‘Ziek van Dood Zijn’, De Tijd, i.s.m. SKaGeN op 7 juni in de Minard in Gent.
Tot de bekendste werken van schrijfster, verzetsstrijdster, scenariste, filmregisseur en drankorgel Marguerite Duras (1914-1996) behoren de films Hiroshima mon amour (1959) en India Song (1975) , en L’amant (1984), een semi-autobiografische roman over haar puberteit in Gia Dinh, Indochina (nu Vietnam). Van haar minder bekende novelle La Maladie de la mort uit 1982 heeft het gezelschap De Tijd een toneelvoorstelling gemaakt voor twee acteurs, een man en een vrouw. Clara van den Broek, die de vrouw voor haar rekening neemt, stond bovendien in voor de vertaling en de bewerking. En dat is geen verrassing. Zoals steeds bij Duras zuigt de vrouw alle macht naar zich toe.
In wezen heeft de voorstelling de structuur van de novelle behouden: een monoloog voor twee stemmen. Man (Johan Van Assche) en vrouw praten van het blad af (Hij zegt – Ik zei), op die manier een theatrale dialoog omzeilend. Het voordeel hiervan is dat de tekst alle aandacht opeist, het nadeel is dat na een halfuur de verveling toeslaat, bij gebrek aan emoties en variaties in het spel. Die zijn er wel, maar te gekunsteld om een eenheid te vormen met de boodschap van het verhaal. Elke man is een dommekracht die niet in staat is zijn passie in liefde om te zetten en elke vrouw die daar wel in slaagt is een hoer. Een intieme verhouding is daarom een illusie.
Een regisseur kwam er bij deze productie niet aan te pas, wel een choreografe. Magdalena Reiter heeft de voorstelling in de stiltes die vallen en bij Duras een stijlmiddel zijn, voorzien van verfijnde bewegingen. Ze verluchten het geheel, maar ze staan lijnrecht tegenover de moraal van het verhaal. De momenten dat man en vrouw elkanders lichaam zoeken en uiteindelijk elkaar omhelzen. Waar de mechaniek van het lichaam de macht overneemt van de methodiek van de geest loopt het fout. Ondanks dit bezwaar is deze voorstelling geen mislukking geworden. De stijl van De Tijd staat garant voor schoonheid in beeld, belichting, kostumering, verzorging van het detail en de taal. De fragmentarische keren dat Clara van den Broek de tekst niet vertaald heeft maar in het Frans uitspreekt, bezorgt de toeschouwer een geestelijk orgasme. En Johan Van Assche mag dan wel de kluns spelen die Duras in elke man ziet, hij speelt die met de discrete charme van de edelman.
‘ZIEK VAN DOOD ZIJN’ VAN MARGUERITE DURAS – DE TIJD, I.S.M. SKAGEN – SPEELPERIODE JUNI 2006 – VOLGEND SEIZOEN OP REIS – www.detijd.be
Guido Lauwaert
