In een nieuw boek beantwoordt Hans Jansen, hoogleraar hedendaags islamitisch denken, 267 vragen van leken over de islam. Hij spaart de profeet en vooral diens imams niet.

In Nederland werd het boek Islam voor varkens, apen, ezels en andere beesten van Hans Jansen, hoogleraar aan de universiteit van Utrecht en ‘politiek incorrecte arabist’, zoals hij zichzelf omschrijft, een controversiële bestseller. Maar om in Vlaanderen aan een exemplaar te komen, moest de boekhandel de uitgever bellen.

U doet nogal wat stof opwaaien met uw televisieoptredens en nu weer met dit boek.

HANS JANSEN: Ik maak hier in Amsterdam Marokkaanse winkelmeisjes mee die tegen me zeggen: ‘Hou vol, hoor, het is nog veel erger dan je zegt.’ Maar als ik dan vraag of ze dat een keer op televisie willen komen vertellen, verbergen ze zich meteen tussen de T-shirts.

De islam predikt vrede, maar die komt er pas als iedereen zich aan de islam heeft onderworpen, schrijft u in uw boek. Het lijkt wel alsof u gespecialiseerd bent in iets wat u eigenlijk verafschuwt.

JANSEN: Ik vind de islam een van de meest fascinerende dingen die er zijn. In het Arabische taalgebied is er natuurlijk ook niets belangrijkers te beleven dan de islam. Wat ik verafschuw zijn die moslims die te vuur en te zwaard de islam willen opleggen aan andere mensen. Maar de islam als zodanig is een heel interessante cultuur.

De islam heeft een sterk territoriale traditie: eenmaal veroverd gebied blijft ten eeu- wigen dage islamitisch. Hebben we redenen om ons daarover zorgen te maken?

JANSEN: In zoverre wel dat er binnen de islam een elite van misschien 20 procent bestaat die wel degelijk op verovering uit is en de rest van de moslims onderdrukt. Die elite is machtig en heeft slechte plannen, daar komen ze ook openlijk voor uit, dat zeggen ze in hun preken. Die elite is werkelijk heel boosaardig. Waar wij een vijand in hebben, is niet in de gewone moslim – dat is meestal een fatsoenlijk mens. Wij hebben een vijand in die elite, in de imams en in de jongens die als hun Sturmabteilung optreden.

In Le Monde stond onlangs een stuk waarin de ‘demografische vrees’ werd uitgedrukt: over zoveel jaar is de hoofdstad van Europa in meerderheid islamitisch.

JANSEN: Dan zitten we met een probleem. We zullen ervoor moeten zorgen dat moslims die afvallig willen zijn, die niet meer geloven in de dictatuur van de wetgeleerden van de islam, binnen afzienbare tijd in de openbaarheid treden. Ik denk dat de meeste moslims in principe even vredelievend zijn en even vrijheidsminnend als de meeste Europeanen. Maar wanneer ze dan hier in Europa zijn en willen uittreden, wordt ze dat door terreur in eigen kring heel erg moeilijk gemaakt. Kijk maar naar Ayaan Hirsi Ali, maar er zijn natuurlijk honderden minder spectaculaire voorbeelden. Er valt in de islam nauwelijks een kritisch gesprek te voeren over het geloof of over aspecten van het geloof. Maar we zullen het in de komende strijd toch moeten hebben van moslims die uit de kast willen komen. Als dat taboe blijft, dan hangen we.

In hoeverre is Osama bin Laden ook voor ex-moslims een held? Ik hoorde het verhaal van een hoofddoekloos Marokkaans meisje dat op 12 september 2001 de dood van een paar duizend Amerikanen en Joden in de kroeg zat te vieren.

JANSEN: De moslims zijn meer dan 1000 jaar superieur geweest, vanaf de dood van Mohammed in 632 tot de bevrijding van Wenen in 1683. Dat was – of is in de ogen van velen – een verworven recht. En moslims, ook al tobben ze niet zo heel erg over het geloof en het hiernamaals, vinden toch dat dit verworven recht niet behoort te worden afgepakt. Hier is de oplossing: met hun kop onder de koude kraan en goed nadenken. Er zijn heel wat moslims die inmiddels tot het inzicht zijn gekomen dat deze jihad heel akelige consequenties heeft voor iedereen. Maar die moefti’s en imams en sharia- fanaten zijn ook niet door een zekere ontnuchtering ertoe te brengen een redelijk standpunt in te nemen.

