Schatten uit de Antwerpse kerken.

Vorig jaar was het 750 jaar geleden dat in de katholieke kerk Sacramentsdag werd ingesteld, het feest waarop de gewijde hostie of het Heilig Sacrament wordt vereerd. Het was de mystica Julienne de Mont-Cornillon uit de buurt van Luik, die in 1246 de impuls gaf tot deze cultus.

In de veertiende eeuw werd het ?Fête-Dieu? op de tweede donderdag na Pinksteren een kerkelijke feestdag. Bij die gelegenheid ging traditioneel ook de Sacramentsprocessie uit.

De verjaardag van de instelling wordt nu, een jaartje later, in Antwerpen herdacht met een mooie tentoonstelling van Verborgen schatten uit Antwerpse kerken.

Het organisatiecomité met als drijvende kracht Herman de Pooter, probeert iets weer te geven van het respect waarmee eeuwenlang de hostie (het lichaam van Christus) werd omringd.

Het was destijds niet gemakkelijk voor de clerus om de theologische betekenis van de ?transubstantiatio? (vlees en bloed worden brood) aan de gelovigen uit te leggen. Daarom werd het respect voor het ?panis angelicus? uitgedrukt door het gebruik van de edelste metalen, het rijkste brokaat, het subtielste borduurwerk, de schitterendste edelstenen.

Het mocht echter geen goud- en zilvertentoonstelling worden, maar enkele cibories, monstransen, kelken en pyxiden in goud of verguld zilver, van barok tot art deco, konden niet vermeden worden.

Pronkstuk van de tentoonstelling is de Sacramentstroon uit Brecht, een grote beeldengroep in hout uit 1659-1660, ontworpen door Artus II Quellien.

In het midden is een plaatsje voorbehouden om de monstrans te plaatsen. Er zijn ook vijf levensgrote poppen, die een priester en vier baldakijndragers voorstellen. Zo trok vroeger de processie door de straten.

Ook meer volkse aspecten van de hostieverering komen aan bod, onder meer met talrijke handgekleurde vrome ?santjes?.

In een begeleidende brochure wordt uitgebreid stilgestaan bij de symboliek van de hostieverering, met de bloemen- en vruchtenkransen, de pelikaan, korenaren, druiventrossen en zonnestralen. Ook de rijke maar voor velen vreemde of vergeten terminologie komt aan bod.

Paul Dossche

?Verborgen schatten uit Antwerpse kerken?, in de Fernand Collinzaal van de KB-toren (Boerentoren) in Antwerpen. Elke werkdag van 9.00 tot 16.00, donderdags tot 18.00. Tot 29/8.

Troon uit de Sint-Theobalduskapel in Brecht, 1659-60.