Hoe krijgen politici de journalisten in het gareel ? Over de grondwet, die in de weg staat, en praktische bezwaren.

Er is, naar het schijnt, een probleem met de pers. Dat vinden bepaalde hoge kringen omdat de waarheid soms teveel aan bod komt, een enkele keer omdat ze geweld wordt aangedaan. Magistraten van rang en stand riepen begin september al, bij de opening van het gerechtelijk jaar, dat daar iets aan gedaan moest worden. Politici voelen zich soms terecht, vaak onterecht, opgejaagd als een hinde op de vlucht voor een meute honden.

De nog jonge, nieuwe minister van Justitie Stefaan De Clerck kondigde nog voor de zomer aan dat hij het probleem gesteld dat er een is zou aanpakken. Hij liet vorige week in een gesprek met het brave televisieblad Télé Moustique in zijn kaarten kijken : de minister denkt aan de oprichting van een orde van journalisten, zoals er een orde van advokaten bestaat en een orde van geneesheren. Organizaties die onder meer bepalen wie het beroep in kwestie mag uitoefenen en wie niet. Wie geen lid is van de orde van geneesheren mag het beroep van dokter niet uitoefenen. De dokter die een scheve schaats rijdt, wordt door de orde op het matje geroepen. Over de manier waarop die orde funktioneert, valt veel te zeggen. Maar toch : de dokter beoefent de geneeskunde, het is goed dat even wordt gekontroleerd of hij daartoe wel over de nodige bekwaamheden beschikt.

Hoe dat met de journalistiek moet, is niet direkt duidelijk. De journalist bericht over wat er rond hem in de wereld gebeurt. Hij hanteert daarbij een begrip dat misschien vaag is, maar in onze samenleving heel belangrijk : de vrije meningsuiting. Diploma’s worden daarvoor voor zover bekend niet uitgereikt. De mening is vrij, of ze is dat niet. Dat is althans de strekking van de Belgische grondwet, die op dat punt alsnog niet is gewijzigd.

Misschien heeft de minister plannen in die richting. Vooraleer het grote, principiële debat aan te gaan, zou hij zich kunnen buigen over enkele bezwaren van praktische aard. Stel. Een krant wil iets publiceren van een jonge medewerker, die pas van school zijn eerste stukje pleegt. Moet die eerst lid worden van de Orde, voor hij aan de slag kan ? Of. Politici van alle slag bieden kranten graag vrije tribunes aan, om hun mening over dit of dat kenbaar te maken. Moeten Mark Eyskens en Johan Vande Lanotte eerst door een kommissie worden gescreend, voor hun gedacht in de krant mag ?

Denk aan publicisten zoals Luc Huyse of Tom Lanoye. Kunnen zij nog met hun standpunten in de krant, zonder dat de Orde daar vooraf toestemming voor geeft ? Kan een blad nog een voorpublikatie brengen uit een boek, als de auteur van dat boek geen erkend journalist is ?

Twee slachtoffers van de maatregel, als die er komt, zijn alvast bekend : de eerste is de rubriek lezersbrieven. Want het is niet denkbaar dat alle Belgen zich eerst door de Orde laten erkennen, voor ze hun bedenkingen naar de krant opsturen. Aangezien ook die mensen kritiek kunnen hebben op wat er reilt en zeilt in het land zou het afdrukken daarvan de krant strafbaar kunnen maken. Afschaffen dus maar.

Het tweede slachtoffer is de wet op het recht van antwoord. Immers, de repliek afdrukken van iemand die zich verongelijkt voelt, maar niet door de Orde is erkend, plaatst het medium in een onmogelijke positie : ze zou de wet moeten overtreden om ze te kunnen toepassen.

Hubert van Humbeeck

Boekenbeurs, 1995 (Foto : Patrick de Spiegelaere)

Supertalent

De voorzitterswissel aan de top van de VLD heeft de liberale partij al een stukje dichter bij de macht gebracht. Clair Ysebaert, partijsekretaris van de VLD, toont het aan.

Toen eerder dit jaar de raad van bestuur van Sabena werd vernieuwd, verloor Ysebaert het riante mandaat als bestuurder dat hij sinds jaar en dag bij de nationale luchtvaartmaatschappij bekleedde. Maar door hem aan de deur te zetten, voerde de roomsrode regering eigenlijk het liberale partijprogramma uit. Want, zo heette het toen nog onder voorzitter Guy Verhofstadt, de politiek moet niet mee bedrijven besturen. Niet dat Ysebaert, nochtans partijsekretaris dus, zich veel aan dat principe gelegen liet liggen (hij bleef wel vaker optreden als liberaal “bestuurder van venootschappen”), maar alla.

Herman de Croo, toen nog een gewoon verkozene als u en ik, schreewde moord en brand omwille van Ysebaerts defenestratie bij Sabena. Hij heeft immers absoluut géén moeite met politieke bemoeienis in overheidsbedrijven. Tenminste niet als het liberale bemoeienis betreft. En hij heeft nu zijn zin gekregen, want ziet, daar is Ysebaert weer, deze keer als kersvers bestuurder bij de NMBS. Wat is het verschil ? De Croo is partijvoorzitter geworden. Zoveel konstruktieve oppositie mocht door de roomsrode regering niet onbeloond blijven. Bijvoorbeeld met een riant mandaat voor Ysebaert bij de NMBS. Zelfs al staan er daar ondertussen 10.000 jobs op de tocht. Zelfs als riskeren de resterende werknemers er de helft van hun index te verliezen.

