De wetgever heeft geen specifieke sancties vastgelegd voor inbreuken tegen de euthanasiewet. Daardoor worden die in de praktijk niet afgestraft.
‘Elke inbreuk tegen de euthanasiewet is eigenlijk moord of doodslag’, zegt professor medisch recht Herman Nys (K.U.Leuven). ‘Dat betekent dus dat een arts in theorie zeer zware straffen kan krijgen als hij de procedure niet volledig naleeft.’ Dat geldt zowel voor de procedurele voorwaarden, zoals het invullen van de vereiste documenten, als voor de voorwaarden in verband met de gezondheidstoestand van de patiënt.
Net daarom zijn sommige dokters volgens Nys niet snel geneigd om een euthanasiegeval te melden en interpreteert de Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie de voorwaarden niet al te strikt. ‘Zo heb ik weet van een zaak waarbij de commissie er geen graten in zag dat er geen schriftelijk verzoek was. Nochtans is dat verplicht’, zegt Nys. ‘Een ander voorbeeld: een arts meldde een euthanasiegeval pas na een week in plaats van na de wettelijk voorgeschreven vier dagen. Maar ook dat vond de commissie geen probleem. De commissie werkt in de praktijk dus vaak als een buffer tussen de arts en het gerecht.’ Volgens Wim Distelmans, voorzitter van de euthanasiecommissie, is daar niets mis mee. ‘De commissie is in het leven geroepen om te onderzoeken of alle wettelijke voorwaarden zijn nageleefd’, zegt hij. ‘Als dat het geval is, hoeven procedurele fouten geen problemen op te leveren. Anders had men de controletaak evengoed aan een ambtenaar kunnen geven die voor elk geval de lijst met voorwaarden afvinkt.’
Toch vinden nogal wat juristen en artsen dat er minder zware sancties, zoals geldboetes, zouden moeten worden vastgelegd om inbreuken tegen de euthanasiewet te bestraffen. ‘Stervensbegeleiding waarbij de wil van de patiënt en de relationele zorg centraal staan, is immers van een totaal andere ethische orde dan opzettelijke dood en moord’, zegt dokter Marc Cosyns. ‘Euthanasie stond en staat nog steeds niet in de strafwet.’
Al zijn er nogal wat mensen die daar graag verandering in zouden brengen. Juriste Evelien Delbeke van de Universiteit Antwerpen, bijvoorbeeld. ‘Om te beginnen moet er voor levensbeëindiging op verzoek een afzonderlijke strafbepaling komen met een lagere strafmaat dan die voor moord’, zegt ze. ‘In de euthanasiewet kan dan staan onder welke voorwaarden euthanasie niet strafbaar is. Worden de materiële voorwaarden in verband met de toestand van de patiënt geschonden, dan valt dat automatisch onder die strafbepaling. Voor procedurele fouten zouden specifieke sancties moeten worden ingeschreven in de euthanasiewet zelf. Maar die moeten dan wel in verhouding staan tot de inbreuk. Zo zouden minder zware fouten naar het tuchtorgaan van de Orde van Geneesheren kunnen worden doorgestuurd.’
