In de documentaire Requiem for the American Dream fileert denker Noam Chomsky een uur lang de neoliberale doctrine. Veel blijft er niet over, behalve onthutsend kijkplezier.

Hoelang nog voor er kasseien worden losgewrikt en barricades opgeworpen? In Parijs worden de pleinen al weken bezet door protesterende nachtbrakers en de vrachtwagenchauffeurs hebben de Franse snelwegen geblokkeerd, maar president François Hollande lijkt niet van plan te wijken. Zelfs zonder parlementaire goedkeuring zal hij zijn arbeidshervormingen doorvoeren. En als het brandt in Parijs, slaan de gensters over naar het noorden. De woede van de hardleerse cipiers lijkt slechts een voorbode van een mooie stakingszomer.

Dat wordt de vakbonden niet altijd in dank afgenomen. Tegenwoordig mogen ze amper nog een vlag in de lucht steken of een golf van verbale agressie overspoelt de voorpagina’s. Daarbij wordt de kwetsende grootspraak niet gespaard: Karel van Eetvelt vergelijkt vakbondsacties met terrorisme en industriëlen spreken van massagijzeling. Gênant hoe heren van stand verworden tot ordinaire brulboeien.

Het is een beproefde tactiek: vakbonden besmeuren in de hoop de solidariteit te ondergraven. Althans volgens Noam Chomsky die in de Netflix-documentaire Requiem for the American Dream de staat van Amerika opmaakt en in tien heldere punten uitlegt hoe politiek niet langer het volk maar de elite dient. Zijn uitgangspunt is eenvoudig: hoe hooggeprezen ook, democratie is een bedreiging voor de machtigen. Want louter door de macht van het getal kunnen de armen in een democratie de rijken onteigenen of een groter deel van de koek opeisen. Daar bestaan twee oplossingen voor: of je zorgt dat de armen rijker worden door de democratische welvaartsstaat uit te breiden, of je beknot de democratie zodat de elite meer geld en macht verzamelt. Twee keer raden welke optie de elite verkiest.

Chomsky moet zowat de beroemdste hedendaagse denker zijn en het doet deugd hem een uur lang te horen praten. Op zich al opzienbarend: meer dan zestig minuten kijk je ononderbroken naar een doorgroefde kop die niets anders doet dan kritische gedachten spuien. In zekere zin weerlegt dat zijn theorie dat de media enkel de reclame en het grootkapitaal dienen, maar dit soort televisie ken ik enkel via mythologische verhalen over de periode toen De Zevende Dag nog niet door Studio 100 werd gemaakt.

Soms zíé je Chomsky nadenken. Dan kantelt zijn hoofd en lijkt hij verdrietig in een afgrond te staren. Want erg optimistisch is hij niet: misschien is de mens niet slim genoeg om een humane maatschappij te organiseren, misschien is politiek slechts de schaduw die het zakenleven over de samenleving werpt.

Misschien heeft hij ongelijk. Misschien kunnen we hem dat bewijzen. Misschien.

Roderik Six

Hoe hooggeprezen ook, democratie is een bedreiging voor de machtigen.