N-VA-voorzitter Bart De Wever vindt de tijd rijp voor een nieuwe federale regering mét het Vlaams kartel. Alleen zo heeft een nieuw communautaire ronde volgens hem kans op slagen en zal de vergrijzing écht worden voorbereid.
‘Ik pik het niet dat de koning mijn politieke overtuiging criminaliseert’, zegt N-VA-voorzitter Bart De Wever. De 21-juli-toespraak van Albert II zit hem hoog. ‘Op zich vind ik het wel geestig dat onze koning een opiniepeiling aanhaalt om te bewijzen dat zijn land nog gewenst is. Wat hij een studie noemde, is eigenlijk een peiling van La Libre Belgique. Alleen gebruikte hij de resultaten heel selectief. Op de vraag of de mensen van de Belgische eenheid houden, antwoordt inderdaad 87 procent ja. Maar dat 66 procent van de Vlamingen wil dat er meer bevoegdheden naar de deelstaten worden overgeheveld, vermeldde hij wijselijk niet. Wel concludeerde hij dat maar 13 procent “luidruchtigen” de eenheid van België verwerpt.’
Een groep waar De Wever zelf bij hoort. Niet dat hij het er moeilijk mee heeft te erkennen dat hij deel uitmaakt van een minderheidsbeweging. ‘Alleen aanvaard ik niet dat ik daardoor wordt gekapitteld als een onverdraagzame xenofoob’, zegt hij. ‘Het Vlaams-nationalisme kan perfect rationeel worden onderbouwd en is democratisch gelegitimeerd. Als reactie op de opkomst van het Vlaams Belang beschouwt progressief Vlaanderen identiteit echter als iets negatiefs. Men is bang om met het Vlaams Belang, dat de Vlaamse identiteit heeft geclaimd, geassocieerd te worden.’
Dat was niet de enige onaangename verrassing die het jubileumjaar voor hem in petto had. In een opiniebijdrage in De Standaard citeerde De Wever vorige week ook uit een gesprek tussen pot en pint met Waals minister-president Jean-Claude Van Cauwenberghe (PS). De Wever was speciaal naar het Vlaams parlement afgezakt voor een debatavond die VOKA (Vlaams netwerk voor ondernemingen) naar aanleiding van 175 jaar België had georganiseerd omdat hij wist dat de regionalist Van Cauwenberghe er zou spreken. Tot zijn grote teleurstelling beweerde de Waalse socialist dat Wallonië Vlaanderen op economisch vlak aan het inhalen is, en dat er geen sprake kan zijn van een nieuwe communautaire ronde na de volgende federale verkiezingen. Op de receptie achteraf deed de zelfverklaarde ‘collega-extremist’ echter nog een ander verhaal aan De Wever.
Was dat gesprek niet vertrouwelijk?
BART DE WEVER: Ik heb echt niet alles neergeschreven wat hij me heeft verteld. Alleen de kern van zijn betoog over de strategie van zijn partij: dat de PS-top op het Belgische niveau een financiële status-quo nastreeft, en het Waalse regionalisme daarom de komende jaren in de ijskast moet. Het is geen geheim dat ‘Van Cau’ zelf een overtuigde regionalist is. Hij is wellicht de grootste extremist in zijn partij – de man loopt met een kanjer van een coq wallon op zijn revers rond – maar toch conformeert hij zich op dit moment compleet aan de heersende partijdoctrine.
Beschouwt u de Waalse regionalisten als compagnons de route?
DE WEVER: We hebben nog nauwelijks contact. Vijftig jaar geleden was het veel gemakkelijker om elkaar te vinden. België was toen nog een unitaire staat, en zowel de Vlaamse als de Waalse regionalisten wilden dat unitaire België tot op zeker hoogte hervormen. Vlaanderen vroeg meer culturele autonomie, Wallonië meer economische bevoegdheden. Vandaag lopen onze belangen sterk uiteen. De Vlaamse politieke klasse heeft een gezamenlijke eisenbundel met bevoegdheden die ze graag in handen zou krijgen, de Franstaligen willen alles bij het oude laten. Ik wil wel bruggen bouwen, maar met wie? Van Cauwenberghe lijkt in Wallonië de meest voor de hand liggende gesprekspartner. Mocht hij de touwtjes bij de PS in handen hebben, dan zouden de volgende communautaire onderhandelingen waarschijnlijk vlotter verlopen. Maar dat is dus niet het geval.
U hebt niet veel hoop dat er na de federale verkiezingen van 2007 verdere stappen in de staatshervorming worden gezet?
DE WEVER: Iedereen beseft dat een grote communautaire ronde onvermijdelijk wordt, maar niemand weet hoe we die moeten aanpakken. Vroeger kwamen de Franstaligen naar de onderhandelingstafel omdat ze geld nodig hadden. Met de nieuwe financieringswet is die geldhonger grotendeels gestild, behalve in het geval van Brussel. Door de Lambermontakkoorden is er immers veel geld overgeheveld, hoewel daar weinig nieuwe bevoegdheden tegenover stonden. Gevolg is dat de federale overheid nog bijna evenveel bevoegdheden moet bekostigen, maar wel een substantieel deel van haar middelen heeft weggegeven. Ondertussen moet Vlaanderen het overheidstekort van de federale regering helpen dempen. Het lijkt me dan ook logischer dat Vlaanderen bevoegdheden van het federale niveau overneemt, en die zelf invult en financiert. Misschien kan die redenering een breekijzer zijn voor de komende onderhandelingen. Maar ik maak me niet veel illusies. Zeker niet als je ziet welk spel de overkant heeft gespeeld in het dossier over de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde.
