen naar Mururoa zouden volgens mij eerst moeten aanleggen in Shangai, daar aan land gaan en dan een voetmars inzetten naar Peking met de bedoeling grote spandoeken te ontrollen op het Tien-Anmenplein, om te protesteren tegen de Chinese kernproeven. Er is er niet langer dan veertien dagen geleden één geweest, in augustus. Er was er ook al één in mei. Het protest daartegen heb ik nauwelijks gehoord, tenzij als een aanhangseltje bij het protest tegen de Fransen.
Is het niet paradoksaal dat wij boycotakties ondernemen tegen de Fransen, terwijl deze week de hele wereld te gast is in Peking voor de VN-konferentie over de vrouw ? Wat voor een deel toch een propaganda-stunt is van het Chinese regime. Met het grootste cynisme hebben de Chinezen aangekondigd dat ze de vorige week tien delinkwenten lees : politieke gevangenen hebben geëxecuteerd, er aan toevoegend dat ze dat moesten doen om de anderen kalm te houden. Daar kwam het toch op neer.
De protestaktie tegen de Fransen, zoals die zich nu ontwikkelt, bestempel ik als meten met twee maten en twee gewichten. En ik zeg er nog bij dat de hetze tegen Chirac natuurlijk mee is opgeklopt door de socialistische oppositie in eigen land, die veel te weinig onderstreept dat er onder Mitterrand meer dan tachtig kernproeven hebben plaatsgehad. Evenmin als ze vermeldt dat onder Mitterrand socialistische regeringen massaal wapens hebben geleverd aan Iran, voordien aan Irak, waarmee ter plaatse de bevolking wordt verknecht en vervolgd. Dat vind ik veel erger dan die kernproeven. Zeker omdat ik vind dat de nucleaire ontradingsstrategie van de grote westerse demokratieën een waarborg is om de wereldvrede te handhaven. Het heeft gedurende vijftig jaar belet dat de Derde Wereldoorlog zou uitbreken.
Tot slot nog een vraag over de voorzittersverkiezing bij de VLD. Stelt u ook, zoals Tobback, een veto tegen deze of gene kandidaat ?
EYSKENS : Neen. Het is nogal sterk om vanop een afstand een veto te gaan uitspreken tegen een kandidaat-voorzitter van een andere partij, waarin de verkiezingen demokratisch plaatsvinden onder alle leden. Hetgeen bij mijn weten niet het geval is in de SP. Dit gezegd zijnde, gaat mijn voorkeur uit naar Guy Verhofstadt. Die heeft ons altijd veel stemmen opgeleverd. Ik noem dat : het vogelschrikprofiel. Wij zijn enigszins beducht, laten we eerlijk zijn, voor de handigheid van De Croo. Voor het charisma van Patrick Dewael, die goed overkomt, nice-looking, goed spreekt, ik heb hem bezig gezien als fraktieleider in de kamer en hij doet dat goed. En voor de charmes van Annemie Neyts. Voilà.
Stel dat u lid bent van de VLD, voor wie stemt u dan ?
EYSKENS : Bespaar mij de gruwelijke veronderstelling dat ik lid zou zijn van de VLD.
Koen Meulenaere