De Vlaamse islamoloog Urbain Vermeulen zei ooit dat de westerse journalisten heel wat minder relativerend over de islam zouden berichten als ze Arabisch zouden kennen en bijvoorbeeld de antisemitische geluiden verstonden die via de schotelantennes binnenkomen.

JANSEN: Urbain Vermeulen heeft daar volkomen gelijk in. Laten we wel wezen, de titel van mijn boekje – Islam voor varkens, apen, ezels en andere beesten – is aan de Koran ontleend. De Koran noemt de Joden en ongelovigen zo. En dan heb ik de rest van de kinderboerderij nog verzwegen. Wat er in de islamitische wereld aan haat wordt gezaaid in de kranten, in de preken, in de soaps op televisie, dat is verschrikkelijk. En ook bij ons poogt de islamitische elite de massa te vergiftigen. Als je daarginds rondloopt, reageren mensen helemaal niet zo agressief. Maar de Arabische dictaturen hebben belang bij het kweken van een antiwesterse stemming. Het volk wil gewoon werk en Kentucky Fried Chicken.

Onlangs stelde u in een krant de Nederlanders gerust met de mededeling dat ze een heel geschikt doelwit voor terroristen vormden: ‘Nederland is een dichtbevolkt land, de politieagenten zijn aardig en er zijn heel veel bange mensen.’ Die kwalificaties gelden ook voor België, en bovendien huisvesten wij de Europese Unie en de NAVO.

JANSEN: Brussel is een heerlijke plek voor terroristen. Je kunt bijvoorbeeld altijd beweren dat je een of andere duistere delegatie bent die iets belangrijks komt doen.

U distantieert zich in uw boek van de controversiële Nederlandse politicus Geert Wilders, onder meer door te zeggen dat het een daad van barbarij zou zijn de Koran te verbieden.

JANSEN: De dingen waar de Koran toe oproept, zijn al verboden. En een oude tekst verbieden, is altijd barbaars. Wat Wilders betreft, ik weet niet in hoeverre je hem kunt vergelijken met het Vlaams Belang. Hij heeft te maken met politiek bijzonder correcte partijen, die buitengewoon wereldvreemd zijn, de sociaaldemocraten voorop. De raarheid van Wilders komt voor een deel door de raarheid van zijn tegenstanders.

Wat vond u van zijn film, Fitna, even afgezien van de cinematografische kwaliteiten?

JANSEN: Het zijn weliswaar allemaal oude beelden, maar we moeten ze niet te snel vergeten. Er was ook absoluut niets beledigends aan. Het bleef volkomen binnen de Nederlandse wet, binnen de sharia zelfs. Die dingen zijn nu eenmaal gebeurd. De wereld is geen prettige plaats, dat blijkt maar weer. En bepaalde mannetjes hebben dingen gedaan met het argument dat ze moslim waren. Die mannetjes had niemand voordien verdacht van terreur. Dat is het meest schokkende ervan. Jongens die in Duitsland studeerden en zich ineens op Manhattan stortten.

Volgens de Duitse politicoloog Matthias Küntzel was dat laatste geen toeval. Hij wijst op de diepgaande invloed van het nazisme op de moslimbroederschap en Al-Qaeda.

JANSEN: Dat is misschien wat al te fantastisch. Maar er is onmiskenbaar een band tussen het fascisme en het islamisme. Hassan Al-Bana, de eerste ideoloog van de moslimbroederschap, heeft in 1929 een pamflet geschreven waarin hij zijn vreugde over het staatsmanschap van Benito Mussolini uitdrukte. Hij probeerde ook net als Mussolini een gedisciplineerde massabeweging op te richten. En dat het Duitse antisemitisme al in de jaren dertig is overgeslagen naar de Arabische wereld, valt niet te ontkennen.

U schrijft dat de islam als zodanig niet te verenigen valt met de democratie. Er bestaat ook geen enkele moslimdemocratie. Zelfs Turkije moet een politiestaat zijn om de islam onder controle te houden.

JANSEN: Katholicisme is ook niet ver- enigbaar met democratie. Godsdienst is niet democratisch, zomin als kunst of wetenschap. Maar dat heeft de katholieken toch niet verhinderd om zich democratisch te organiseren, of wetenschappers en kunstenaars om democratische sympathieën te koesteren? Alles wat je daarvoor nodig hebt, is een scheiding van Kerk en Staat.

De islam kent de sharia, de eigen wetgeving. Hoe verzoen je dat met de democratie?

