Gerolf Annemans en Filip Dewinter hebben dertig jaar ervaring in de politiek, maar niemand zal ze elder statesmen noemen. Veteranen van vele oorlogen. Grijs maar nog altijd grijnzend. ‘We glijden af naar de waanzin, en niemand weet dat in Vlaanderen. Behalve degenen die luisteren naar het Vlaams Belang.’

Een jaar geleden implodeerde het Vlaams Belang: bij de verkiezingen van 25 mei hield de partij amper drie Kamerzetels en zes zitjes in het Vlaams Parlement over. Vorig weekend gaf de nieuwe voorzitter Tom Van Grieken de aftrap voor de ‘ideologische vernieuwing’ van het Vlaams Belang. Die operatie wordt van enige afstand gadegeslagen door Gerolf Annemans en Filip Dewinter, de twee historische tenoren van de partij.

‘We moeten oppassen dat we niet in de rol van Statler en Waldorf uit de Muppetshow vervallen,’ zegt Filip Dewinter, ‘de oude mannetjes die voortdurend commentaar geven bij wat er op de bühne gebeurt. Dat is niet altijd gemakkelijk. Soms worden er fouten gemaakt, en natuurlijk wil een oude rot zoals ik ze dan rechtzetten.’

‘Er is ons dikwijls verweten dat wij een gevaar zijn voor de democratie, maar wij zijn eigenlijk echte democraten’, zegt Annemans. ‘Wij geven de nieuwe generatie ruimte, zoals Karel Dillen in de jaren tachtig het Vlaams Blok aan ons heeft toevertrouwd. Nu heeft de generatie van Tom Van Grieken carte blanche.’

Is het Vlaams Belang nog altijd de partij van de bokshandschoen?

GEROLF ANNEMANS: Natuurlijk niet. Dat was gewoon het beeld van een steengoede campagne uit 1991, nu al bijna een kwarteeuw geleden. Onze tegenstanders hebben de bokshandschoen tegen ons gebruikt, alsof het Vlaams Blok de vreemdelingen wilde afkloppen, maar daar ging het niet om. Met die bokshandschoen wilden wij toenmalig eerste minister Wilfried Martens een opdoffer geven. Trouwens, op onze affiches lieten we de bokshandschoenen nog slapjes naar beneden bengelen, om niet te agressief over te komen. Maar de partij van de bokshandschoen bestaat niet meer.

FILIP DEWINTER: Het beeld van de bokshandschoenen behoort misschien tot het verleden, maar ik trek ze nu en dan nog graag eens aan. Liever een bokshandschoen als symbool dan een dweil. Een rechtse uppercut kan nooit kwaad. Onze grootste successen hebben we behaald met de bokshandschoen, de bezem, de ‘Eigen volk eerst’-slogan en het 70 puntenprogramma. Wat was daar feitelijk fout aan? Ik ben geen spijtoptant, en ik zal het nooit zijn.

U provoceert nog altijd graag. Vorig jaar lanceerde u een internetgame – ‘minder-minder-minder’ – waar je punten kon verdienen als je islamisten neerknuppelde. Het parket…

DEWINTER: (onderbreekt)… Het parket zei dat het niet tot vervolging zou overgaan.

Het parket bestempelde uw spel als racistisch, want het zette aan tot haat en geweld tegen moslims. Omdat men een omslachtige procedure voor assisen vreesde, heeft het Antwerpse parket-generaal het spel van het internet laten halen.

DEWINTER: Ze hebben juist niets. Ze hebben me vriendelijk gevraagd om dat te doen.

Tussen haakjes: hoeveel punten behaalde u?

DEWINTER: Dat ga ik u niet vertellen.

Hebt u het spel ook gespeeld, meneer Annemans?

ANNEMANS: (knorrig) Nee. Was dat verplicht of zo? Ik heb het toen als partijvoorzitter wel mogen uitleggen in alle televisiestudio’s. Maar waarom komt u terug op dat spelletje? Dat is verleden tijd.

Het werd gelanceerd in april 2014.

