Sinds 1 januari wordt het grootste deel van de Grenslandsite in Hasselt, met de Ethias Arena als blikvanger, uitgebaat door de nv Antwerps Sportpaleis. Die wil 12 miljoen euro investeren om ‘het grootste evenementencomplex van de Benelux’ te verbouwen en eindelijk rendabel te maken. Maar de opgestapelde schuld van 14 miljoen euro blijft als een zwaard van Damocles boven de Hasseltse stadskas hangen.
‘In de afgelopen tien jaar is bewezen dat de Grenslandhallen beter gediend zijn indien ze tot dezelfde groep van marktleider Sportpaleis behoren dan wanneer ze er de concurrent van proberen te blijven.’ Dat merkten Jan Van Esbroeck en Jan Vereecke, de twee spilfiguren van de nv Antwerps Sportpaleis op toen ze zich in augustus 2011 kandidaat stelden om de exploitatie van belangrijke delen van de Grenslandsite in Hasselt over te nemen.
Sinds 1 januari is die overname een feit. Om ze een kans op slagen te geven, pompen Van Esbroeck en Vereecke op korte termijn 12 tot 13,2 miljoen euro in vier gebouwen en zalen van het Hasseltse evenementencomplex: de Ethias Arena, het Congrestheater, de Hexagoon en de Studio (zie grafiek). Ze denken 400.000 mensen per jaar naar concerten, beurzen en andere evenementen te kunnen lokken. De gebouwen (‘dozen’ volgens het bureau abv+architecten) worden daartoe heringericht voor een gebruik op een veel kleinere maat dan tot nog toe het geval was. Dat geldt in het bijzonder voor de Ethias Arena, die sinds 2004 in gebruik is. ‘De Arena is een grote zaal die zo multifunctioneel is dat ze voor niets goed is. Een provinciehoofdplaats als Hasselt is Antwerpen of Brussel niet. Het hinterland en het bereik van Hasselt zijn te klein voor een concertzaal van 20.000 mensen’, aldus het Antwerpse duo.
Het oordeel van Van Esbroeck en Vereecke over de Grenslandshallen en de Ethias Arena spreekt boekdelen. De evenementenplannen van Hasselt waren groots en de investeringen waren navenant. Maar voor een rendabele exploitatie is veel meer nodig, zo blijkt.
Verkopen
De Grenslandsite is voor Hasselt al een financieel zorgenkind sinds de ingebruikname in 1983. In dat jaar concretiseerden het stadsbestuur en de Hasseltse middenstand hun idee om aan de rand van de stad samen beurshallen te bouwen. Dat het provinciebestuur dan 10 kilometer verder in Genk al een Limburghal had opgetrokken, kon de ambities niet temperen. Volgens de plannen moesten er zelfs vijf grote hallen worden ingeplant in een stervorm. De toenmalige Hasseltse burgemeester Louis Roppe (CD&V) begreep snel dat dit veel te hoog gegrepen was. ‘Een volledige uitvoering zal ons ruïneren’, luidde het.
Uiteindelijk werden slechts twee van de vijf geplande hallen gebouwd. Volgens het Hasseltse telraam: hal 4 en hal 5. Kostprijs: bijna 10 miljoen euro. De exploitatie door een vzw, bestuurd door de 41 leden van de gemeenteraad en evenveel mensen van Unizo (dan nog NCMV) was niet meteen een klinkend succes. De ene keer was er heisa over de riante wedde van een algemeen directeur, een andere keer nam een Hasseltse schepen het voortouw via betwiste huurcontracten met organisatoren. De Limburgse horeca vocht gedurende jaren de vereiste vergunningen voor fuiven en feesten aan.
Wanneer Steve Stevaert (SP.A) omstreeks de eeuwwisseling de plak zwaait in Hasselt, laat hij weten dat hij ‘die boîte van het NCMV’ beu is en dat ze het best verkocht wordt. Zijn coalitiepartner CD&V is het daar niet mee eens. Haar schepen van onder meer Lokale Economie Johan Vanmuysen zet als vzw-voorzitter de schouders onder een grootschalige facelift met een nieuwe investering van ruim 30 miljoen euro in de periode 2002-2005.
Hal nummer 4 wordt omgebouwd tot een grote congres- en theaterruimte. Samen met Studio 100 wordt een Plopsa Indoorhal gerealiseerd. Blikvanger met een capaciteit van 20.000 mensen wordt de Ethias Arena. Het geld komt van de stad (870.000 euro), Europa (1,9 miljoen), de Limburgse reconversiepot (3,45 miljoen), Studio 100 en Plopsaland (8,1 miljoen) en cateraar Bibitor (1,65 miljoen). Een lening van 12,7 miljoen bij Ethias Bank maakt de financiering rond.
