Wie er aan mocht twijfelen : Louis Tobback is alive and kicking. De voorzitter over de SP na Claes, uitzinnige patroons, zijn kongres, seks-video’s, sociale zekerheid en tatoeages in zijn raadskelder.
ER is blijkbaar meer nodig dan een Agusta-storm om SP-voorzitter Louis Tobback uit zijn evenwicht te halen. Hij toert met zijn ministers langs afdelingen om de begrotingen toe te lichten, bereidt met lokale besturen een statutair kongres voor (begin december), bestiert intussen Leuven op zijn eigengereide manier. Machtiger en invloedrijker was Tobback wellicht nooit ; met regeringsleider Jean-Luc Dehaene (CVP) wordt hem een “mystiek huwelijk” toegedicht, zijn positie binnen de partij omschrijven intimi als “onaantastbaar”. Zo kon hij zijn bureauleden de levieten lezen vlak vóór de cruciale verkiezing van Norbert De Batselier (SP) tot voorzitter van de Vlaamse raad. Een nummer dat niet de zwakheid demonstreerde van de regeringskoalitie, wel van de oppositie. Toch liet deze slag een wrange smaak na bij meneer Louis. “Ik was zeer ontgoocheld door de groenen. In hun verbittering blijkbaar omdat ze niet in de regering geraakten hebben ze het cordon sanitaire rond het Blok doorbroken door met een tegenkandidaat te komen. “
– Mag de oppositie niet meer tegen stemmen ?
– LOUIS TOBBACK : Zeker wel. Agalev stemt tegen een begroting omdat die niet groen genoeg is, het Blok omdat ze niet racistisch genoeg is, de VLD vindt ze te weinig konservatief,… Allemaal verdedigbaar, maar hier maken vier partijen VLD, Volksunie, Agalev en het Blok een akkoord en stellen een voorzitter voor. Als wij in, zeg maar, Beringen met de steun van het Blok een CVP’er zouden voordragen als burgemeester, zou men terecht moord en brand schreeuwen. De groenen doen dat en niemand kikt. Voor mij mag de voorzitter uit de oppositie komen, als je tenminste een meerderheid hebt. En ik zie wat ik zie : de groenen wilden een meerderheid vormen met het Blok.
– Ze wilden aantonen dat een meerderheid met één stem niet werkt.
– TOBBACK : Alle uitvluchten zijn goed. Ze hebben samen een kandidaat voorgedragen, punt. De groenen gaan er prat op dat zij de enigen zijn die een kongres met Ecolo kunnen organizeren. Waarom lust het Blok De Batselier niet ? Omdat die de Vlaamse raad niet laat gebruiken als breekijzer tegen de Sint-Michielsakkoorden. Het betekent dat de tegenkandidaat, Francis Vermeiren, dat wel zou toelaten, wat niet verwonderlijk is met een Jef Valkeniers of een Jaak Gabriëls in de VLD. Wat is de les ? De groenen steunen een voorzitter die het Blok zo’n breekijzer belooft. Wij voelen ons soms verwant met het groene gedachtengoed, maar als dat hiertoe leidt… geef mij dan maar een duidelijke tegenstander en dat ze tenminste hun kiezers hun bedoelingen melden. Ik zal ze dat door hun strot blijven rammen.
– Enkele weken geleden zei u in verband met de loonstop dat de vakbonden zich vrij rustig gedroegen. Hoeveel sociale konflikten lopen er vandaag ?
– TOBBACK : Momentje, ik heb gezegd : De vakbonden geven al een aantal jaren blijk van redelijkheid, het VBO van onredelijkheid. Waarom ? De bonden hebben de loonstop “redelijk” aanvaard, terwijl het patronaat al lang onverzadigbaar is ; alles moet weg, fiskaliteit, sociale zekerheid, noem maar op…. De vakbonden krijgen hun mensen uitgelegd wat er op het spel staat, maar heren als Tony Vandeputte en Georges Jacobs slagen er blijkbaar niet in hun uitzinnige patroons een pakt aan te praten. De grootste schreeuwers onder hen maken de grootste winsten. Dat de textiel klaagt, oké, maar de overgrote meerderheid van die schreeuwers kent maar één probleem : het verdelen van hun winst. Het is nooit genoeg. Zij rationalizeren en rationalizeren nog eens met slechts één doel : het optimalizeren van hun winsten. Ze zijn dus echt onverzadigbaar.
– Afgaand op al de huidige konflikten vinden de bonden het nu welletjes met die redelijkheid.