ANNEMANS: Het was een initiatief van Filip, en het was eerder ludiek bedoeld, zo heb ik begrepen. Ik was toen partijvoorzitter, en ik verzeker u dat het zeker geen initiatief was van de partij. En stop er nu mee. Ik heb er echt mijn buik van vol om mij daar in elk gesprek voor te moeten verantwoorden. Waarom schrijven jullie niet over wat ons echt bezighoudt: onze analyse van de islam, en ons programma om de Noord-Afrikaanse immigratie stop te zetten?

Het is de schuld van de pers?

DEWINTER: Ik begrijp dat jullie vragen stellen over mijn spelletje, en ik begrijp de ergernis van Gerolf. Ik deel die trouwens. Het is pure reductio ad Hitlerum: als je begint over het Vlaams Belang, wordt alles gereduceerd tot Hitler. Dan hoeft men het niet meer te hebben over de fundamentele uitdagingen van de samenleving. Vóór de verkiezingen schreef ik een boek over de islam. Op de persvoorstelling waren er twee journalisten aanwezig. Nadien verscheen er één artikel, in een plaatselijke editie van de Gazet van Antwerpen. Niemand is geïnteresseerd in een ernstige analyse van 180 bladzijden. Maar als ik uitpak met zo’n spelletje, staan de kranten er wél vol van en moet ik inderdaad…

ANNEMANS: (onderbreekt) Ik ben het daarmee absoluut oneens.

DEWINTER: Er is inderdaad een verschil in strategie tussen ons. Waar het mij om gaat, is dat de tv-studio’s mij vervolgens uitnodigen. Ik moet dan eerst wat spitsroeden lopen maar daar zit ik niets mee in, want na twee minuten ben ik al toe aan mijn ernstige verhaal over de massa-immigratie, de islam en de multicultuur.

ANNEMANS: Filip kan de hele zaak nu rooskleurig voorstellen, maar ik heb sindsdien geen interview meer kunnen geven zonder dat journalisten daarover beginnen. Met dat spelletje gaven we zelf aanleiding dat de buitenwereld het Vlaams Belang kon reduceren ad Hitlerum…

Wat heeft Hitler te maken met geweld tegen islamisten?

ANNEMANS: Waarom verwijten jullie ons dat wij de bevolking ophitsen om met mitrailleurs op vreemdelingen te schieten?

Correctie: erop te slaan.

ANNEMANS:(flink boos)Vooruit, maak de karikatuur nog maar wat groter. Terwijl het Vlaams Belang verdorie de enige partij is met een ernstig programma inzake migratie. Ik heb onlangs Lampedusa bezocht. De vluchtelingen worden er niet zomaar van de verdrinkingsdood gered. Ze worden er in een onthaalcentrum opgenomen en later op een schip gezet, niet terug naar Libië maar naar Sicilië. We voeren ze met honderdduizenden in Europa in. Daar zijn wij zeer ongerust over. Niet alleen overspoelen ze Europa, op die manier komen ook leden van de extremistische islamgroep Boko Haram uit Nigeria de EU binnen.

DEWINTER: Waarom schrijft u niet dat er een goed alternatief is? Australië sleept elke boot die nog maar in de buurt komt consequent naar een eiland voor de kust, en dan worden de vluchtelingen gerepatrieerd naar hun land van herkomst. End of story. Daar is de laatste twee jaar geen enkele bootvluchteling meer gestorven, en er is ook geen enkele Australië binnen geraakt. Waarom kopieert Europa het Australische model niet? Is Australië een inhumane dictatuur? Een monsterlijk regime? Nee, het is een normale democratische staat met politieke bestuurders die doen wat ze moeten doen. Europa doet dat niet.

ANNEMANS: We glijden af naar de waanzin, en niemand weet dat in Vlaanderen. Behalve degenen die luisteren naar het Vlaams Belang. (tegen Dewinter) Maar dat heb jij ook nog nooit mogen uitleggen op televisie. Het was niet zo dat onze kiezers naar de politieke boodschap van Filip Dewinter luisterden nadat ze geïntrigeerd waren geraakt door zijn spelletje. Het was omgekeerd: veel kiezers die hoorden over dat ding hebben ons de rug toegekeerd.