B-H-V leek een haalbare kaart, want het was een van de weinige nog losliggende communautaire stenen. Het was een jarenoude en vanzelfsprekende Vlaamse eis, die nog eens extra werd gelegitimeerd door een arrest van het Arbitragehof en door de eensgezindheid van de Vlaamse partijvoorzitters tijdens de verkiezingscampagne. We hadden zelfs een voor de Franstaligen aanvaardbare regeling kunnen uitwerken. In plaats daarvan hebben ze de boot laten kapseizen en de hele Vlaamse politiek bewust en in het volle aanschijn van het Vlaams Belang kopje onder geduwd. Dat doet het ergste vermoeden voor 2007. Dan gaat het over stenen die we eerst nog eigenhandig moeten loskappen.
Hoe kunnen de Vlaamse partijen zich op die onderhandelingen voorbereiden?
DE WEVER: We zullen het in elk geval beter moeten aanpakken dan tijdens de B-H-V-gesprekken. Toen heeft het met veel aplomb aangekondigde Vlaamse front niet lang standgehouden. Het is heel belangrijk dat de Vlaamse partijen vooraf duidelijke, en voor mijn part kwantificeerbare afspraken maken. Dan kunnen we objectief vaststellen of we genoeg hebben binnengehaald. Als we nu niet aan de slag gaan, zullen we in 2007 onvoorbereid aan de onderhandelingstafel komen – net zoals bij de bespreking van de Lambermontakkoorden.
Waarom zou er in 2007 meer Vlaamse eensgezindheid zijn dan het afgelopen jaar over B-H-V?
DE WEVER: Veel zal afhangen van de politieke constellatie. Een tripartiete regering naar Vlaams model is misschien nog zo slecht niet. Niet alleen beschikken we dan over een ruime meerderheid in de Kamer, het zou ook betekenen dat we elkaar niet de hele tijd hoeven te beloeren. Nu is de VLD constant bang dat ze uit de regering wordt gegooid, terwijl het kartel CD&V/N-VA zich belogen en bedrogen voelt. We zouden die wederzijdse rancunes natuurlijk ook gewoon kunnen blijven koesteren, maar ik garandeer u dat Elio Di Rupo dan de lachende derde zal zijn.
Daarbij komt nog dat elke stem die het Vlaams Belang binnenhaalt een verzwakking van de Vlaamse positie is. De sterkte van de PS maakt de Vlaamse partijen sowieso al tot politieke speelbal van de Franstaligen. Met één vingerknip kan PS-voorzitter Di Rupo premier Guy Verhofstadt (VLD) door een CD&V’er vervangen. Dus is Di Rupo’s boodschap aan de federale regering: doe wat ik zeg of de regering valt. En Verhofstadt plooit elke keer opnieuw. Di Rupo voelt zich ook gesterkt door het establishment en de koning – wie achter dikke bomen staat, kan grote winden laten.
Hoopt u dat de federale regering in het najaar valt, zoals Freddy Willockx (SP.A) heeft voorspeld?
DE WEVER: Hoe sneller, hoe beter. We hebben niet veel tijd meer om ons op de naderende demografische uitdaging voor te bereiden. De socialisten spreken heel romantisch over ‘de verzilvering van onze maatschappij’, maar ze zouden het beter over de harde feiten hebben. Met weinig werkende mensen moeten we straks een grote inactieve groep onderhouden. Toch durft geen enkele politicus zonder omwegen te zeggen hoe hoog de factuur zal zijn. Maar ondertussen tikt de klok. Daarom alleen al moet deze regering zo snel mogelijk verdwijnen.
En verwacht u ook dat die federale verkiezingen er in de herfst komen?
DE WEVER: De VLD heeft de sleutel in handen. De liberalen gaan gebukt onder desastreuze peilingen, ze hebben geen alternatief voor kopman Verhofstadt, en hun partijvoorzitter is de stroman van de echte machthebbers in de federale regering. Vorige week hield ik in Knokke een toespraak voor een kring van liberale obediëntie. De degout van de partijtop die daar werd geventileerd! Dat ging veel verder dan alles wat ik destijds in de Volksunie heb gehoord. Het lijkt me dan ook normaal dat de liberalen bang zijn voor verkiezingen. Hun enige hoop is dat Verhofstadt alsnog een comeback kid zal blijken, en dat hij er uiteindelijk toch in slaagt de mensen in zijn belastingverlaging te doen geloven. Ik wens hem veel succes. Di Rupo is immers duidelijk van plan de hele budgettaire marge op te souperen, en dan zal Verhofstadts belastingverlaging moeten worden gecompenseerd door een verhoging van de indirecte belastingen. Zes jaar lang praat de VLD nu al over die belastingverlaging, maar niemand voelt ze in zijn portemonnee. Als dat geen recept is voor een electorale pandoering. Het zou me niet verbazen mocht de partij straks 7 of 8 procent van haar stemmen verliezen.