– TOBBACK : Je mag op grond van die afzonderlijke konflikten niet zeggen : hun geduld is op. Wel borrelt er een totaal begrijpelijke verbittering op. Na al de provocaties van patroons kortgedingen, dwangsommen voor stakingsdagen,… en hun onwil om over redelijke dingen te praten, krijg je zoiets als die niet goed te praten raid op Exel. Dat was ook een kwestie van krassen jullie maar op, wij gaan nog eens goedkoop uitbesteden en onze winst zal weer stijgen. De raid was erger dan een misdrijf, het was een dwaasheid, maar tegelijk een wanhoopsdaad. Van dat soort escalaties heb ik schrik.
– Wat heeft u hier als partij te bieden ? De SP verkondigt al jaren : we geven alle taboes op. Zijn taboes een schande voor socialisten ?
– TOBBACK : Zeker, taboes horen thuis in religieus geïnspireerde partijen. Wij hebben principes, basisbeginselen, maar geen taboes omdat die irrationeel zijn. Je kan het toch niet rationeel noemen dat ik als burgemeester en senator moet kunnen rekenen op kinderbijslag voor mijn tweede zoon, zoals professor Frans Van Mechelen beweert ? Het zou volgens hem een schande zijn als mijn kinderbijslag naar een gezin met één gemiddeld inkomen en drie kinderen gaat. Het zakgeld dat ze me nu toewerpen en dat ik voor niks nodig heb, betekent voor die mensen een stuk komfort in hun bestaan en een makkelijkere omgang met hun kinderen. Maar Van Mechelen beschouwt dat als een taboe.
– Uw weigering om de werkloosheidsvergoeding in duur te beperken is dus geen taboe, wel een principe ?
– TOBBACK : Uiteraard. Wanneer iemand werkwillig is, gewerkt heeft, arbeid zoekt en dat bewijst, kan je toch niet zeggen : we waren twaalf maanden solidair met u, maar nu niet meer ? Dat is nonsens. Maar anderzijds, als iemand laat blijken niet meer beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt, dan krijgt hij van mij geen vergoeding.
– De indruk dat uw partij stilaan niet meer in de eerste plaats staat voor meer gelijkheid tussen de burgers, is dus fout ?
– TOBBACK : Maar enfin, wij zijn wel voor die gelijkheid. Wij zijn voor het wettelijk pensioenstelsel, niet voor dat van Guy Verhofstadt. Is dat soms geen streven naar meer gelijkheid ? Ik heb stilaan geleerd, dat wanneer je altijd roept niks, niks, niks, de gazetten vol staan met praat als met die socialisten valt niet te redeneren. Ik voel mij korrektie : wij voelen ons zo zeker van ons stuk inzake sociale zekerheid, dat we over alles willen praten. Maar aan ons basisprincipe van een solidaire welvaartsstaat laten we niet tornen en ik ben te oud geworden om nog van gedacht te veranderen.
– Wat flexibiliteit kan volgens deze regering toch geen kwaad ?
– TOBBACK : Er zijn allerlei vormen van flexibiliteit. Een stalen staaf plooit, maar veert daarna met zo’n mep terug in je gezicht dat je er niet goed van bent. Aan de andere kant heb je de flexibiliteit van een schotelvod. Bon, ik heb vertrouwen in Dehaene, met wie ik een regeerakkoord sloot. Verder hou ik me bezig met mijn partij. Ik heb een vice-premier in de federale en in de Vlaamse regering, plus heb ik ministers. De dag dat dat misloopt, zal ik en het kongres hen dat wel zeggen. Tegenover vrijheid staat nu eenmaal verantwoordelijkheid. Overigens : sinds juli heeft Johan Vande Lanotte me geen tien keer gebeld voor regeringszaken.
– Gaat u puntenkaarten uitdelen aan uw ministers ?
– TOBBACK : Natuurlijk. De partij en het kongres mogen dat doen. Ik wil graag af en toe een gesprek met de premier, maar ik wil geen schoonmoeder zijn. Als minister heb ik dat ook nooit verdragen.
– Wat als het misloopt ?
– TOBBACK : Wat is mislopen ? Een partij werft stemmen, duidt mensen aan die het programma moeten waarmaken en dat is het. En : wij geven rekenschap tegenover de militanten. Onder meer over de begroting met een nieuwe Ronde van Vlaanderen. Als hen dat niet aanstaat, hadden wij dat wel gehoord.
– Wat leert zo’n nieuwe Ronde u ?
– TOBBACK : Onder meer dat die begroting bijna rimpelloos passeert.
