Over de schandalen in Charleroi, het nieuwe kiesdecreet en een avondklok voor jongeren onder de zestien.

1 De PS van Charleroi gaat gebukt onder de schandalen. Burgemeester Jacques Van Gompel stelde zijn mandaat ter beschikking nu ook zijn kabinetschef verdacht wordt van corruptie. De laatste negen maanden zijn al vier PS-schepenen in verdenking gesteld.

STEFAAN DE CLERCK: Het imago van Charleroi wordt enorm besmeurd door deze niet te stuiten vloed schandaalverhalen. Ik stel vast dat er binnen de PS een strijd aan de gang is tussen de nationale partijlijn en de lokale baronieën die vastklampen aan hun verworvenheden. Elio Di Rupo heeft geen andere keuze dan deze uitwassen bijzonder streng aan te pakken. Maar is hij er wel toe in staat om echt schoon schip te maken? Di Rupo combineert het voorzitterschap van de PS met de functie van Waals minister-president én burgemeester van Bergen. Met zo’n cumul moet het haast onmogelijk zijn om binnen zijn partij het overzicht te bewaren.

Burgemeester Jacques Van Gompel geeft een goed signaal door zijn ontslag aan te bieden. Zo krijgt zijn partij de mogelijkheid om met een schone lei te beginnen en nieuwe mensen naar voren te schuiven. Maar wie kan Elio Di Rupo nog vertrouwen in Charleroi? De mensen uit de intercommunales en het verenigingsleven werden er blijkbaar ook aangetast door de corruptie.

Men vertelt in Vlaanderen vaak lelijke verhalen over de PS, en we moeten jammer genoeg vaststellen dat die niet helemaal ongegrond zijn. Vooral over dienstbetoon heerst in Wallonië klaarblijkelijk een heel andere filosofie dan bij ons. Corruptie van deze omvang acht ik in Vlaanderen echt niet meer mogelijk.

2 In Kortrijk werd een jongeman die zich had bewapend met een jachtgeweer tijdig tot staan gebracht. De achttienjarige ging naar dezelfde school als Hans Van Themsche en wordt in de media een copycat genoemd.

DE CLERCK: Dit tragische voorval heb ik als burgemeester van op de eerste rij moeten meemaken. Het is voor mij echt onbegrijpelijk dat zoiets kan gebeuren. Een achttienjarige die een wapen als enige oplossing ziet, daar word ik toch even stil van. Vreemd ook hoe moord en zelfmoord in de gedachtegang van bepaalde mensen heel dicht bij elkaar kunnen komen te liggen. En dat imitatiegedrag ook tot in zijn allerextreemste vorm kan worden doorgetrokken. Er is wel een fundamenteel verschil tussen de twee ontspoorde jongeren: bij het tweede geval waren er geen racistische motieven in het spel, maar gewone liefdesperikelen. Tja, wat kunnen we hier nu uit leren? Voor mij onderstreept dit nog maar eens dat we jongeren vóór alles moeten bijbrengen dat ze te allen tijde kunnen praten over hun problemen. Dan volgt daaruit vanzelf dat ze geweld nooit als dé oplossing zullen zien.

Van de landbouwschool in Roeselare, waar beide jongeren schoolgingen, verwacht ik nu een sterk signaal. Niet om het boetekleed aan te trekken, want dit had op iedere school kunnen gebeuren. Maar men moet duidelijk maken hoe men dit in de toekomst wil vermijden. Ik stel voor dat de school de grootste externe specialisten inhuurt – ik denk bijvoorbeeld aan kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssens – die ten aanzien van heel Vlaanderen analyseren wat de oorzaken zijn van dit soort drama’s, en hoe we daarop kunnen anticiperen.

3 Een vertegenwoordiger van de Dienst Vreemdelingenzaken zei op de radio dat illegale hongerstakers die hun actie stopzetten, een snellere behandeling van hun procedure krijgen. Patrick Dewael (VLD), de verantwoordelijke minister, ontkent.

DE CLERCK: Als burgemeester word ik haast dagelijks geconfronteerd met de schrijnende situatie van illegalen, en hoe zij lijden onder de spanning en de onzekerheid van de regularisatieprocedure. Vanzelfsprekend heb ik dus ook sympathie voor de kerken die hun deuren openstellen om asiel te verlenen aan die arme mensen. Ik vind dat een menselijke en warme reactie, maar het is natuurlijk geen oplossing op lange termijn. Dat is een taak voor de politici, en we moeten vaststellen dat ons uitwijzingsbeleid allerminst perfect is. Al geruime tijd pleit ik ervoor dat een agentschap, liefst georganiseerd op Europese schaal, zich daarmee zou bezighouden.

Minister Dewael wil het recht behouden om in uitzonderlijke gevallen de geldende procedure opzij te zetten en zelf een beslissing te nemen, de zogenaamde humanitaire uitzonderingsregel. Strikt juridisch bekeken roept dat bij mij vragen op. Aan welke voorwaarden moeten illegalen voldoen om gebruik te kunnen maken van de uitzonderingsregel? En welke tijdspanne wordt daarvoor voorzien? Niemand weet het.

