Hij kan het dwepen niet laten en toch is hij de rijkste man van de Verenigde Staten. Een gesprek met Bill Gates van Microsoft.

ARROGANT en ongeduldig, een drammer. Maar Bill Gates is ook speels. Op bedrijfsfeestjes verschijnt hij in Romeinse klederdracht of vermomd als stripfiguur. Een kind van veertig. Nu ja, wonderkind. In driftbuien kaffert hij zijn personeel uit, dat lange werkdagen klopt. Maar een deel is al multimiljonair dankzij aandelenopties van het bedrijf. Ze lopen er in jeans rond en vergaderen kan desnoods in badpak. Gates heeft lak aan schone schijn. Maatpakken en juwelen zeggen hem niets. Zijn bedrijf, Microsoft, is zijn speelplein. Teveel workaholic om tijd vrij te maken voor vrouwen en toch verliefd geworden. Op iemand uit zijn bedrijf, natuurlijk : Melinda French, negenentwintig en marketing-manager. Na een paar jaar relatie met kibbelen en verzoenen, trouwden ze op nieuwjaar 1994. Voor de kerk. De priester was een jezuïet, William Sullivan, tevens voorzitter van de universiteit van Seattle.

William H. Gates, zeg maar Bill, is de paus van de software. In Amerika beweren krachtige stemmen dat hij teveel naar zich toe wil trekken en uit is op monopolievorming. Tegenstanders voeren een haast ideologische strijd en schilderen Gates af als een produkt van de puriteinse staat Washington, daar hoog in het koele noorden. Als wekkend voorbeeld stellen ze dan die andere bolleboos, Steve Jobs van Apple (de computer met “nog altijd betere RISC konfiguratie” RISC, van Reduced Instruction Set Computing). Die is uit Silicon Valley in het zonnige Californië. Maar de tv-predikanten van Californië vergaderen anders nooit eens in badpak.

Bill Gates is geboren op 28 oktober 1955 in Lakeside nabij Seattle, de zeehaven in de noordwestelijke staat Washington. Zijn verhaal begint op de middelbare school in Lakeside. Daar staat een computer-terminal, aangesloten op de mainframe van een lokaal bedrijf, CCC of Computer Center Corporation. Gates leert daarop programmeren en ontdekt geregeld fouten in het systeem. Dan belt hij het bedrijf. Tenslotte werft het de slimme tiener deeltijds aan om de fouten te verbeteren. Gates ontwerpt er software voor verkeerskontrole. Hij verkoopt het programma aan het gemeentebestuur, niet via CCC, maar via zijn eigen onderneming Traf-O-Data. De knaap blijk ook een venijnig commerçantje. Zijn eerste stunt valt echter in het water : kort daarop ontwerpt de Amerikaanse overheid haar eigen software en Traf-O-Data is uitgezongen.

NAPOLEON.

Gates gaat naar de Harvard University. Daar wordt een andere computerfreak, Paul Allen, zijn maat. Samen werken ze een vereenvoudigde Basic uit, die ook werkt op de pas op de markt gekomen mikrocomputer, de MITS Altair. In 1975 breken ze hun universitaire studie af om hun softwarebedrijf Microsoft op te richten. In 1980 vraagt reus IBM hen om een Basic-versie te schrijven voor de personal computer die het aan het ontwerpen is, en een operating system (OS, een besturingssysteem). Ze kopen de rechten van een bestaand systeem na wat gestrubbel met eigenaar Seattle Computer en ontwerpen hun MS-DOS (Microsoft Disk Operating System). Het wordt een sukses. Daarna volgt Windows, eigenlijk een opvolger van het door Apple als eerste ontworpen gebruikersvriendelijke systeem met ikonen : kleine symbolen, die taken aanwijzen die de gebruiker wil doen uitvoeren ; met een klik op de muis kunnen die taken worden aangeduid.

Na Windows volgen snel de toepassingsprogramma’s Word (tekst) en Excel (spreadsheet). Paul Allen heeft intussen het bedrijf verlaten. Om gezondheidsredenen of zoiets, hoe dan ook, niet berooid noch in onmin. Althans, Allen was vorig jaar uitgenodigd op het huwelijk van Gates.

Bill Gates is de rijkste Amerikaan. En het wordt hem ei zo na verweten dat hij zich daar niet naar gedraagt. Hij heeft geen eigen jet, maar vliegt met lijntoestellen. In economy dan nog wel. “Wat maakt het uit, ” zei hij vorige maand tegen Larry King op CNN, “je bent er even snel. ” Hij verkiest pizza en junk-food boven dure restaurants, speelt geen golf maar kijkt liever video. Zijn enige luxe : snelle wagens waarmee hij ’s nachts over de highways scheurt in flagrante overtreding van de verkeerswetten. Op de weg is Bill geen prijzenswaardig voorbeeld. Al dient het gezegd : hij zondigt alleen ’s nachts en op zo goed als lege wegen.