U speelde soloslim, meneer Dewinter?

DEWINTER: Kregen wij maar dezelfde kansen in de media als de andere partijen. Kregen we maar evenveel uitnodigingen als de N-VA! We moeten elke keer opnieuw zelf inbreken. Ik geef toe – mea culpa, mea maxima culpa – dat we daarbij op een slappe koord dansen waar we soms eens af vallen.

ANNEMANS: Het Vlaams Belang móést een teken van tegenspraak zijn. We moesten ook niet per se deelnemen aan de macht, want elke partij die België mee wil besturen, raakt intern geperverteerd.

DEWINTER: Inderdaad, wat heb je aan een N-VA die zodra de macht in zicht komt artikel één van haar statuten, de Vlaamse onafhankelijkheid, in de prullenbak gooit? De Vlaamse Beweging heeft ooit het Egmontakkoord en het Sint-Michielspact bestreden, omdat het compromissen waren met veel te veel Vlaamse toegevingen. Maar Hugo Schiltz en de Volksunie waren revolutionairen in vergelijking met het conformisme, de burgerlijkheid en de braafheid van de N-VA. Bart De Wever is niet de nieuwe Hugo Schiltz, maar de nieuwe Leo Tindemans. Net als Tindemans is De Wever ontzettend populair. En ook hij werpt zich op als de beste waarborg voor het Belgische systeem en het voortbestaan van de bestaande krachtsverhoudingen.

In 2006 trok u zelf uw partij mee in een scenario van machtsdeelname: u wilde burgemeester van Antwerpen worden. Toen dat mislukte, kwam het Vlaams Belang in een existentiële crisis terecht.

DEWINTER: Die analyse klopt, maar onze ambitie was niet onlogisch. We hadden bij de Vlaamse verkiezingen in 2004 34 procent van de Antwerpse stemmen gekregen. Dat is evenveel als De Wever in 2010 en 2014.

ANNEMANS: U moet de dynamiek van die dagen voor ogen houden. Als Filip ergens werd aangekondigd – ’tot u spreekt de toekomstige burgemeester van Antwerpen’ – ontplofte de zaal. Maar historisch gezien hebt u misschien gelijk.

Helaas hebben we toen ook een mythe gecreëerd: als de sossen weg zijn, is alles oké. Dat maakt het leven van Bart De Wever vandaag zeer comfortabel. Als burgemeester doet hij geen fluit, maar ‘de socialisten zijn weg’. En zeggen dat wij dat verhaal er godverdomme hebben ingepompt bij de Antwerpenaar.

Een paar dagen later, op 11 oktober 2006, schreef Bart De Wever dat de nederlaag tegen Patrick Janssens ‘het Stalingrad van Dewinter’ zou zijn. Toen al voorspelde hij ‘het perspectief van een lange, pijnlijke aftocht’ voor het Vlaams Belang.

DEWINTER: Dat was een bijzonder cynische uitspraak, want De Wever wist goed dat het cordon sanitaire onze partij verhinderde om deel te nemen aan het beleid. Zijn prioriteit was toen al ons een kopje kleiner maken. De Wever begon zich te profileren als een veilige bliksemafleider voor het Vlaams Belang. Zo verkocht hij zich in de Franstalige pers: ‘Wees blij met mij, bedank mij, want als ik er niet ben, staat het Vlaams Belang sterk.’ Die man rijdt voor het establishment, en natuurlijk ook voor zichzelf. Hij wil aan de macht blijven, hij hoopt dat de N-VA de nieuwe CD&V wordt: een machtsblok in het midden van het politieke spectrum.

Klopt het dat Bart De Wever in 2003, toen de N-VA electoraal aan de grond zat, gesprekken met jullie voerde over een overstap naar of samenwerking met het Vlaams Belang?