Vanmuysen, die eind 2010 van het politieke voorplan in Hasselt zal verdwijnen, verdedigt ook vandaag die beslissingen nog. ‘De omzet steeg. We hebben grote evenementen naar Hasselt gehaald en we zijn gestart met succesvolle eigen producties, zoals het Schlagerfes-tival en I love the 90’s’, aldus Vanmuysen. ‘Zo is Hasselt ook op de kaart gezet. Door alle activiteiten op de Grenslandsite is er een economische return van 13 miljoen euro per jaar voor de stad en is de omzet van de Hasseltse horeca met 7 procent gestegen. Tegelijk zijn we steeds onze financiële verplichtingen nagekomen. We hebben daarvoor nooit een euro aan de Hasseltse belastingbetaler moeten vragen.’
Ludo Beulen, voorzitter van Unizo Limburg en tot voor kort kernbestuurder van de vzw Grenslandhallen, maakt dezelfde redenering. Maar hij geeft toe dat de professionalisering van het management en een doorgedreven commerciële invulling van alle evenementenruimten niet slaagden. ‘Met al hun connecties hebben de mensen van het Sportpaleis bijna een monopolie voor bijvoorbeeld het organiseren van belangrijke en lucratieve concerten. Dat hebben we vanuit Hasselt nooit kunnen doorbreken’, aldus Beulen.
Geen tweede adem
De negatieve effecten op de exploitatie van de Grenslandsite werden in elk geval snel duidelijk. Een vertrouwelijke ‘strategische nota’ voor de raad van bestuur erkent in oktober 2008 dat de vzw Grenslandhallen haar ’tweede adem niet gevonden’ heeft. De ‘marktomstandigheden’ zitten niet mee. De oudere hallen worden niet goed onderhouden, de nieuwe gebouwen raken niet afgewerkt. Het finan-ciële plaatje oogt niet gunstig: een hoge schuldgraad; een te beperkte bezetting; sport- en andere evenementen (onder meer in samenwerking met het bedrijf Golazo van Bob Verbeeck) die flink gesteund moeten worden door de stad en de provincie om financieel overeind te blijven; een vertraagde kapitaalinjectie van 2,8 miljoen euro via Limburg Sterk Merk; een ontoereikende omzet; een verslechterde kassituatie. ‘De rentabiliteit staat zwaar onder druk’, luidt het.
Toch blijkt geen idee te gek om die problemen aan te pakken. In de nota duikt het begrip ‘Hasselt East’ op, een zone van vrijetijdsbesteding en entertainment, met de Grensland-site als kerngebied waar ook nog plaats zou zijn voor een hotel, een casino en een discotheek (dat laatste moet de Versuz worden, die aan de kanaalkom in het stadscentrum in de weg staat van andere vastgoedbelangen). Pierre De Strycker, algemeen directeur van 2007 tot 2010, krijgt de wenk om uit te kijken naar ‘een commerciële vennootschap om de exploitatie geheel of gedeeltelijk aan over te dragen’.
‘De structuur van de vzw was verre van ideaal omdat het ging om activiteiten die normaal door een privébedrijf worden uitgeoefend. Financieel zat het ook fout. De kapitaalsbasis was van bij de aanvang te smal. De schulden waren niet in verhouding tot de omzet. Ik heb voorstellen uitgewerkt om te privatiseren, maar die zijn niet aanvaard’, aldus De Strycker, die de overname nu door de nv Antwerps Sportpaleis, net als Vanmuysen en Beulen, ‘een uitstekende zaak’ vindt.
Onder De Strycker werd in 2009 wel het exclusieve contract met cateraar Bibitor overgenomen voor 1,2 miljoen euro. Terwijl de eige-naar van Bibitor met die centen op het provinciaal domein van Bokrijk onmiddellijk het concurrerende bedrijf Hangar 58 opzette, werd de catering op de Grenslandsite een zaak van de vzw-dochter Event Catering Hasselt (ECH). Ook die werd geleid door De Strycker, maar ging niet veel later al in vereffening, met finaal een waardeverlies van meer dan 1 miljoen euro in de boeken van de vzw Grenslandhallen.
Niet alleen deze kwestie leidde tot onrust en ongenoegen binnen het commerciële team van de vzw. In nota’s, brieven en mails, gericht aan de voorzitter en aan huidig burgemeester Hilde Claes (SP.A), werd ook de vinger gelegd op andere zaken die verkeerd lopen: gerommel met aangiften van btw, leveranciers die niet of laattijdig betaald worden, ondoordachte uitgaven, een gebrek aan visie op de exploitatie van de Ethias Arena, een onaange- paste vzw-structuur enzovoort. Die opmerkingen bleven onbeantwoord. Een aanbod om de eigen evenementen met een aparte vennootschap te organiseren eveneens.
Geen overheidstaak
In het Hasseltse afspiegelingscollege was het dan ook nog niet de gewoonte dat coalitiepartners elkaar het leven zuur maakten (sinds de recente affaire in de politiezone Hazodi liggen de kaarten enigszins anders). De enige kritische geluiden over de gang van zaken kwamen van Katleen Martens (Vlaams Belang), maar die werden niet ernstig genomen.