Een andere “verkwisting” is zijn jongste aankoop tegen één miljard frank van een handschrift met 300 tekeningen van Leonardo Da Vinci. De Italianen zijn er nog altijd niet goed van. Ziet hij zichzelf als de Leonardo van de twintigste eeuw ? Hoe dan ook, de echte Da Vinci was geniaal op honderd uiteenlopende gebieden, Gates alleen in software en zakendoen. Hij bezit zo’n 250 miljard frank, maar geld om het geld interesseert hem niet. Bill wil kunnen spelen, al noemen anderen dit misschien werken. En al spelend, wil hij heersen. Hij komt er rond voor uit dat hij Napoleon bewondert. Als hij nog eens een eredoctoraat krijgt in België, moet hij beslist Waterloo bezoeken, zeer leerzaam.

Microsoft kwam vorige maand weer met iets nieuws op de proppen, Windows 95. Het bedrijf gooide er miljoenen tegenaan om, althans in Amerika, een Windows-hysterie uit te lokken die tot dusver enig is in de computerbranche. Wil Gates zijn doel, op elke schrijftafel en in elke woning een computer plaatsen, nu met geweld bereiken ?

– BILL GATES : Er zullen wel altijd mensen zijn die zonder computer willen leven. Er zijn tenslotte ook vandaag nog woningen zonder televisietoestel of telefoon. Maar in de komende jaren wordt de computer alomtegenwoordig. Overal zal hij staan, op kantoor en natuurlijk ook in de huiskamer.

– Voor velen is dit geen reden om te juichen.

– GATES : Ik vind dit vooruitzicht oneindig boeiend. Vorsers zullen over kontinenten heen per videokonferentie in verbinding met mekaar blijven, zullen samen aan grote projekten kunnen werken. En ik zie overal ter wereld hoe kinderen ongeremd hun kennisdrang kunnen uitleven.

– Zijn kinderen uw nieuwe doelgroep ?

– GATES : Kinderen begrijpen al de nieuwe technieken ongewoon snel, ze zijn van nature ongelooflijk nieuwsgierig en verstandig. Ik benijd de kinderen die vandaag met computers opgroeien. Ik had destijds niet zulke machtige machines ter beschikking. Zoniet had ik mijn nieuwsgierigheid beter kunnen uitleven.

– U bent de koning van de software. Waarom wil u dan voor minstens een miljard dollar aandelen in Ted Turners televisiezender en zijn nieuwsimperium CNN kopen ?

– GATES : Mij interesseert alleen de interaktieve mediawereld, niet de televisie. Maar CNN is een boeiend bedrijf, waarmee ik graag zou samenwerken.

– Hoe zou een samenwerking tussen nieuwszender en softwarebedrijf eruit zien ?

– GATES : We zouden CNN in onze online-dienst Microsoft-Network inbouwen. We zouden ook CNN-teksten en beelden op Internet brengen. Maar we staan nog helemaal aan het begin, er is nog niets besloten. Nu wachten we eerst af of Time Warner ook CNN koopt. Tot dan liggen onze gesprekken stil.

– Waarom uitgerekend CNN ?

– GATES : Ik bewonder Ted Turner, de eigenaar en oprichter van CNN. Ted werd lange tijd uitgelachen, bekritiseerd ook, maar hij heeft een wereldomvattend televisienet opgebouwd. Niemand wou aan zijn welslagen geloven. Ik ben een grote Turner-fan.

– U praat vaak met de Amerikaanse mediavorsten. Wat trekt u zo aan in mensen als Gerald Levin, de baas van Time Warner, Ted Turner of Steven Spielberg ?

– GATES : Gisteren nog zat ik tot twee uur ’s nachts met John Mallone te praten, de baas van het grote Amerikaanse kabeltelevisie-concern TCI. De mensen met wie ik praat, zijn heel biezonder : Steven Spielberg is ongewoon kreatief, haast kinderlijk, als het erop aankomt snel nieuwe ideeën aan te brengen. Zijn zakenvennoot Jeffrey Katzenberg, die vroeger bij Disney was, kent de entertainment-business, de ontspanningsindustrie, als geen ander. Samen met platenimpressario David Geffen hebben deze drie de firma Dreamworks opgericht. Wij willen met de onderneming zo gauw mogelijk nieuwe software voor de ontspanningsmarkt ontwikkelen.

– Wordt wat u tot nu doet u te saai ?

– GATES : Hoe komt u erbij ? Meer dan de helft van mijn tijd breng ik door met mijn programmeurs. Dat is nog altijd het belangrijkste.

– Maar uw intrede in het film- en televisiebedrijf staat toch voor de deur ?

