De confrontatie tussen voor- en tegenstanders van president Morsi dreigt uit de hand te lopen.
De eerste verjaardag van het aantreden van president Morsi bracht een indrukwekkende mensenmassa op de been die haar ongenoegen uitte over het bewind van de Moslimbroederschap. Er waren zelfs meer betogers dan tijdens de revolutie van 2011 die president Mubarak ten val bracht.
Het protest was kracht bijgezet door een petitiecampagne (Tamarod) die 22 miljoen handtekeningen verzamelde tegen Morsi. De vrijdag voor de betoging was even een domper gezet op de vreugde daarover toen de tegencampagne, Tagarod, bekendmaakte dat ze liefst 26 miljoen handtekeningen had ingezameld vóór Morsi. Beide cijfers zijn moeilijk verifieerbaar.
Maar toen de marsen zondag in de vooravond bijeenkwamen nabij het presidentieel paleis in Heliopolis, werd snel duidelijk dat dit bijzonder was. Tegelijk stroomde het Tahrirplein vol, en ook in Alexandrië en op andere plaatsen werd massaal betoogd.
Bij het paleis behoren veel betogers duidelijk tot wat hier oneerbiedig wordt omschreven als ‘feloel’: welgestelde mensen die tijdens de revolutie van 2011 voor een groot deel achter Mubarak stonden. Nu zitten zij in een ongemakkelijke alliantie met de oorspronkelijke activisten van het Tahrirplein tegen wat gezien wordt als een nieuwe dictatuur van de Moslimbroederschap.
Velen hier hopen dat het leger opnieuw de macht grijpt en Morsi buitenspel zet. Minister van Defensie Al-Sisi verklaarde maandag op tv dat Morsi nog 48 uur de tijd kreeg om ’te voldoen aan de wil van het volk’. Anders zou het leger zelf ‘een route naar de toekomst’ uitstippelen. Hij zei er niet bij of hij het ontslag van Morsi wil.
Maar niet iedereen ziet een ingreep van het leger zitten. ‘Wij willen niet opnieuw door het leger bestuurd worden. Het is de jeugd die voor de revolutie heeft gevochten; het is tijd dat onze generatie aan de beurt komt’, zegt Andrew Waguih, 23, bij het begin van een mars die zich omschrijft als ‘anti-Morsi, anti-leger en anti-feloel’.
Maar Morsi is voor velen toch wel de prioriteit. ‘Wij zijn zowel tegen het leger als tegen Morsi’, zegt Samaha El-Adil, een jonge vrouw in dezelfde mars. ‘Maar wij willen eerst Morsi weg, hopelijk zonder bloedvergieten. Met het leger rekenen we later wel af.’
Maar er is een besef dat het leger pas zal ingrijpen als er echt chaos ontstaat. Betoger Ali Afifi is er gerust op dat die er komt. ‘De Moslimbroederschap zal nooit dulden dat wij rond het paleis blijven betogen. Ze gaan ons gegarandeerd aanvallen’, zegt hij.
Enkele kilometers verderop bij de Raba’a al-Adawiya-moskee zeggen de aanhangers van Morsi precies hetzelfde. Deze betoging oogt veel kleiner dan de mensenzee bij het paleis. Om bij de betoging te komen, moet je voorbij het ene veiligheidskordon na het andere. Ze worden bemand door leden van de nieuwe militie van de Moslimbroederschap, gewapend met helmen, schilden en stokken. Ze zijn nodig, nu de Moslimbroederschap niet langer zeker is van de steun van politie en leger.
Wanneer het avondgebed is afgelopen paraderen honderden mannen in militaire stijl en onder het roepen van ‘Allahu Akhbar’ door de straat. Ze maken een gedisciplineerde en vastberaden indruk. ‘Wij staan klaar voor alles wat de andere kant voor ons in petto heeft’, zegt Hassan Syam uit Ismailia, in het zwart gekleed en met een motorhelm op. ‘Zij zijn de terroristen, niet wij.’
De Moslimbroederschap lijkt hier plots heel klein en alleen. Dat een meerderheid van de Egyptenaren in 2011 voor de Moslimbroeders heeft gestemd, wil niet zeggen dat zij Morsi nu nog steunen. Als puntje bij paaltje komt, is de Moslimbroederschap een club met zo’n 600.000 leden in een land van bijna 90 miljoen mensen.
De Tamarod-beweging, gesterkt door het protest van zondag, sloeg maandag opnieuw Morsi’s aanbod voor overleg met de oppositie af. Morsi kreeg tot de volgende dag om af te treden, zo luidde het. Zo niet zou een campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid van onbepaalde duur beginnen.
DOOR GERT VAN LANGENDONCK