DEWINTER: Inderdaad, er zijn tien, misschien wel vijftien gesprekken geweest. Hij heeft meerdere keren met mij gesproken, daarna ook met Gerolf, en ten slotte ook met toenmalig partijvoorzitter Frank Vanhecke. We wisten op den duur niet meer of De Wever zichzelf kwam verkopen of dat hij zo veel mogelijk mandaten wilde binnenhalen voor zijn partij.

ANNEMANS: We hielden nog rekening met een andere piste, Filip.

DEWINTER: Na een tijd vreesden we dat hij de prijs voor de N-VA aan het opdrijven was. Hij onderhandelde op datzelfde moment met de CD&V over de vorming van een kartel, en bleef lang genoeg met ons ‘onderhandelen’ zodat de CD&V wel te weten moest komen dat er gesprekken plaatsvonden.

De CD&V had betere argumenten dan het Vlaams Belang?

DEWINTER: Het ging om de centen. Yves Leterme had de N-VA’ers gepaaid: ‘Kom bij ons, ik neem al jullie schulden over.’ Het is geen toeval dat het kartel tussen de CD&V en de N-VA uit elkaar is gevallen meteen nadat de CD&V de laatste schijf van de verkiezingsschuld van de N-VA had afbetaald.

Wat vond u charmant in De Wever?

ANNEMANS: Op partijpolitiek vlak niets. We luisterden naar hem, maar hij deed ons geen enkel interessant aanbod. Maar persoonlijk interesseerde Bart De Wever ons natuurlijk wel. Voor ons waren het aftastende gesprekken met een potentieel politiek talent. Voor hem was het big business.

DEWINTER: Waarom hadden wij De Wever moeten weigeren? Hij kwam uit exact dezelfde stal als wij. Hij was erbij toen Jean-Marie Le Pen kwam spreken bij de Vlaams-Nationale Debatclub. Zijn ouders woonden boven het lokaal van het Vlaams-Nationale Jeugdverbond (VNJ) aan de Diksmuidelaan. Zijn hele familie was gepokt en gemazeld in het radicale Vlaams-nationalisme.

ANNEMANS: Vandaar dat De Wever onze slechtst denkbare tegenstrever is. Hij kent onze denktrant, hij weet wat onze strategie is, hij kent onze manier van werken. De Wever was de enige radicale Vlaams-nationalist die zo dicht bij ons stond en toch niet bij ons aansloot.

Jullie neergang is niet ingezet door De Wever, maar door jullie eigen partijlid Marie-Rose Morel. Toen jullie in 2006 in geen enkele gemeente het cordon sanitaire konden doorbreken, gaf zij als eerste kritiek op de te radicale lijn van Filip Dewinter. Na Morel verliet ook Frank Vanhecke de partij, Karim Van Overmeire, Francis Van den Eynde, Jurgen Ceder, Johan Demol…

Dewinter:(onderbreekt) U kunt helaas nog veel meer namen opsommen. Velen behoorden tot mijn entourage, sommigen beschouwde ik als vrienden. Ze gingen met alles akkoord zolang we verkiezingen wonnen. Ze waren het over niets meer eens zodra we begonnen te verliezen. Dat is de ijzeren wet van de politiek.

Heeft niemand u in al die jaren durven tegen te spreken?

DEWINTER: We hoorden ze niet, of nauwelijks. Ze waren toen tevreden met een plaats in het partijbestuur of een zetel in het parlement.

ANNEMANS: Dat hele gedoe van ‘gematigd’ tegen ‘radicaal’ was de politieke verpakking van een vuile interne machtsstrijd. Daarbij kwam nog een schandalige vorm van verraad toen de verkiezingsresultaten achteruitgingen, juist als gevolg van die machtsstrijd. Eigen ‘kopstukken’ riepen in de media dat de partij van Dewinter vulgair en extreemrechts was, terwijl ze dat juist niet was. Wij hadden er verdorie dertig jaar lang heel gedisciplineerd voor gezorgd dat het Vlaams Belang een eenheid bleef. Als iemand de gematigde lijn vertegenwoordigd heeft, was ík het. Ik ben nooit extreemrechts geweest. Ik laat mij dus niet de les spellen door degenen die ons verlaten hebben, en die zo de afgang van de partij hebben veroorzaakt.

