Twee partijen moeten volstaan voor een nieuwe Vlaamse regering. Of niet soms ?

HET IS BEKEND dat de uittredende minister-president Luc Van den Brande (CVP) nogal gehecht is aan zijn vondsten, als het erop aankomt brand names voor politieke projekten te verzinnen. Qua politieke marketing is dat natuurlijk niet dwaas. Zodoende zal er de nabije toekomst wel vaker over het Euromap worden gesproken, het nieuwe Mestaktieplan (Map), dat de CVP graag als alternatief voor of korrektie op het door haar gekelderde Map van minister van Leefmilieu Norbert de Batselier (SP) naar voren schuift.

Het, of liever “een” Map is ongetwijfeld één van de hardste noten om kraken in het Vlaamse formatieberaad. Daarvoor mocht de CVP, als grootste partij in de Vlaamse raad, Van den Brande als formateur op pad sturen. Dat gesprek wil de CVP “in eerste instantie” voeren met de SP, al was het maar opdat de Vlaamse koalitie een mooie afspiegeling zou vormen van de federale meerderheid waaraan formateur Jean-Luc Dehaene (CVP) werkt. Zo wil het in alle geval de uittredende premier in naam van de homogeniteit van het beleid.

De CVP wil het in de Vlaamse regering graag rooien met de SP alléén, dus zonder de Volksunie, die met Johan Sauwens nog in de vorige koalitie vertegenwoordigd was. Voorlopig toch, ten ware Van den Brande erop uit is om de VU eerst in de wachtkamer gaar te laten sudderen tot ze bereid is een geprefabriceerd CVP-SP-akkoord blindelings mee te ondertekenen. De rooms-rode koalitie heeft slechts één zetel overschot in de Vlaamse raad (63 mandaten op 124). Kortom, één zieke of één overloper naar pakweg de VLD is genoeg om de meerderheid te laten kantelen. Maar het moet volstaan, aldus de CVP, krappe meerderheden zijn goed voor de discipline.

KABINET.

Het neutralizeren van de VU is een eis van de CVP. De kristen-demokraten zijn beducht voor het flamingantische elan waartoe de VU zich geroepen zou voelen, zeker nu Dehaene een communautaire adempauze wil inlassen. De vraag is dan hoe de bestaansonzekere VU een oppositiekuur zal doorstaan. De logistieke en andere voordelen van een “eigen” ministerieel kabinet zijn tenslotte niet gering. VU-voorzitter Bert Anciaux weet daar alles van : ooit stond hij twee jaar lang op de loonlijst van een federaal kabinet, zonder dat hij daar één voet heeft gezet.

Een tweeledige koalitie versterkt de positie van de CVP, omdat de VU in de uittredende executieve vaker op één lijn stond met de SP dan met de CVP, bijvoorbeeld over het Map. En bovendien zou de ambitieuze Theo Kelchtermans (CVP) met het verdwijnen van de Bilzenaar Sauwens verlost worden van een politieke konkurrent in zijn eigen Limburgse gouw.

De drie partijen konden het in de vorige executieve best vinden met elkaar. Alleen over het Map kwam het tot een regelrechte botsing : onder impuls van de Boerenbond wou de CVP ineens niets horen van De Batseliers Map. Het alternatieve Euromap, dat vanaf 1 januari 1996 van kracht moet worden, heet te voldoen aan “de strengste Europese normen”. Het is evenwel vooral pragmatischer en minder ambitieus dan het huidige, getorpedeerde Map. Het gaat uit van de Europese normen voor de volksgezondheid, vooral voor de drinkwaterkwaliteit. Het zou, bijvoorbeeld, bij de bepaling van toepassingsgebieden een fijnmaziger beleid mogelijk maken, wat de boeren sterker tot medewerking zou kunnen motiveren.

Een eerste, globale evaluatie volgt al in 1998, wat de executieve verplicht om er terdege werk van te maken, want de uitvoering van dit Euromap valt volledig binnen haar mandaat ; de volgende verkiezingen voor de Vlaamse raad volgen pas in juni 1999. De CVP maakt zich in alle geval sterk dat ze er ekologie en ekonomie op volwaardige wijze mee kan verzoenen. De Batseliers Map zou volgens haar 20.000 jobs in de landbouw hebben gekost. Helaas, zo heet het, zijn de studies nog niet klaar over het tewerkstellingseffekt van het Euromap.

EVENWICHT.

De CVP wil de zaak niet meer uit de hand laten lopen en Kelchtermans heeft al een kandidaat-leefmilieuminister in petto : zichzelf. In alle geval zal een eerbaar Map-kompromis geen hinder ondervinden van de door de Map-tegenstanders gedemonizeerde figuur van De Batselier. Omdat deze laatste zijn beloften aan zijn Dendermondse gemeentenaren gestand wil doen, opteert hij wellicht voor een kombinatie van het burgermeesterschap van die stad met het voorzitterschap van de Vlaamse raad, een stek die nu lichtelijk ondanks hemzelf Eddy Baldewijns (SP) bezet.

Daarmee is al de zetelverdeling in de nieuwe executieve aan de orde. Vooreerst moet het aantal daarvan worden vastgelegd. Er zijn nu acht Vlaamse ministers, maar wettelijk mogen het er elf zijn. Elf maakt het rekenwerk iets makkelijker. De CVP kandideert, behalve uiteraard voor het voorzitterschap, nu al voor Onderwijs (voor Luc Martens), Leefmilieu (Kelchtermans) beide tot nu toe in SP-handen en Binnenlandse Zaken. Gezien het klassieke evenwicht tussen Onderwijs en Kultuur, zal dat laatste departement naar een socialist gaan, waarvoor al de naam van nieuwkomer Tuur Van Wallendael is genoemd. Diens eerste grote opdracht bestaat dan uit het saneren van het huishouden van een vorige werkgever van hem, de BRTN.

Zeker als uittredend onderwijsminister Luc Van den Bossche (SP) geen portefeuille meer belieft, kampt de SP met een wat vreemd probleem. Zij heeft haar zwaargewichten vrijwel uitsluitend op kamerlijsten laten verkiezen, ook haar derde minister in de executieve, Leo Peeters of de vorige Vlaamse raadsvoorzitter, Louis Vanvelthoven. Dat opent kansen voor neofieten, pakweg ex-vakbondsman Robert Voorhamme. Of het zullen SP-kamerleden zijn die worden uitverkoren, maar die moeten dan gek genoeg om als extra-parlementairen in de Vlaamse regering gaan zetelen.

M.R.

Formateur Van den Brande tussen de voorzitters Tobback en Van Hecke : een fijn gesprek over de executieve.