Kleurplaten voor volwassenen hebben de mensheid al meer vermaak geschonken dan u ooit had kunnen denken. Zelfs dokters raden gestreste patiënten aan om zich een kleurboek en een set potloden aan te schaffen. ‘Je kunt niet falen, want je mag ook buiten de lijntjes kleuren.’
Het begon allemaal met Mijn geheime tuin van Johanna Basford, het standaardwerk onder de kleurboeken voor volwassenen, waarvan tot nu toe wereldwijd anderhalf miljoen exemplaren werden verkocht. Sindsdien werd het genre razend succesvol. In Nederland gaat de hype nog een stap verder: daar worden heuse cursussen georganiseerd waar mensen samen tekeningen inkleuren en intussen een kop kruidenthee drinken. ‘Kleur je kalm’ is een van de bekendste initiatieven. In Amsterdam vindt bijna wekelijks een workshop plaats, en de volwassenen die erop afkomen laten alleen maar enthousiaste geluiden horen. ‘Alles wordt mooier als je meer de tijd neemt om naar details te kijken’, vertelde een gepensioneerde deelnemer onlangs aan de Volkskrant. ‘Vroeger vond ik een musje maar een saai grauw beestje. Nu zie ik de kleuren, de diepte en de lijnen veel intenser. Dan blijkt zo’n musje eigenlijk een schitterend vogeltje.’
Wie goed zoekt, kan ook in Vlaanderen een namiddagje terecht in een parochiecentrum of een filiaal van Standaard Boekhandel om zichzelf kalm te kleuren. Alleen blijft het Nederlandse succes hier uit. Ligt dat aan onze nuchtere volksaard, of zijn Nederlanders grotere groepsmensen dan wij? Zij organiseren tenslotte ook veel meer leesclubs dan Vlamingen. Trendwatcher Herman Konings ziet een eenvoudigere verklaring: ‘Het is een beetje flauw om daarover cursussen te organiseren, toch? Maar Nederlanders proberen altijd overal geld uit te slaan. Meer zou ik daar niet achter zoeken.’
Minder frivool is dat ook dokters overspannen en rusteloze patiënten in alle ernst aanraden om aan het kleuren te gaan. Konings, die van opleiding psycholoog is, is allerminst verrast: ‘Zeker in een kenniseconomie als de onze is dat een goed idee. Mensen zitten niet langer van negen tot vijf achter hun bureau: ze zijn vaak veel langer met hun werk bezig. Dan is het goed om even iets helemaal anders te doen. Belangrijk is dat kleuren analoog is: mensen willen niet de hele dag achter een computerscherm zitten. Dat merk je ook elders. Het aantal gebruikers van e-readers is alweer aan het dalen.’
Orde in de chaos
Maar waarom kleurplaten? Wat is er mis met een stevige wandeling, of een groentesoep maken? ‘Psychoanalytici zullen je vertellen dat het over regressie gaat: de kleurplaten brengen mensen terug naar hun kindertijd. Maar dat lijkt mij wat vergezocht’, zegt Konings. ‘Wat mensen erin aantrekt, is dat ze orde kunnen aanbrengen in de chaos die een ongekleurde tekening is. Dat is veel eenvoudiger dan omgaan met de chaos en de zorgen waarmee ze in het echte leven dagelijks geconfronteerd worden. En je kunt haast niet falen. Mensen mogen evengoed buiten de lijntjes kleuren. Om dezelfde reden raden dokters patiënten soms aan om te strijken of te breien.’
In Vlaanderen gaf Manteau vorig jaar twee kleurboeken voor volwassen uit: Betoverende patronen en Hemelse patronen. De uitgeverij waagde zich ook aan Van puntje tot puntje, een boek waarbij volwassenen tekeningen moeten maken door enkele honderden punten op de juiste manier met elkaar te verbinden. Alleen laten de kleurboeken het in Vlaanderen wat afweten. Terwijl er in Nederland al meer dan 700.000 kleurboeken voor volwassenen over de toonbank gingen, lijkt de hype in Vlaanderen bijna voorbij. ‘Vorig jaar volgde de ene herdruk na de andere, nu zien we dat de verkoop zoetjesaan daalt’, vertelt uitgeefster Patricia Defour van Manteau. ‘Nochtans waren de kleurboeken twee weken geleden op de Frankfurter Buchmesse nog steeds ontzettend populair. Elke uitgeverij wil zo’n titel in haar fonds.’
Toch zijn diezelfde uitgeverijen ook al op zoek naar de volgende hype. ‘Ik heb die in Frankfurt helaas niet kunnen ontdekken’, vertelt Defour. ‘Yoga is nu wel al populairder dan drie jaar geleden, net zoals vorig jaar iedereen zich met kleine moestuintjes bezighield. Natuurlijk zullen sommige mensen altijd blijven kleuren, maar er komt zeker ook iets nieuws.’ Wat dat is, weet ook Herman Konings nog niet. Al heeft hij een vermoeden. ‘In Engeland hoorde ik trendwatchers onlangs nog beweren dat na mindfulness weleens een tijd van mindlessness zou kunnen aanbreken. Verstand op nul en nergens aan denken’, lacht hij. Daarvan zouden de kleurplaten voor volwassenen een voorbode kunnen zijn.
DOOR PETER CASTEELS, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
‘Na mindfulness zou weleens een tijd van mindlessness kunnen aanbreken. Verstand op nul en nergens aan denken.’