Vorig jaar klapte het Vlaams Belang helemaal in elkaar. U behaalde geen 6 procent van de stemmen meer.

ANNEMANS: Dat zal een detail in de geschiedenis blijken. Kijk naar de buitenlandse voorbeelden. De Oostenrijkse FPÖ is na het debacle met Jörg Haider ineengezakt, nu behaalt die partij weer 20 à 30 procent. De Lega Nord was na Umberto Bossi een partijtje van 3 à 4 procent, met Matteo Salvini staat ze weer bijzonder sterk. De Nederlandse rechterzijde was in verwarring na de moord op Pim Fortuyn, met Geert Wilders staat ze sterker dan ooit. Dat geldt ook voor Marine Le Pen en het Front National in Frankrijk. Al die partijen kenden in hun geschiedenis dipjes en crisissen, maar zijn er altijd sterker uit gekomen. Omdat de problematiek die zij en wij aankaarten, blijvend is: de multicultuur, de islam en de massale immigratie. Vandaar dat ik zeg: the future is ours.

DEWINTER: Om het met de woorden van Sylvester Stallone in The Terminator te zeggen:‘We’ll be back.’

ANNEMANS: Ken uw klassiekers, Filip, die uitspraak is van Arnold Schwarzenegger. (lacht)

U probeert zich al jaren te distantiëren van de collaboratie, en dat lukt maar niet. De Wever nam in één toespraak duidelijk afstand van wat fout was. U kunt of wil dat niet.

ANNEMANS: In die val trap ik niet. Het debat over collaboratie of de oorlog dient tot niets.

In 2005 noemde Filip Dewinter VNV-leider en topcollaborateur Staf De Clercq een ‘historische leider’. Bart De Wever maakt een cesuur tussen de collaboratie en het N-VA, Filip Dewinter benadrukt de continuïteit van een fout verleden met het Vlaams Belang.

DEWINTER: Ik heb toen alleen willen zeggen dat de collaboratie integraal deel uitmaakt van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Dat zal De Wever als historicus ook wel erkennen. De collaboratie was misschien niet de fraaiste periode, misschien een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, maar ze is er een deel van.

ANNEMANS: De Vlaamse kiezer ligt in het stemhokje niet wakker van de Tweede Wereldoorlog.

Maar elke boekenwinkel verkoopt tientallen nieuwe boeken over de Tweede Wereldoorlog. Dat verleden is niet echt verwerkt.

ANNEMANS: Men verkoopt ook boeken over Napoleon en over de Romeinse keizers, dat klopt. De Wever weet goed dat de oorlogsfeiten geschiedenis zijn. Noch de Vlaamse Beweging, noch de Joodse gemeenschap heeft hem gesmeekt om die episode op te rakelen. Als hij dat toch doet, heeft hij er politieke bedoelingen mee. De tegenstanders van de Vlaamse zaak loven en prijzen hem, omdat hij nog maar eens zegt wat het Belgische regime van hem vraagt. Dat verwijt ik hem.

Bij het Vlaams Belang zet de nieuwe generatie de harde lijn van Dewinter verder. Vorige week stuurde Tom Van Grieken een Twitterbericht…

ANNEMANS: (onderbreekt) Dat hij onmiddellijk heeft ingetrokken!

U weet al waarover het gaat: een tekening van een schaap dat met het mes in de aanslag een moslim wil kelen…

DEWINTER: (onderbreekt) Weer die reductio ad Hitlerum! Wat ieder van ons is overkomen, valt nu ook Tom te beurt.

Momentje: wij hebben die tweet niet verstuurd.

ANNEMANS: Helaas gaf hij jullie daarmee de aanleiding om hem te reduceren tot iets wat hij niet is. Als Van Grieken de indruk zou hebben gewekt dat hij daar zelf met een zwaard staat te zwaaien om vreemdelingen de keel over te snijden, dan is die bladzijde omgedraaid omdat hij die tweet meteen heeft teruggetrokken.

