Paul Nougé in La Bellone : een “konfidentieel” kunstenaar.
In Brussel werkt Paul Nougé samen met Magritte, bedenkt hij zijn strategie voor de moderne wereld. 1920-1939. Een wereld in verandering en tegelijk een wereld die te veranderen is.
Voor die nieuwe funktie zijn de oude rollen ontoereikend. Schrijver ? Fotograaf ? Intellektueel ? Teoreticus ? Of surrealistisch, revolutionair, subversief ? Waarom de inspanning doen om zijn werk te redden van het misverstand ? Ware het niet beter zijn geschriften, zijn negentien foto’s, zijn brieven en teorieën in manuskript te laten, verborgen in een kollektie en alleen toegankelijk voor wie echt gezocht heeft.
Wat die zoeker zou zien is uitzonderlijk. Nougé roept op om geen voyeur, maar een voyant te zijn. Voor wie kijken (en leven) geen passief proces is, maar een manier om te veranderen : het beeld, de wereld en zichzelf.
Hoe iets aan de werkelijkheid toevoegen, hoe het mogelijke ook mogelijk maken ? Niet door wilde provokatie. Hij deelde evenmin het geloof van de Parijse surrealisten in toeval en automatisme. Hij wilde metode. Experimenten, geen excessen : precies bepalen wat de kansen, de werkelijkheid en de konsekwenties zijn van een poëtische daad.
Paul Nougé was een “konfidentieel” schrijver ; hij heeft weinig uitgegeven en als het dan toch moest, was het in beperkte oplage. Op het einde gaf hij Marcel Mariën zijn materiaal en het recht om het uit te geven. De ontslagen biochemicus was dan arbeider geworden in een drukkerij. Hij verdween uit het leven als een Rimbaud.
Zijn negentien foto’s, die eind de jaren twintig ontstonden, behoren tot de meesterwerken van de fotografie uit het interbellum. Intrigerender dan de speelse beelden die Magritte samen met vrienden maakte op de zondagse uitjes. Nougé maakte ook zulke beelden, maar niet in die serie van negentien. Daarin is alles strak gekontroleerd. Beredeneerde kombinaties, houdingen, cameraposities : geen snapshot van een spel, maar bewuste konstrukties, experimenten met modellen, objekten en een ruimte.
Bekijk ook de schitterende speelkaarten : “Les jeux des mots et du hasard. ” Enkele woorden, een korte zin. Eindeloos kun je ze kombineren tot zinnen vol passie en erotiek. Een kaartspel voor alle liefdesbekentenissen.
Dirk Lauwaert
“Paul Nougé”, Maison du spectacle La Bellone, Brussel, tot 15/4, iedere namiddag open, behalve op zon- en maandagen (02/513.33.33)
“La jongleuse” van Paul Nougé : experimenten, geen excessen.