JANSEN: Daarom moeten we ook heel erg opletten dat we ten aanzien van die sharia geen millimeter wijken. Die moeten we ten koste van alles tegenhouden. Dat is geen religieuze kwestie, dat is een kwestie van mensenrechten. De moslims zelf voeren de sharia niet eens in, alleen in Iran en Saudi-Arabië en een deel van Nigeria. Want er is iets mis met de sharia. Die is namelijk buitengewoon mensvijandig.

Vindt u dat Turkije tot de EU moet worden toegelaten?

JANSEN: Al mijn instinct zegt nee. Maar intellectueel weet ik het niet.

U noemt het Westen ‘verregaand supe- rieur’ en u schrijft letterlijk: ‘Deze multiculti’s zijn in moslimse ogen stuurloze sukkels, eerder deerniswekkende onnozelaars dan serieuze gesprekspartners.’ Hebben moslims dan meer respect voor een christelijke islamcriticus die zijn eigen cultuur verdedigt?

JANSEN: Zo iemand zou, als de discussie oplaait, waarschijnlijk gedemoniseerd worden. Maar die multiculti’s worden als nuttige idioten van de imams beschouwd. Die worden niet helemaal als mensen gezien. En terecht ook. Die verloochenen zichzelf aan een stuk door, dat is een vorm van tegennatuurlijk gedrag.

Veel westerse intellectuelen menen dat het hele probleem van het islamitische terrorisme zou zijn opgelost als er maar een volgroeide Palestijnse staat was.

JANSEN: Dat is volkomen en volledig onjuist. Als je leest wat Hamas en ook Fatah in hun ideologische geschriften zeggen, begrijp je dat die bewegingen de strijd tegen de Joden beschouwen als een fase in de jihad. Nadat ze Israël verslagen hebben, is de rest van de wereld aan de beurt. Meestal wordt dat zo geformuleerd: ‘Na de zaterdag komt de zondag’. Na de Joden komen dus de christenen. En op maandag zullen de atheïs- ten wel eieren voor hun geld gekozen hebben. Alles wat je leest van Palestijnse kant wijst erop dat een overwinning in Pales- tina niets zou helpen. Die zou het probleem alleen maar verschuiven.

Wat vindt u van de opvatting dat de Gazastrook ‘de grootste openluchtgevangenis ter wereld’ is?

JANSEN: In die openluchtgevangenis neemt de bevolking voortdurend toe, terwijl de bevolking in de Duitse concentratiekampen voortdurend afnam. Dat zeg ik ten behoeve van degenen die zo graag de subtiele vergelijking tussen Israël en nazi-Duitsland maken. De Gazastrook is eerder de derde totalitaire islamitische staat, na Iran en Saudi-Arabië.

U zei eerder dat het Duitse anti- semitisme van grote invloed was geweest, maar begint het antise- mitisme niet bij Mohammed? U omschrijft hem tenminste als een vervaarlijke antisemiet.

JANSEN: Mohammed had de pest aan Joden, als de uitspraken die aan hem worden toegeschreven tenminste kloppen. En als Mohammed echt bestaan heeft.

Is dat dan aan twijfel onderhevig?

JANSEN: In de wetenschap wel. Misschien is het Mohammedpersonage een composiet van diverse historische figuren. Al die verhalen zijn ook weleens over iemand anders verteld, ze zijn onderling tegenstrijdig, er zijn geen documenten, er is geen archeologisch bewijs… Het zou kunnen dat hij bestaan heeft. Maar het is even flauw te zeggen dat hij niet bestaan heeft als te zeggen dat de Odyssee geschreven is door een onbekende blinde dichter die we voor het gemak Homerus noemen.

Wat is wijsheid in het hoofddoekendebat?

JANSEN: Hoofddoekjes zijn niet zo belangrijk, behalve in het domein van de overheid. Daar moet je ze absoluut niet accepteren, anders geef je een heel verkeerd signaal.

Volgens veel mensen is de islam net zoiets als de beide andere monotheïstische godsdiensten.

JANSEN: Dat is onzin. De Bijbel is een heel ander boek dan de Koran. De Koran is een monoloog van God, terwijl de Bijbel verhalen over God bevat, verhalen van feilbare mensen. De Koran roept op tot bloedvergieten, terwijl de Bijbel wel over allerlei bloederige gebeurtenissen vertelt maar niet tot geweld oproept. In de islam heeft Allah altijd gelijk, terwijl er in de Bijbel, maar ook in latere teksten als de Talmoed, flink met God wordt geredetwist. Voor de rest is het een eigenaardige gedachte dat linkse intellectuelen met enige geestdrift het christendom beschimpen, maar boos worden als je kritiek uit op de islam.