– Uitgezonderd het protest van een dieselrijder ?
– TOBBACK : Ik geloof dat er in Hasselt zo’n dieselrijder in de zaal zat, maar de tweede herinner ik me niet eens meer. De meeste mensen begrijpen dat een wagen van meer dan 13 fiskale pk een hele grote auto is.
– Ontbreekt het uw partij niet aan profiel binnen de regering ? Of krijgt u dat via de hervorming van de sociale zekerheid ?
– TOBBACK : Het spijt me, maar er is meer dan dat ene item. Sociale zekerheid is overigens niet zomaar een dossier : ze maakt een verschil van samenleving. De Amerikaanse maatschappij die volgens Verhofstadt werkt, is totaal anders dan de onze, idem voor de Britse van Margaret Thatcher. Maar er is meer. Neem onderwijs. Tot mijn eigen stomme verbazing verneem ik tijdens onze Ronde dat in 1988 de Vlaamse begroting voor onderwijs 160 miljard bedroeg en nu 240 miljard. Dat is een stijging met 50 percent op acht jaar. Waar zijn dan al die besparingen waar iedereen over klaagt ? Waar zijn al die inleveringen ? Want van die 80 miljard gingen er minstens 60 naar personeel, terwijl de inflatie laag bleef en het personeelsbestand niet toenam. Gelooft iemand dat een regering met de neo-konservatieven hetzelfde gedaan had ? Neen, niemand. Wij maken dus duidelijk het verschil. Tenslotte nog dit : in 1999 zal deze regering beoordeeld worden op werkgelegenheid.
– Dat zei u van de vorige regering ook.
– TOBBACK : We krijgen nu nog een kans, maar als we blijven zitten met een werkloosheid die honderdduizenden in de wanhoop drijft, verliezen we de verkiezingen.
– U gelooft dat u daar iets aan kan doen ?
– TOBBACK : Ja, door een dagdagelijkse inspanning, niet door een ei van Colombus.
– U bent zeer optimistisch.
– TOBBACK : Ik antwoord met plezier met Gramsci : je moet het optismisme van de wilskracht kombineren met het pessimisme van de intelligentie. Mooi hé, dat ik dit citaat iedere keer zonder fout kan herhalen.
– U stapt normaal gesproken in mei 1998 op als voorzitter. Waar ligt hier uw finaliteit ?
– TOBBACK : Ik wil naar een totaal vernieuwde partij, maar ik wacht niet tot 1998. De timing is nu bijna perfekt. In december hebben we ons statutair kongres dat een grondige herstrukturering zal betekenen, zowel inzake medewerkers als deontologie, boekhouding of financiering. Plus : er komt een brede beweging een kommissie onder leiding van De Batselier voor het vernieuwen van het programma. Tegen eind 1998 krijgen we dan een programma-kongres en in juni 1999 wellicht vier verkiezingen Europa, kamer, senaat, Vlaamse raad op één hoop. Tegen dan zijn wij een veel demokratischer, maar ook een veel meer centraal geleide partij.
– Wat betekent dat de voorzitter de verkiezingslijsten samenstelt ?
– TOBBACK : Wat betekent dat de federaties aan invloed inboeten, het impact van de afdelingen en van de federale sekretarissen toeneemt. Of dat de voorzitter rechtstreeks verkozen wordt maar niet zoals bij de VLD en dat niet de federaties, wel de afdelingen via een kongres het bureau van de partij veel direkter kiezen. Er zitten voor ons land revolutionaire dingen bij en ik leer hier veel van de zwakheden van het VLD-systeem. Wat kan die partij doen tegen een Anny De Maght of een Patrick Lachaert ? Niks. Waarom niet ? Omdat mensen uit Aalst Demaght kiezen. Met als pikant detail dat de VLD-voorzitter in datzelfde Aalst zijn stemmen moet halen. Wat wil je dan ?
– Staat in het hoofdstuk deontologie : wie verwezen wordt naar een rechtbank van eerste aanleg, moet weg ?
– TOBBACK : Dat staat er niet in. Veronderstel : ik wijk uit voor een kat en rijd een dame van de stoep. Dan kan ik vervolgd worden voor slagen en verwondingen, eventueel met de dood als gevolg. Moet ik dan weggaan ? Wat ik wel belangrijk vind : papier is verduldig, maar ik wil geen papieren hervorming. Het zal een werk worden van een aantal jaren ; ook al heb je de teksten, daarom zijn die morgen nog geen praktijk.