De medewerker van de Dienst Vreemdelingenzaken maakte de juridische kakofonie alleen maar groter door op de radio te stellen dat hongerstakers voorrang krijgen. Gelukkig floot Dewael hem meteen terug.

4 Het Arbitragehof vernietigde een deel van het nieuwe kiesdecreet, waardoor de lijststem alsnog behouden zou kunnen blijven bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Het afschaffen van de lijststem zou in het nadeel zijn van vrouwelijke en jonge kandidaten.

DE CLERCK: Dit is een voorbeeld van onbehoorlijk bestuur; je verandert niet zomaar de spelregels van de verkiezingen wanneer die al zo dichtbij zijn. Ik heb ook nooit goed begrepen wat nu eigenlijk het probleem is dat dit nieuwe kiesdecreet zou moeten oplossen. Is het systeem van de lijststem, waarbij de kiezer te kennen geeft dat hij zich kan vinden in de volgorde zoals die door een partij wordt voorgesteld, dan zo verderfelijk? Het alternatief is: wie de meeste stemmen heeft, is verkozen. Dat klinkt misschien meer democratisch, maar in het huidige gemediatiseerde landschap komt het er vaak op neer dat wie door de media het meest gepusht wordt, het haalt. Ik verkies nog altijd het systeem waarbij de partijen aanduiden welke kandidaten zij het bekwaamst achten om te besturen, dan dat ik die taak overlaat aan de pers. Laat ze de lijststem dus gerust behouden. Het is voor de politieke partijen een middel om minder populaire mannen, nog onbekende vrouwen en aanstormende politieke talenten electoraal te beschermen.

Het kiesdecreet dat nu voorligt, is in feite een gerecycleerde versie van een oud paars-groen voorstel, waarin men onder meer de burgemeester rechtstreeks wilde laten verkiezen. Dat kiesdecreet is onder een slecht gesternte gestart, en eindigt nu slecht. Laten we het gewoon begraven.

5 Vorige vrijdag vond een stille optocht plaats ter nagedachtenis van de recente slachtoffers van geweld en racisme. Bijna twintigduizend in het wit gehulde betogers trokken door de straten van Antwerpen.

DE CLERCK: De burger kan in feite geen sterker signaal geven dan sereen en kalm op straat te komen. Ik vind het een indrukwekkende manier om solidariteit te tonen met de slachtoffers, en met iedereen die te lijden heeft onder de gevolgen van geweld en racisme. De vraag is nu: wat gaan we op politiek vlak doen met deze noodkreet? Veel concrete maatregelen kunnen we uiteindelijk niet nemen. De Kamer had in die zin ‘geluk’ dat er toevallig net een strengere wapenwet ter discussie lag. Nu vind ik het erg goed dat die wet eindelijk is goedgekeurd – in mijn tijd als minister van Justitie heb ik zelf tevergeefs geprobeerd de wet strenger te maken, Marc Verwilghen (VLD) lukte het evenmin – maar we beseffen allemaal dat het niet zal volstaan om dit fundamentele probleem op te lossen.

Ik hoop dat we later op deze mars zullen terugkijken als een kantelmoment. Het is duidelijk dat respect en broederlijkheid weer sleutelbegrippen moeten worden in de manier waarop we met elkaar omgaan. Die analyse maakte ik al toen ik nog partijvoorzitter was, maar toen werden die ideeën weggehoond wegens te ‘wollig’. We moeten samen met de allochtone gemeenschap streven naar meer broederschap. Het lijkt wel alsof onze samenleving maar door twee derde van de idealen van de Franse Revolutie is vervuld: vrijheid en gelijkheid zijn er voldoende, maar waar blijft het broederschap?

6 Grâce-Hollogne bij Luik voert een avondklok in voor jongeren onder de zestien. Het gemeentebestuur reageert zo op klachten van omwonenden over jongeren die tot ’s avonds laat lawaai bleven maken op de dorpspleintjes.

DE CLERCK: Ik kan me niet inbeelden dat ik in Kortrijk ooit zou overgaan tot het nemen van zo’n draconische maatregel. Jongeren verbieden om ’s avonds op straat te komen, kan nooit een oplossing zijn. Ik wil best geloven dat de jongeren in Grâce-Hollogne felle overlast veroorzaakten en dat daartegen opgetreden moest worden. Maar zou er echt geen andere optie bestaan dan een avondklok? Noem mij gerust ouderwets wat dat betreft, maar ik geloof in praten met die jongeren, in het sensibiliseren van hun ouders, of in het inschakelen van de school en het buurtnetwerk. Hier bestrijdt men de symptomen van de ziekten, zonder de oorzaken aan te pakken. Ik vermoed trouwens dat de avondklok een omgekeerd effect zal hebben. Door er op die manier aandacht aan te schenken, feliciteer je die jongeren bijna met wat ze bereikt hebben. Een gemeentebestuur kan nog zoveel andere maatregelen nemen. Meer investeren in sport en sociale opvang bijvoorbeeld.

Eigenlijk doet dit me wat denken aan de sluiting van dat speelpleintje in Menen, enkele maanden geleden. Daar beval een rechter het einde van de dialoog, en stelde men de jongeren in het ongelijk. Hier doet het gemeentebestuur van Grâce-Hollogne preventief hetzelfde, om erger te voorkomen.

samengesteld door jef van baelen