VLD’er Jean-Marie Dedecker zou ondertussen plannen smeden om de N-VA over te nemen.
DE WEVER: Ik denk dat die verhalen door zijn tegenstanders worden verspreid. Ze proberen hem voor te stellen als een verrader die zijn partij uit verband wil spelen, en die dus zelf de oorzaak van de hele malaise is. Ze doen het voorkomen alsof hij plannen heeft naast de VLD, en de media laten zich daar dik aan vangen. Maar het is wel erg gemakkelijk om te concluderen dat Dedecker en ikzelf iets bekokstoven omdat we geregeld samen worden gezien. We komen nu eenmaal vaak in dezelfde kringen. Ik ben ervan overtuigd dat Dedecker alleen een VLD-agenda heeft. Waarom zou hij een andere partij willen overnemen? Hij hoeft alleen maar te wachten tot zijn eigen partij onderuitgaat bij de verkiezingen, want zelf wordt hij toch door zijn populariteit beschermd. Verhofstadt is lange tijd onaantastbaar geweest omdat hij de VLD van 16 naar 24 procent had gevoerd. Maar als de recente peilingen bij de volgende federale verkiezingen bewaarheid worden, dan zijn de dagen van Verhofstadt geteld, en met hem die van Karel De Gucht en Patrick Dewael. Wie zal Dedecker dan nog tegenhouden? Bart Somers? Hij lijkt me een vogel voor de kat.
Volgens Pieter De Crem zou Di Rupo gek zijn om de ‘wervelloze VLD’ voor een sterk Vlaams kartel in te ruilen.
DE WEVER: De PS zit in deze coalitie inderdaad in een zetel. Als Di Rupo vandaag nieuwe verkiezingen uitlokt, zou het resultaat wel eens een tripartiete regering kunnen zijn. Dan krijgt hij dus zowat de hele Vlaamse democratie tegenover zich, en kan hij er in de regering niet langer mee dreigen de ene Vlaamse partij door de andere te vervangen. Bovendien zou een van zijn coalitiepartners een confederale partij zijn, die een kartel heeft met een partij van Vlaams-nationalisten. Di Rupo heeft trouwens al laten weten dat hij CD&V als mogelijke coalitiepartner wel ziet zitten, maar dan zonder de N-VA. Vergeet niet dat de Franstaligen ons als de bron van alle kwaad beschouwen. Ze noemen mij zelfs een racist.
Wie noemt u een racist?
DE WEVER: Minister van Sociale Zaken Rudy Demotte (PS). Vorig jaar zat ik met hem in het RTL-TVI-programma Ça se discute. Heel voorzichtig probeerde ik uit te leggen dat een cultuur van onverantwoordelijkheid automatisch binnensluipt wanneer partijen alleen aan hun eigen kiezers verantwoording hoeven af te leggen. Het is toch niet toevallig dat Demotte met zijn besparingen zijn eigen kiezers het meest ontziet? Denk aan de verhoging van het remgeld in de thuiszorg. Dat is niet eens zo abnormaal – als minister zou ik misschien ook voor dat soort zwakheden bezwijken. Demottes antwoord op mijn uitleg liet echter niets aan de verbeelding over: ‘L’amalgame raciste de ce monsieur est inacceptable.’ Net voor dat debat twijfelde ik nog of het wel een goed idee was om bij de scheepslift van Strépy actie te gaan voeren tegen de miljardentransfers naar Wallonië. Maar meteen erna heb ik gezegd: bestel die vrachtwagens maar! Ik was het zó beu.
Droomt u nog wel eens van een centrumrechts front voor de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen?
DE WEVER: Dat front zal er niet komen. Ik vrees dat er tussen droom en daad te veel wettelijke en praktische bezwaren stonden. We hebben met andere partijen gepraat, er was ook wel wat belangstelling, maar het blijkt niet haalbaar. Ook de vertroebelde relaties met de VLD, na hun woordbreuk in het dossier-B-H-V, staan zo’n front in de weg. We hadden destijds afgesproken dat we hen alle tijd van de wereld zouden gunnen om de zaak te ontmijnen, op voorwaarde dat er op het einde van de rit een stemming zou plaatsvinden. (kwaad) Ik hoor het Bart Somers nog zeggen, hier in de koffiekamer van het Vlaams parlement: we zullen erover stemmen. Niet dus. En achteraf hebben ze zich er nog vrolijk over gemaakt ook. Het resultaat is dat mijn achterban de VLD háát. Dus investeer ik niet meer in een centrumrechts front. Voor mij is dat gedaan.
Door Ann Peuteman en Han Renard
‘Als de Vlaamse partijen onderling rancuneus blijven, zal Di Rupo de lachende derde zijn.’
‘Jean-Marie Dedecker hoeft alleen maar te wachten tot de VLD onderuitgaat bij de volgende verkiezingen.’
