Veel kiezers lijken niet zo tuk op verkiezingen. Gaan stemmen, zo blijkt uit peilingen, vinden ze algauw te veel moeite. Een verloren zondagochtend. En toch wil de paars-groene meerderheid de burger bij gemeenteraadsverkiezingen voortaan twee zondagen op rij laten opdraven. Idem voor wie de stembureaus bemant en de stembiljetten telt. Dat is het gevolg van het plan om de burgemeester rechtstreeks te verkiezen. Want dat zal in twee ronden gebeuren, met op de tweede zondag een run off tussen de twee die de week tevoren als populairsten uit de bus kwamen.

En wat als zo’n Piet Populair is verkozen, zonder dat zijn partij tot de bestuursmeerderheid behoort? Dan maar een cohabitation op zijn Frans, zoals er nu in Parijs een rechtse president samen met een linkse premier regeert. Dat wordt lachen. Ze willen in Frankrijk al lang van dat hachelijke ‘samenhokken’ af, omdat het tot niets anders leidt dan interne rivaliteit, bestuurlijke inefficiëntie en… onverschilligheid bij de kiezer, die niet meer weet wie voor welk programma staat.

En elke kandidaat-burgemeester mag een running mate meebrengen, een plaatsvervanger voor wanneer de rechtstreeks verkozen burgemeester, ondanks zijn geroepenheid, toch voor een hoger ambt kiest. Niemand hoeft hier de vermoorde onschuld uit te hangen. Dit betekent concreet dat een Steve Stevaert of Patrick Dewael hun stemmenpotentieel voor hun partij mogen verzilveren bij de plaatselijke verkiezingen in respectievelijk Hasselt en Tongeren, maar dat ze de burgemeesterssjerp terstond kunnen doorgeven aan de mate, om zelf rustig minister te blijven in Brussel.

Dit voorstel past in de kieswethervorming die paars-groen er nog in zeven haasten wil doordraaien. Het heet dat dit goed is voor de betrokkenheid van de burger bij de politiek. De werkelijkheid is helaas trivialer. Het hele geval stinkt uren in de wind naar georganiseerd kiezersbedrog met voorbedachten rade, met als verzwarende omstandigheid dat het gebeurt bij nacht, in een bewoond huis en met bendevorming.

De achtergrond van het plan voor de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester is dat de politieke partijen de burger werkelijk niets meer te vertellen hebben. Ze durven hun kiezers zelfs geen concreet beleidsplan meer voor te leggen om hen daarmee bij verkiezingen het vertrouwen te vragen. Omdat ze het niet meer wagen om een eigen programma aan te bieden, laat staan om een ideologie of zelfs maar een gedacht te verdedigen, beweren de partijen dan maar dat hun kandidaat-burgemeester een toffe pee is, of een tof mieke. Daar kan de burger het dan mee stellen: dat wie aan het hoofd van zijn stad of gemeente komt, sympathiek is. Er wacht al die plezante nonkels die dezer dagen hun hoogdagen beleven op de communiefeesten, nog een mooie tijd.

Niet alleen wordt met dit voorstel een verkiezing gebanaliseerd tot een populariteitspoll, vooral het politieke populisme breidt er zich alweer wat verder mee uit. Want de politici willen niet meer overtuigen, maar alleen nog behagen. Ze kiezen niet meer voor het rationele, kritische debat, maar nemen genoegen met de emotie. En dat is allerminst onschuldig, aangezien het bonapartisme erin gebakken zit. Want wie zal het bijvoorbeeld aandurven om een geplebisciteerde burgemeester tegen te spreken? Wat krijgt een gemeenteraad nog te zeggen?

Hoewel. Die verloren zondagochtend is nog te redden. Als verkiezingen dan toch op de finale van Eurosong of Big Brother moeten lijken, kan er straks ook per mail of sms worden gestemd. En kan eraan gedacht worden om onder de deelnemers een dvd-speler te verloten.

Marc Reynebeau