Van Grieken schreef ook over het kopje-kleiner maken van een moslim: ‘Het is de enige vorm van onverdoofd slachten waar ik een oogje voor toeknijp.’

ANNEMANS: U kunt daarop doorgaan, maar ik heb gezegd wat ik te zeggen had: dat is niet de indruk die hij wil wekken, en het is ook niet de indruk die hij moet wekken.

Kan een moslim, onder de nieuwe partijleiding, lid worden van het Vlaams Belang?

DEWINTER: Nee. Ik heb dat altijd gezegd, en ik zal mijn woorden niet intrekken of aanpassen. Wat kan een moslim bij ons doen? Ofwel gooit hij de Koran overboord, dan is hij geen moslim meer en is hij natuurlijk welkom. Ofwel blijft hij een overtuigd moslim, en dan botst ons programma met zijn overtuiging: wij zijn voor de gelijkheid tussen man en vrouw, voor de scheiding van Kerk en Staat enzovoort. Daarvoor heb ik geen paus van Rome of Tom Van Grieken nodig.

Er lopen hier toch duizenden moslims rond die perfect geïntegreerd zijn?

DEWINTER: Natuurlijk. Gematigde moslim belijden hun geloof zoals veel katholieken dat vandaag doen: alleen bij het doopsel, de eerste en plechtige communie, misschien het huwelijk en de begrafenis manifesteren ze zich nog als katholiek. Voor de rest trekt men er zich geen bal van aan. Zo zijn er natuurlijk ook wel wat moslims, het overgrote deel zelfs. De multiculturalisten reduceren het islamgevaar graag tot de zogenaamde radicalen, de fundamentalisten. Het gevaar schuilt niet alleen in de fundamentalisten, maar in eerste instantie in de fundamenten van de islam.

Kijk, het heeft geen zin om Fatima die haar hoofddoek heeft afgelegd en alcohol drinkt, maar die nog een culturele moslim is omdat haar ouders dat graag hebben, gelijk te stellen met de islam. Dat is de grote fout die we nu maken.

Mag die Fatima bij het Vlaams Belang?

DEWINTER: We hebben zo’n Fatima’s in onze partij, en u zult nog opkijken de komende maanden… Meer zeg ik niet, maar ik herhaal: de islam is niet democratisch en hoort niet thuis op het Europese grondgebied. Een moslim kan in onze ogen misschien gematigd zijn omdat hij de islam gematigd toepast, maar het is niet omdat er gematigde moslims zijn dat de islam gematigd is. Een verlichte, West-Europese islam, een islam die aansluit bij de westerse waarden en normen, is een olifant met een giraffennek en drie poten. Die bestaat niet.

Bestaat er volgens u een vredelievende islam, meneer Annemans?

ANNEMANS: Er bestaan vredelievende mensen die zeggen dat ze islamiet zijn, maar er bestaat geen vredelievende islam, nee.

DEWINTER: Er bestaat wel een misleidende islam…

ANNEMANS: (vult aan) … die in zijn ideologie heeft ingebouwd dat westerlingen bedrogen mogen worden met het oog op het verspreiden van het geloof en de eindoverwinning van de islam.

Bij de volgende verkiezingen is het erop of eronder voor het Vlaams Belang, nee?

ANNEMANS: De gemeenteraadsverkiezingen van 2018 zijn een belangrijke tussenstap, maar pas bij de parlementsverkiezingen van 2019 is het voor ons écht erop of eronder. Ik heb er goede hoop op. Tegen die tijd zal de kiezer hebben ingezien dat de N-VA een kwade droom was en dat het Vlaams Belang nodig en noodzakelijk is voor de onafhankelijkheid van Vlaanderen.