Wat mei 1998 betreft : ik ben dan zestig en mijn afspraak met de partij beter : mijn afspraak met metzelf, want de partij heeft daar niet over te oordelen luidt, dat als we morgen in de oppositie verzeilen, er onmiddellijk een andere voorzitter moet komen. Die moet de partij naar 2000 en de volgende verkiezingen leiden. Ik wil dan geen boegbeeld meer zijn en als men mij laatste, zevende of waar dan ook op de lijst zet, kan dat als ik mag zeggen : dat zijn stemmen voor de partij, ik ga niet zetelen. Wel wil ik in Leuven in 2000 nog eens opkomen. De derde afspraak dit keer duidelijk met de partij luidt : als ze me moe zijn, mogen ze dat zeggen.
– Wie zou u dat durven zeggen ?
– TOBBACK : Dat moet ge mij niet verwijten. Ik ga er vanuit dat iedereen moedig genoeg is om te zeggen : Tobback, het is nu wel geweest. Ik zou daar zelfs niet kwaad om zijn.
– Zit u daar op te wachten ?
– TOBBACK : Ik doe mijn job in Leuven heel graag en ik vertrek in Brussel als ze me zeggen : we hebben een betere voorzitter.
– Bevalt Leuven u omdat u dan weer kan geloven in de de maakbaarheid van de maatschappij ?
– TOBBACK : Ook al. Die maakbaarheid voelt ge inderdaad in een stad. Dat is allemaal geestig, ik voel me er zeer gelukkig en hou er mij intens mee bezig.
– U bent er letterlijk bezig met het ganse stadhuis, van de zolder tot de kelder en komt met standpunten die niemand onmiddellijk van een linkse partij verwacht. Wel van een Tobback ?
– TOBBACK : Dank u voor de nuance. In Leuven stemde bijna 40 percent van de kiezers dus voor Tobback. De kelders van het stadhuis… goed, wat is er gebeurd ? Interbrew huurt die en in januari stel ik tot mijn ontsteltenis vast dat daar een Spaans restaurant was gekomen. Even later zat tegen de gevel van het stadhuis een stuk boomschors met daarop : City Saloon. En enkele weken geleden vind ik een affiche waarop staat dat er een tatoeage-party in de kelders wordt georganizeerd. Ik wil geen western-saloon in een gotische raadskelder, waar buitenlanders een glas kunnen drinken en de historische gewelven moeten bekijken. Dat is een kwestie van goeie smaak. Er is een idioot die schreef : Tobback heeft iets tegen getatoeëerde jongeren. Zever, want ik heb ook niks tegen getatoeëerde ouderen. Bon, als gij u wilt laten tatoeëren, mij niet gelaten, maar niet in mijne kelder.
– Er is de seks-shop die u uit Leuven weert, de zaal waar studenten niet meer mogen fuiven…
– TOBBACK : Sommigen proberen van mij een karikatuur te maken, prima, dat levert alleen stemmen op die ik in 2000 kan gebruiken. Wat is de waarheid ? Geen enkele burgemeester vóór mij had zo’n gestruktureerd overleg met de studenten. Elke dag teken ik twintig vergunningen voor fuiven, maar die ene zaal heeft geen milieuvergunning. Dus : geen fuiven. En dan ben ik niet progressief ?
– Dat staat toch in de kranten.
– TOBBACK : Dan leest gij slechte gazetten want zelfs de studenten gaan met mij akkoord over die zaal. Kom zeg, ik zie in Leuven een prachtige rookwaren-winkel die leeggehaald wordt om een pitta-tent van te maken met al de smerigheid vandien op de stoep. De vorige koalitie had moeten beletten dat het Brouwershuis een fast food-zaak werd. Op het Fochplein stond een prachtige tabakswinkel, weg, verkocht, er kwam een wasserette-vitrine en ik mag alleen hopen dat één of andere rijkaard van het interieur een bar maakte. Ik vind dat je zo’n dingen moet kunnen beletten. Wat is dat voor nonsens van een NCMV dat de ene dag zegt : u wilt de handel aan banden leggen ? Maar morgen, als Nederlanders met marktwagens op elke straathoek in Leuven staan, komt dat NCMV bij mij “regulering” vragen. Flauwekul.
– Blijft de seks-shop die u uit Leuven weert.
– TOBBACK : Dat heeft ook te maken met goede smaak. Is dat verbieden puriteins ? Maar nee. Ik vind alleen dat je van die spullen impotent wordt. Een aantal van die video’s ontnemen me alle goesting.
– U heeft ze zelfs bekeken ?