Met de jaarrekeningen van de vzw Grenslandhallen ging het vanaf 2006-2007 alleszins van kwaad naar erger. De rode cijfers stapelden zich op en zijn uit-gemond in een gecumuleerd verlies van 4,8 miljoen euro. Tegelijk is het eigen vermogen geslonken tot 2 miljoen. De voorbije twee jaar verdampte meer dan 2,5 miljoen. Daarvan is 1,5 miljoen te wijten aan het negatieve resultaat van 2010-2011. ‘Nochtans was het bedrijfsresultaat op zich gunstig met een winst van 68.000 euro, maar we hebben ook het cateringdossier in één keer afgeschreven’, zegt Luc Miermans, die van april 2011 tot begin deze week actief was als interim-manager.
Zijn aanstelling was een beslissing van Tom Vandeput (CD&V). Die volgde in januari 2011 Vanmuysen op als schepen en ook als vzw-voorzitter. Miermans kreeg de opdracht om te saneren (zo verloren 12 van de 18 personeelsleden hun werk; 6 zijn overgenomen door de nv Antwerps Sportpaleis) en uit te kijken naar een exploitant in de privésector. ‘Ik werd geconfronteerd met negatieve exploitatiecijfers. Maar ook als die gunstig geweest zouden zijn, was ik die weg ingeslagen. Een uitbating van dergelijke omvang is geen taak van de overheid’, aldus Vandeput.
Hij paste ook de vzw-structuren aan. In de bestuursorganen zitten nu nog alleen gemeenteraadsleden. De stadsontvanger kijkt mee over de schouders. De Unizo- vertegenwoordigers zijn verdwenen. Voorzitter Raymond Naets van Unizo Hasselt geeft daar een geflatteerde draai aan: ‘Ons kind is volwassen. Dit is het moment om het los te laten.’ De uitleg van Ludo Beulen is minder prozaïsch: ‘De vzw treedt nog alleen op als een eigenaar van lege dozen. Unizo heeft daarbij geen functie meer, want dat is geen ondernemers- activiteit.’
De zoektocht van Vandeput en Miermans naar een privé-exploitant leidde in 2011 snel naar de nv Antwerps Sportpaleis. ‘Er waren ook andere valabele aanbiedingen, maar het voorstel vanuit Antwerpen was het sterkste op het vlak van investeringen, uitbating en vergoedingen voor de vzw’, aldus Miermans. Hij en Vandeput spreken tegen dat ze door de belabberde financiële situatie van de vzw met de rug tegen de muur stonden. ‘Er is vlot en professioneel onderhandeld, en zeker niet met het mes op de keel’, zegt Vandeput. Nochtans is er nauwelijks een verschil tussen het aanbod van de nv Antwerps Sportpaleis in augustus 2011 en de inhoud van de kaderovereenkomst die vervolgens over de exploitatieovername voor de komende 27 jaar werd gesloten (zie kader). Het was blijkbaar te nemen of te laten voor Hasselt.
De stad en haar vzw hebben zich daarbij ook geëngageerd om de akoestiek in de Ethias Arena op zeer korte termijn voor 2 miljoen euro te verbeteren en aan te passen aan de nieuwe Vlaamse geluidsnormen. Die investering brengt de totale schuldenlast van de vzw Grenslandhallen op 13,8 miljoen. Vandeput is er desondanks gerust op: ‘Om die weg te werken, zal de stadsbegroting niet worden aangesproken. De zakelijke en financiële afspraken met de nv Antwerps Sportpaleis waarborgen dat.’
Vandeput en Miermans vrezen ook niet dat de nv Antwerps Sportpaleis de Grenslandsite in Hasselt zal degraderen tot een regionaal bijhuis voor zogenaamde B-concerten, party’s en kleinere beurzen. Miermans: ‘Ik heb in Hasselt nog niemand ontmoet die de deal niet goed vindt. Ik ben ervan overtuigd dat de mensen van Antwerpen volle gas vooruit zullen gaan.’ Vandeput: ‘Door de overeenkomst met de nv Antwerps Sportpaleis kiezen we voor een consequente exploitatiebenadering op de hele site. Voor kinderen is er Plopsa Indoor met Studio 100. Voor jongeren vanaf 16 jaar zal de Versuz er komen. En voor alle leeftijdsgroepen zal de nv Antwerps Sportpaleis concerten, opvoeringen, party’s, beurzen en andere evenementen programmeren in een betere en aangepaste infrastructuur. De goede ligging van de Grenslandsite in de Euroregio Maas-Rijn zal dan ook opnieuw een meerwaarde blijken te zijn.
DOOR ETIENNE JORIS EN PATRICK MARTENS
Met de jaar-rekeningen van de vzw Grensland-hallen ging het vanaf 2006 van kwaad naar erger.
‘Ik heb in Hasselt nog niemand ontmoet die de deal niet goed vindt.’ Luc Miermans