Marc Reynebeau

’s Lands glorie

Het stond vrijdag in “Het Volk”. Allochtonen die zich tot Nederlander willen laten naturalizeren zullen in de toekomst een toelatingseksamen moeten afleggen om na te gaan of ze voldoende op de hoogte zijn van “de struktuur en de gewoontes van het land”. De vragen worden “bewust eenvoudig gehouden”. Ook kandidaat-Belgen moeten kunnen aantonen dat ze geïntegreerd zijn. De direktie van Zwarte Woensdag kon de hand leggen op de ontwerp-tekst van een vragenlijstje, dat in ambtelijke kring circuleert.

1. Politiek. Hoe heet onze geliefde minister van Binnenlandse Zaken ?

a) Ronny Vande Lanotte

b) Johan Vande Lanotte

c) Mustapha Vande Lanotte

d) Frank Vande Lanotte

2. Kultuur. Hoe bereiden wij bloemkool ?

a) à la sauce Hollandaise

b) in ’t groen

c) met Belgische saus

d) à la bonne vôtre

3. Ekonomie. Als twee Belgische arbeiders een sloot van twee meter breed en zeventig centimeter diep graven in 48 uren, in hoeveel uren zullen drie Marokkaanse arbeiders dan dezelfde sloot graven ?

a) in 48 uren

b) in 32 uren

c) in 84 uren

d) weet niet

4. Samenleving. Hoe heet de voorzitter van het Centrum voor Racismebestrijding en Gelijke Kansen ?

a) Johan Leman

b) Filip De Man

c) Hendrik De Man

d) Filip Dewinter

5. Aardrijkskunde. Wat past niet in dit rijtje ?

a) Kruishoutem : eieren.

b) Geraardsbergen : lucifers.

c) Brasschaat : couscous.

d) Turnhout : speelkaarten.

6. Justitie. Van de tien moorden plegen Belgen er :

a) tien

b) nul

c) vijfeneenhalf

d) zes

(bron : Het Laatste Nieuws)

7. Geschiedenis. Onze voormalige kolonie heette :

a) Belgisch-Kongo

b) Belgisch-Marokko

c) Scheut

d) Baarle-Hertog

8. Integratie. In zijn laatste boek noemt de politicus Louis Tobback ekonomische vluchtelingen :

a) “Meeuwen die op een stort zitten omdat dat makkelijker is dan thuis te vissen of de grond te verbouwen. “

b) “Stinkdieren. “

c) “Kwallen. “

d) “Fijne medemensen. “

9. Ons vorstenhuis. Onze koningin heet :

a) Paola

b) Marina

c) Agusta

d) Celie

10. Zeden en gewoonten. Met Allerheiligen of Allerzielen brengen wij onze dierbare overledenen :

a) jenoffelkes

b) begonia’s

c) chrysanten

d) bloemkool

Klein Duimpje (bis)

Een nieuwe uitspraak veranderde vorige week de straf van Klein Duimpje, de Filippijnse dienstmeid Sarah Balabagan (zie Knack nr 42 van 18 oktober). Door een rechtbank in Al Ain, in de Verenigde Arabische Emiraten (de modernste en meest vooruitstrevende van de Arabische Golfstaten) was Sarah ter dood veroordeeld voor moord op haar werkgever. Het argument dat de man haar verkracht had en dat ze uit wettige zelfverdediging handelde, dat door een eerste rechtbank aanvaard was, werd door de nieuwe rechtbank niet aanvaard. Op grond van internationaal tumult had het staatshoofd, sjeik Zayed, de doodstraf geannuleerd en Sarah gratie verleend. Het jongste vonnis veroordeelt het zestienjarige Klein Duimpje tot een zware straf voor een ànder vergrijp (dit soort straffen wordt normaal uitgesproken voor overspel, diefstal of alkoholgebruik) : één jaar gevangenis, bovenop de vijftien maanden voorhechtenis die ze al uitzat ; plus honderd stokslagen ; plus 1,2 miljoen frank bloedgeld aan de familie van het slachtoffer ; waarna ze uit het land zal worden gezet. Als straf niet te vergelijken met onthoofding op het marktplein, maar ook niet zo “mild” als propagandisten van de sjaria en van de Emiraten willen doen geloven.

Want men zegt wel dat de slagen, met een soepele stok, moeten toegediend worden door een beul (in Sarahs geval moet dat een vrouw zijn) die een Koran of een ander zwaar boek onder haar arm geklemd houdt zodat ze nooit erg hard zou kunnen slaan. Dat men nooit de hele reeks slagen achter elkaar geeft : de straf wordt gespreid over verschillende sessies, die moeten plaatsvinden op een besloten plek. Men vertelt er niet bij dat die slagen toch hard genoeg aankomen om, met zo’n dosis, grote en sterke mannen dood te slaan. Of dat de slachtoffers na zo’n sessie naar de ziekenboeg gaan voor verzorging. En dat, wie het overleeft, er nog jaren ’s nachts van droomt. In plaats daarvan, zegt men al eens dat de sjeik in al deze zaken eigenlijk het laatste woord heeft : die zal aan de beul laten weten hoe hard zij moet slaan, of ze wel alle honderd slagen moet toedienen, en zelfs of Sarah wel die hele som bloedgeld moet betalen, en of ze niet eerder uit het land kan worden gezet. Daarover wordt nu met sjeik Zayed onderhandeld. In het Arabisch vertaald heet dit : “Le fait du prince”.

Sus van Elzen