Met Flore de Brantes heeft Brussel er sinds vorige week wéér een belangrijke buitenlandse kunsthandelaar bij. De zoveelste op rij. Is onze hoofdstad stilaan de nieuwe Europese trekpleister voor hedendaagse kunst aan het worden?
‘Mijn galerie is ondergebracht in een beschermd art-nouveaupand uit 1903, ontworpen door de Belgische architect Ernest Blérot. Ben ik nú genoeg ingeburgerd in jullie land?’ lachte Flore de Brantes vorige week op de opening van haar Galerie Flore in Brussel. De Franse verkoopt hedendaagse kunst én achttiende- en negentiende-eeuws meubilair. Die eclectische mix slijt ze normaal op topbeurzen als Tefaf (Maastricht) en Brafa (Brussel), maar sinds vorige week ook in Elsene. Waarom uitgerekend daar?
‘Ik woon al sinds 2006 in Brussel en heb goede Belgische klanten, van wie negentig procent Vlamingen. De Belgische hoofdstad van de hedendaagse kunst lijkt ons ideaal om ons galerieconcept uit te testen.’
De Brantes is zeker niet de enige met dat idee. Ook Almine Rech, Barbara Gladstone, Nathalie Obadia en Pierre Marie Giraud zijn toonaangevende buitenlandse galeristen die de laatste jaren een filiaal openden in onze hoofdstad. Wat brengt hen in godsnaam hier? Barbara Gladstone had al twee galeries in New York, maar zocht naar een plek voor een filiaal om dichter bij haar Europese kunstenaars te wonen. ‘Dat het uiteindelijk Brussel werd, heeft Barbara te danken aan haar New Yorkse senior director, de Belg Maxime Falkenstein’, zegt Gaël Diercxsens, directrice van het Gladstonefiliaal in Brussel. ‘Vanuit de States werkte Maxime al jaren met Belgische verzamelaars. Hij kende de markt al goed.’ De officieuze reden: de artiesten die Gladstone vertegenwoordigt, hebben al toonaangevende galeries in Berlijn, Londen en Parijs. Daar een filiaal openen, zou de markt wellicht verzadigd hebben.
Een ander motief vangen we op bij Almine Rech. Zij had al een galerie in Parijs en een private showroom in Londen, maar opende in oktober 2008 een bijhuis in Brussel. Ook haar man Bernard Picasso – kleinzoon van Pablo -wou zijn FABA-stichting liefst runnen vanuit een grote Europese stad. ‘Berlijn was lange tijd in de running. Daar wonen wel veel kunstenaars, maar helaas weinig verzamelaars. Brussel ligt veel centraler: van hieruit ben ik erg snel in Berlijn, Parijs, Londen of Amsterdam. Bovendien had ik al veel Belgische klanten: ze kwamen naar de vernissages in Parijs en kochten bij mij in de galerie of op beurzen. Belgische verzamelaars vergen een aparte aanpak: ze willen onbekende, nieuwe artiesten ontdekken, liefst vroeg in hun carrière. Ze zijn allesbehalve conservatief en nemen graag een risico met jonge kunstenaars. Dat is compleet anders in Parijs, waar mensen doorgaans liever investeren in gevestigde namen.’
Sophie Hasaerts, directrice van het Brusselse filiaal van de Parijse galerij Nathalie Obadia, bevestigt dat: ‘Michael DeLucia, een kunstenaar die verbonden is aan onze galerie, is nu een gevestigde naam in de kunstwereld. Maar in zijn beginperiode sloegen zijn shows veel meer aan in Brussel dan in Parijs. Die artiest is echt voor het eerst in België opgepikt. Sinds we ons Brusselse filiaal in 2007 openden, kunnen we ons tentoonstellingsaanbod veel beter differentiëren. Ideaal, want ons Parijse galerieprogramma raakte wat gesatureerd.’
Internationale dynamiek
Niet verwonderlijk: de Brusselse galeriewereld ontving de laatste jaren die buitenlandse kunsthandelaars met open armen. ‘Gezonde competitie wakkert de markt hier aan’, zegt Xavier Hufkens, een Brusselse handelaar in hedendaagse kunst. ‘Het is logisch dat Brussel een interessante plek voor hedendaagse kunst is geworden. Als hoofdstad van Europa zijn we zeer toegankelijk via Thalys of Eurostar. Vanuit Londen of Parijs sta je hier in twee uur. Bovendien zijn de huurprijzen voor een pand hier haalbaarder dan in Parijs of Londen. Dat lokt natuurlijk internationale galeristen, maar ook buitenlandse kunstenaars, die hier relatief goedkoop hun atelier kunnen installeren. Zoiets creëert een vibe en daar komen de verzamelaars, die sowieso erg talrijk zijn in België, als vanzelf op af.’
Ook Art Brussels plukt de vruchten van die internationale dynamiek: behalve Flore de Brantes zijn alle grote buitenlandse galeries uit Brussel vertegenwoordigd op de kunstbeurs. ‘Hoe meer goede galeries, hoe meer goede je ook aantrekt’, zegt Karen Renders, directrice van Art Brussels. ‘Het is een wisselwerking: de beurs geniet van het imago van Brussel, maar Brussel staat ook op de kunstkaart dankzij de beurs. Zonder Art Brussels zou hedendaagse kunst wellicht niet zo boomen in Brussel.’
Brussel heeft zijn internationale kunstdynamiek ook te danken aan recente initiatieven zoals het Magrittemuseum of Wiels. Dat kunstencentrum in Vorst heeft weliswaar geen vaste collectie, maar krijgt op wereldniveau grote weerklank door de toptentoonstellingen die het organiseert in samenwerking met musea als Tate Modern en MoMa. ‘Ook de Europese instellingen en de eurocraten zorgen voor een internationale dynamiek in Brussel’, voegt Xavier Hufkens toe. ‘In hun slipstream komen ook buitenlandse lobbyisten, advocaten, diplomaten en consultants zich hier installeren. Voor de galeries is dat natuurlijk ook een interessant publiek. Niet zozeer omdat ze veel kopen, maar omdat ze in de galeries een buitenlands publiek binnenbrengen.’ Van de expats zijn vooral de Fransen de laatste jaren in de meerderheid. Ze zijn het dure leven in Parijs beu en verhuizen omdat ze hier goedkoper kunnen leven. ‘Brussel heeft veel meer groen dan Parijs. En hier zijn nog mooie, grote herenhuizen te koop voor een fractie van de prijs in andere Europese hoofdsteden’, aldus Almine Rech. Haar landgenoot Amaury de Solages had nog een andere reden om te emigreren. In Elsene bouwde hij in 2011 een privéwoning om tot ‘Maison Particulière’, een tentoonstellingsruimte voor hedendaagse kunst. ‘Dit project kostte mijn vrouw en ik veel geld’, zegt hij. ‘Maar in België komen wonen leverde ons fiscaal ook veel geld op. Dus dit is ook mijn manier om bedankt te zeggen aan de Belgische staat. Een mooie geste, toch?’
DOOR THIJS DEMEULEMEESTER