– TOBBACK : Natuurlijk heb ik er een aantal gezien, je moet weten waarover je spreekt. Karl Marx zou dit gekatalogizeerd hebben als de ultieme faze van de verloedering van het kapitalisme. Ik ben vies van dat soort gasten die geld slaan uit sukkelaars die het niet meer kunnen, nog niet kunnen of niet weten hoe het moet. Ik ben niet van hout, maar ik word mottig van dit soort tiepen. Morgen een bordeel in Leuven ? Ik sluit dat niet. Waarom zou ik ? Ik heb nog gestemd voor de afschaffing van de wet op het overspel. Daar gaat het dus niet om. Als alles op een fatsoenlijke manier gebeurt, ja goed, maar zo smakeloos, zo plat… dan moet je jongeren beletten dat ze daarmee gekonfronteerd worden. Anders ontneem je hen de goesting voor de rest van hun dagen.
– Burgemeester Tobback is dus niet repressief ?
– TOBBACK : Ik zeg wat is. Wie daar niet tegen kan, moet er zijn hoofd maar langs leggen, voilà. Ik probeer geen 100 percent van de stemmen in Leuven te halen, want ik ben geen Saddam Hoessein.
– Heeft Willy Claes na dertig jaar in uw partij van die partij gekregen wat hij verdiende ?
– TOBBACK : Wat zou hij verwacht kunnen hebben ?
– Een beetje loyauteit bijvoorbeeld, wat steun en wat minder hypokrisie.
– TOBBACK : We hebben Willy Claes in elk communiqué gesteund.
– Tijdens uw Ronde zei u tot in Hasselt toe : iedereen stemt in eer en geweten. U las dan een korte steunbetuiging van de federatie voor en dat was het.
– TOBBACK : Ik zag niet in hoe een publiek debat hem kon dienen. Zeker niet als ieder woord tegen je gebruikt wordt. Stel dat wij zeggen : als de meerderheid Claes durft te verwijzen, valt de regering. Wat hadden wij dan gewonnen ? Bovendien : elke stap die ik gezet en niet gezet heb, moest Willy Claes niet uit de kranten vernemen. Ik heb hem alles verteld en hij was de eerste om toe te geven dat het onzin was daar een regeringszaak van te maken waar wellicht een bepaalde rechterzijde op zat te wachten. Zijn enige kans bestond in een stemming in eer en geweten. Het was hopen dat er ook oppositieleden bestonden die inzagen dat er in dit dossier geen bewijzen, geen feiten, alleen aanwijzingen voorkomen. Al de rest, ja, dat had wellicht blijk gegeven van grote emotionaliteit, van grotere loyauteit, maar meteen was de laatste kans weg om kamerleden tot andere gedachten te brengen.
– Horen emotionaliteit en loyauteit niet thuis in uw politiek ?
– TOBBACK : Een groot hart is één zaak, een groot verstand een andere. Politiek mag een zaak zijn van het hart, maar wordt des te beter gediend met het nodige verstand. Ik ben dus met mijn hart bij Willy Claes.
– Daar bestaat nogal wat twijfel over.
– TOBBACK : Wij hebben onmiddellijk na de stemming een communiqué verstuurd met ons standpunt : er is geen enkele twijfel aan zijn onschuld en integriteit.
– Dat kwamen kamerleden van allerlei slag ook héél snel vertellen na de stemming.
– TOBBACK : Wat kon ik meer doen ? Ik had veel kloeker kunnen doen, maar dat had hem niet geholpen.
– Is u nu kwaad op Claes ?
– TOBBACK : Helemaal niet. Zijn vergissing bestond erin met een figuur als Hugo Camps een relatie te willen hebben. Die man ontlokt een zogenaamde vriend die kompleet in de put zit allerlei ontboezemingen en zegt daarna : sorry, ik ben ook nog journalist. Deze filozoof van Bokrijk pept zichzelf op en beweert nu dat ik een vete met hem zou hebben. Ik heb alleen vetes met mensen die de moeite waard zijn en daar hoort Camps niet bij. Kwaad, kwaad ? Met de klap die Claes is toegediend, had hij over mij mogen zeggen wat hij wou, ik zou dat ’s anderendaags vergeten zijn. Als mij hetzelfde werd aangedaan, weet ik ook niet hoe ik mij zou gedragen.
Jos Grobben
Louis Tobback : “De grootste schreeuwers maken de grootste winsten. “
“Wij geven rekenschap tegenover de militanten. Als het hen niet aanstaat, hadden we dat wel gehoord. “
Tobback met Willy Claes : “Een groot hart is één zaak, een groot verstand een andere. “