– GATES : Neen, dat is de bedoeling niet. Microsoft is helemaal niet thuis op de boeken- of televisiemarkt. We zullen met partners samenwerken, die op deze gebieden sterk staan.

– In uw Microsoft-Netwerk biedt u nu al nieuws-dienstverlening aan. Waar ligt de grens tussen wat u maakt en wat anderen toeleveren ?

– GATES : We zijn nu al de grootste lexica-uitgever ter wereld, groter dan de Encyclopaedia Britannica. En als we een computerspel verkopen, zijn we dan niet ook een uitgeverij ? Ik denk dat er geen grens meer bestaat tussen softwareverkopers en uitgevers. Alles is tegenwoordig software. Maar we zullen ons nooit rechtreeks bezighouden met de verkoop van inhoud, of het nu om tv-programma’s gaat of om boeken of muziek. We blijven leveranciers van interaktieve media, zoals met de online-diensten.

– Zal het interaktieve aanbod onze traditionele media zoals kranten, tijdschriften of televisie verdringen ?

– GATES : Niet meer dit decennium. Met het wereldomvattende computernet Internet of met online-diensten verdient nog geen enkel mediaconcern geld. De omzet is zo goed als nul. Het mediabedrijf daarentegen is reusachtig.

– Wanneer wordt de markt van de interaktieve media winstgevend, denkt u ?

– GATES : Ik ben gek genoeg om te geloven dat over twintig jaar de interaktieve industrie even groot wordt als nu de medianijverheid.

– De grote mediahuizen zoals Time Warner investeren grote sommen in de nieuwe elektronische media. De zakenlui kunnen toch geen decennia op winst wachten.

– GATES : Met media-aanbiedingen zoals Internet wordt nu geen geld verdiend. In totaal hebben alle bedrijven samen een omzet van nog geen twintig miljoen dollar. Een niemendalletje. Het zal minstens tien jaar duren voor deze media ruim zijn aanvaard. Er wordt op dit moment geen reklame voor gemaakt, er is geen abonnementenwerving, niets. Ik kan de anderen en mezelf maar één ding toewensen : veel geluk.

– Valt nu al te voorspellen wie in de mediawereld na de televisie tot de winnaars zal behoren ?

– GATES : Dat wordt een totaal nieuwe sektor. En de ervaring zegt me dat op een nieuwe markt alleen nieuwe bedrijven echt suksesvol zijn. Enkele oude ondernemingen zullen zich handhaven, maar ze zullen geen dominerende positie meer verwerven. Wie op dit ogenblik een sterke markt bezit, maakt een heel goede kans : Walt Disney is zowat een synoniem voor gezinsontspanning en zal later vast met interaktieve diensten sukses boeken.

– Futurologen zien een meedogenloze klassenmaatschappij opdoemen : wie door financiële of technische omstandigheden geen toegang heeft tot de informatiebron, blijft achter. Bang van zulke scenario’s ?

– GATES : Wie geen computer heeft, kan toch een boekhandel binnenstappen ? Waar is het probleem ? We kunnen niet aan iedereen gratis computers uitdelen. De samenleving moet beslissen welke zaken gefinancierd worden : geven we meer geld voor bewapening uit of subsidiëren we de aankoop van computers voor gezinnen met een laag inkomen ? Wij, bij Microsoft, verkopen onze programma’s goedkoper aan scholen en universiteiten en voorts geven we ook veel software gratis weg.

– Ziet u zichzelf als voorbeeld van een nieuwe generatie ?

– GATES : Ik geloof wel dat ik vandaag voor velen een voorbeeld ben. In de zin dat het voorbeeld Microsoft een jongere ertoe aanzet een eigen bedrijf op te richten, of het inzicht verschaft dat men met de computer veel kan veranderen in deze samenleving.

– Is een suksesverhaal zoals dat van Bill Gates voor herhaling vatbaar ?

– GATES : Ongetwijfeld. Er zullen altijd ongelooflijk suksesvolle ondernemingen zijn. Ergens, daar buiten, is er al iemand die de dingen helemaal anders ziet, die een veel betere kijk heeft. Ik hoop dat ik hem kan aanwerven, om ooit Microsoft te leiden.

– U denkt aan aftreden ?

– GATES : Ik beleef nog veel plezier aan mijn werk. Maar over hooguit twintig jaar dan ben ik zestig vind ik zeker iemand om Microsoft te leiden. Mijn leven heb ik aan Microsoft gewijd, er is niets anders en er zal ook in de toekomst niets anders zijn. Ik ben dit bedrijf toegewijd.

Copyright Knack/Der Spiegel.

Bewerking : Lode Willems

Bill Gates : “Er is altijd iemand die een betere kijk heeft. Ik hoop hem te kunnen aanwerven. “

Bill Gates : “Kopen we wapens of subsidiëren we de aanschaf van computers voor minvermogenden ? “

De wereld zal zich de lancering van Windows 95 geheugen.