Een meerderheid van de christenen heeft geen enkel probleem met het darwinisme, maar gelovige moslims schijnen niet van de apen te willen afstammen.

JANSEN: Dat is iets recents. Tot het midden van de vorige eeuw was Darwin reçu in de islamitische wereld. Sterker nog, moslims waren er trots op dat zij Darwin wel accepteerden, terwijl zoveel christenen daar moeite mee hadden. Maar dat is dus veranderd: ze hebben ergens tussen 1950 en 2000 het oude christelijke standpunt aangenomen. Vermoedelijk omdat ze de behoefte hebben iets anders te vinden dan het Westen.

De christelijke Syrische filosoof Antoun Maqdesi verklaarde in december 2001 in NRC Handelsblad dat er geen Arabische filosofen bestonden, omdat de islam het kritisch denken onmogelijk maakte.

JANSEN: In de westerse cultuur bestaat een soort metafysische naïviteit: de wereld is er gewoon en mensen kunnen die veranderen. Maar in de islam leeft de gedachte dat Allah de wereld elke seconde opnieuw herschept. En bij dat voortdurende herscheppen is Hij niet gehouden aan welke regels of voorschriften dan ook. Vandaar de kreet Insjallah – zo Allah het wil – want alles wat gebeurt, hangt heel letterlijk van Allah af. Abstract denken is dus verder overbodig.

Heeft dat iets te maken met het gebrek aan intellectuele zelfkritiek in de islamitische wereld? We wachten nog altijd op een veroordeling van de genocide in Darfur.

JANSEN: Die kritische intellectuelen zijn er wel, maar ze worden onmiddellijk door de plaatselijke Gestapo monddood gemaakt. Maar er zijn niet veel kritische intellectuelen, en hun positie is ook heel anders dan bij ons. Intellectuelen hebben daar helemaal niets te zeggen. De geest is altijd in staatsdienst. En als een intellectueel iets kritisch durft te roepen, dan krijgt hij een kogel door zijn kop. In elk geval luistert er niemand. Er is gewoon geen maatschappelijke basis voor intellectueel prestige.

U verdedigt de toespraak van de paus in Regensburg, die zoveel tumult heeft veroorzaakt vanwege dat antieke citaat van keizer Michaël over de krijgszuchtige mohammedanen.

JANSEN: De antikatholieken moeten toch even beseffen dat de paus het hier gewoon bij het rechte eind had. De islam is niet vies van enige dwang om u en mij het heil binnen te leiden. Dat doen wij als christenen niet, zegt Michaël. Onze god is redelijk, onze god respecteert het gezonde verstand en de vrije wil van zijn schepselen. Die dwang is er natuurlijk historisch wel geweest, maar die druist toch in tegen het evangelie. Terwijl geweld eenvoudig bij de islam hoort.

Gelooft u dat de islam de ontwikkeling van het christendom zal doormaken? Dat er een verlichte islam zal ontstaan, waarin de volgelingen van de profeet zich verzoenen met de democratie en het kritische denken?

JANSEN: Ook dan zal ik geen moslim worden. Ik ben gewoon katholiek, dus ik heb al genoeg te geloven. Maar ik kan me voorstellen dat je als moslim het bevel tot de jihad flauwekul vindt. Alleen heb je dan wel een probleem, want in je maandafrekening van de halal-apotheek zit ook een bijdrage aan de jihad. Maar op zichzelf kun je de jihad en het renteverbod en de kledingvoorschriften gewoon naast je neerleggen. Ook afvallig worden is eenvoudig – mits je je mond maar houdt. Het punt is: als ze mensen blijven wegpesten, zoals Ayaan Hirsi Ali, of vermoorden, zoals Theo van Gogh, loopt het verkeerd af. Daarom is het ook zo belangrijk wat de politie doet. Maar als er eenmaal een beweging van uittreding in Europa op gang komt, dan is het snel gedaan met de macht van de imams. Daar ben ik diep van overtuigd.

HANS JANSEN, ISLAM VOOR VARKENS, APEN, EZELS EN ANDERE BEESTEN, UITGEVERIJ VAN PRAAG, AMSTERDAM, 2008.

DOOR BENNO BARNARD