DEWINTER: De volgende verkiezingen zijn altijd de belangrijkste. We moeten ervoor zorgen dat we bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 al scoren. En hoe je het ook wendt of keert: Antwerpen is de belangrijkste stad van Vlaanderen en daar moeten we bijdragen tot de opstanding van het Vlaams Belang. Het is ook de stad van Bart De Wever en de N-VA, dus moeten we ons op die clash voorbereiden. Verliezen is geen optie meer. Mijn droom blijft dat we samen met de N-VA de traditionele partijen uit het Antwerpse stadsbestuur kunnen smijten en samen gestalte geven aan een volwassen rechtse coalitie. Maar tegelijk is het een nuchtere vaststelling dat wij dan eerst sterker moeten worden en de N-VA zwakker.

ANNEMANS: Dat is nog een verschil tussen Filip en mij: ik praat nooit on the record over strategie.

Wat overheerst eigenlijk: de gelijkenissen of de verschillen tussen Annemans en Dewinter?

DEWINTER:(lacht) Wij zijn een twee-eiige tweeling. We zijn niet identiek, maar delen een belangrijk gen: dat van het radicale Vlaams-nationalisme. We verschillen in vorm en stijl, mening en aanpak. Daardoor zijn we complementair. Niet dat er nooit discussies en conflicten zijn geweest, en zelfs meer dan dat, maar we hebben het Vlaams Belang in evenwicht gehouden.

Hoezo?

ANNEMANS: Filip spreekt de ‘eerste 15 procent’ van onze kiezers aan, de laag die je vindt in de volkscafés. Maar hij is niet in staat om de ‘middenkiezer’ te overtuigen, gematigde Vlamingen die zich herkennen in grote delen van ons programma als je ze op een redelijke manier uitlegt. Dat kan ik wel. Samen waren we zo in staat om het Vlaams Belang een flink eind op weg te helpen naar de 30 procent.

Is er voor jullie nog een plaats in het nieuwe Vlaams Belang? Gerolf Annemans was al Kamerlid in 1987, op zijn 28e. Filip Dewinter werd Kamerlid in 1987, toen hij 25 was.

DEWINTER: Natuurlijk moet een nieuwe generatie alle kansen krijgen, maar wij zijn nog te jong voor het bejaardentehuis. Mijn generatie is nog niet naar het stort afgevoerd. Ik ben 52 jaar, en ik heb nog een politieke rol te spelen in de partij en als parlementslid.

ANNEMANS: (tegen Dewinter) We moeten niet te bescheiden zijn over ons parcours, Filip. We hebben geen steen verlegd in de rivier, maar een hele stuwdam aangelegd. Het water vloeit niet meer in dezelfde richting. Vergeet niet dat we uit de ruwe blok graniet van de CVP/CD&V-staat kwamen. Daaruit heeft het Vlaams Belang de volatiele kiezer gehakt, de vrije Vlaming. Wij hebben Vlaanderen bevrijd en daar zijn we trots op.

DEWINTER: Onze grootste ideologische overwinning is dat wij erin geslaagd zijn om socialistische stamboekkiezers te laten stemmen op een rechts, Vlaams-nationalistisch programma. Vervolgens heeft De Wever kiezers die al van ideologisch kamp waren gewisseld gewoon van partij doen veranderen.

Zijn jullie eigenlijk vrienden?

ANNEMANS: Ik vind het een beetje een indiscrete vraag, maar we zijn geen vrienden, nee. We lopen elkaars deur niet plat. Ik heb ook niet veel vrienden. Ik ben eerder een lone wolf.

DEWINTER: Ik ben een roedeldier. Wat niet wegneemt dat ik altijd de alfawolf in de roedel wil zijn. (grijnst)

ANNEMANS: Voilà. Jij hebt veel vrienden en ik bijna geen. Maar ik kan daarmee leven.

DEWINTER: Ik heb in het verleden nochtans mijn best gedaan. (bulderlach van Annemans)

DOOR WALTER PAULI EN EWALD PIRONET, FOTO’S LIES WILLAERT

‘We moeten niet te bescheiden zijn. Wij hebben Vlaanderen bevrijd en daar zijn we trots op.’ Gerolf Annemans

‘Bart De Wever is minstens tien keer komen praten over een samenwerking met ons.’ Filip Dewinter

‘Dat is nog een verschil tussen Filip en mij: ik praat nooit on the record over strategie.’ Gerolf Annemans