Bij een vernieuwde Knack hoort een vernieuwde puzzel. De Letterzetter belooft hersengymnastiek voor taalgevoelige lezers. Bedenker is Paul Jacobs, serieel uitvinder van puzzel- en quizformules.
De Letterzetter is een tweetrapspuzzel: eerst moet de lezer een cryptogram oplossen door koppels van op één letter na identieke woorden te vormen. Die koppels leveren de sleutels aan voor het oplossen van het eigenlijke raadsel, weliswaar in combinatie met een hint. ‘Volstrekt origineel en helemaal zelf bedacht’, zegt puzzelontwerper Paul Jacobs. ‘Het vernieuwende zit in de woordkoppels. Als dit aanslaat, wil ik er internationaal mee gaan. Voor zover ik weet, bestaat er ook in het Engelse taalgebied niets vergelijkbaars.’
Hoe verzint u zo’n puzzel?
Paul Jacobs: Soms volstaat een ingeving. Op een keer ging ik tijdens een vakantie in Frankrijk een brood kopen. Pain, realiseerde ik me ineens, dat moet voor Engelse klanten heel gek klinken. Meteen begon ik te zoeken naar woorden die in twee talen, het Nederlands, Engels, Frans of Duits, wel identiek worden geschreven maar een totaal andere betekenis hebben. Daar is dus een quiz van gekomen die in De Morgen heeft gestaan. Maar eigenlijk ben ik al mijn hele leven puzzels en quizformules aan het bedenken. Zo liet ik als radioproducer Het vermoeden (legendarisch programma uit de jaren 80, nvdr) altijd starten met een quiz. Presentatrice Betty Mellaerts las dan bijvoorbeeld uit Van Dale een definitie voor en luisteraars konden 1000 Belgische frank (25 euro, nvdr) verdienen door het bijbehorende woord te raden. Lukte dat niet, dan werd het bedrag naar de volgende dag overgedragen. Makkelijk was het niet – de pot is eens tot 40.000 frank opgelopen. Voor VRT Televisie heb ik onder meer De IQ-kwis met Herman Van Molle bedacht.
Bent u een sudoku-fan?
Jacobs: Nee. Cijferspellen liggen me niet, bij mij draait het altijd om taal. Het is geen toeval dat ik voor de openbare omroep programma’s zoals De taalstrijd en De rechtvaardige rechters heb gemaakt. Taalplezier staat altijd voorop. Ik ben trouwens ook schrijver van misdaadromans. Mijn dertiende boek, Marijkes wraak, is nog maar pas verschenen. Het bedenken van puzzels en plots is erg vergelijkbaar. Lezer of puzzelaar, ze moeten het mysterie oplossen dat je hen voorschotelt.
Is De Letterzetter een moeilijke puzzel?
Jacobs: Ik heb hem uitgetest bij een vriend, zelf een puzzelaar en behept met een goed verstand. ‘Zeer haalbaar’, was zijn commentaar. Ik schat dat de gemiddelde puzzelaar er een halfuurtje zoet mee zal zijn.
Paul Jacobs
Producer van radio- en televisieprogramma’s op de openbare omroep (Het Vermoeden, De IQ-kwis, De taalstrijd, De rechtvaardige rechters)
Auteur van 40 boeken, waaronder 13 misdaadromans, en 3 filmscenario’s
Serieel bedenker van puzzel- en quizformules
