Wees waakzaam over hen die de platen van Polly Jean Harvey tot de soundtrack van hun leven uitroepen. En geef ze een extra engelbewaarder mee. Want de Britse chanteuse maakt muziek die zeer doet. Het is gekte die de stabiliteit verstoort en alles verbrandt wat ze aanraakt. Dat zovelen haar zijn toegewijd, roept dan ook terechte vragen op over de toestand van de westerse psyche. Het miserabilisme van een Morrissey is een romantische dromerij vergeleken bij wat zij te vertellen heeft.
Het Britse muziekmagazine Q rekende haar debuut “Rid of me” (1993) onlangs bij de meest deprimerende platen aller tijden. Andere uitverkorenen waren “In utero” van Nirvana en “Closer” van Joy Division. Om maar te zeggen. Volgens de jury is Harvey de eerste geweest die blues wist te produceren door haar diepe ellende een seksuele dreiging mee te geven. Het is alsof ze “Rid of me” aangrijpt om aan te tonen dat seksualiteit de wortel is van alle kwaad. Een kwaad dat haar zo treft dat ze er vat op wil krijgen met bevelen als “Lick my lips of desire”.
Verderop in het verhaal spoelt ze haar mond door haar gedachten in metaforen op te slaan en er bijbelse beelden aan te koppelen. Harvey zoekt de waarheid en het leven op het donkere spoor, waar ook haar tijdelijke minnaar Nick Cave regelmatig passeert. Op “Is this desire?” zijn haar teksten ware kortverhalen geworden waarin ze tal van gedaanteverwisselingen aanneemt en bijna alles onverteld laat. Ook muzikaal sluit de schelp zich almaar verder. De opstandigheid is in een trage stroom van ballades veranderd. Een monocultuur waarin klanken vervormen en afbladderen tot de laatste opsmuk verdwenen is. Alles is rauw en rouw.
Het doet vaak denken aan de eerste platen van Patti Smith. Harvey is in aanleg even intrigerend maar vergeet helaas de verzachtende omstandigheden. Haar tristesse stelt zich zo egocentrisch op dat magie en relativering onmogelijk worden. “Is this desire ?” is een manische vertelling van een meisje dat al jaren de slaap niet meer kan vatten. Het mag dan wel diep gaan, maar het roept vooral medelijden op. Wie hier oprecht van houdt, is er even erg aan toe. Of behoort tot de mensensoort die haar rust vindt in de gedachte dat er altijd nog iemand is die het slechter heeft dan zijzelf.
PJ Harvey, “Is this desire ?”, (CID 8076/524 563-2/Island).
Jan Delvaux
