Charles Michel koos ervoor om zonder kartelpartner FDF door te gaan, en dat lijkt een lonende gok te zullen worden. De jonge MR-voorzitter probeert nu maximaal te scoren in het debat over integratie en veiligheid.

Ook in Franstalig België is de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen volop bezig. De integratie van migranten en de veiligheid in de steden zijn daarin, als gevolg van de recente incidenten in Molenbeek, belangrijke thema’s geworden. De MR staat in die gevoelige materie vaak recht tegenover de drie andere grote Franstalige partijen PS, CDH en Ecolo – door MR-voorzitter Charles Michel steevast ‘de linkse partijen’ genoemd. Dat werkt vertegenwoordigers van die partijen danig op de zenuwen. Zij verwijten Michel goedkope profileringsdrang. Het zal de jonge voorzitter worst wezen. De peilingen geven Michel alvast geen ongelijk, want met name in Brussel lijkt de MR aan een sterke remonte bezig.

Niet dat de MR zich als een antimigrantenpartij wil laten gelden. Een recente trip van de partijtop naar Marokko moet dat bewijzen. Sinds die trip, zo verheugen ze zich op het partijhoofdkwartier, komen heel wat allochtone kandidaten die het gehad hebben met het beleid van pappen en nathouden van de PS in de hoofdstad spontaan hun diensten aanbieden.

Er werd minister van Binnenlandse Zaken Annemie Turtelboom (Open VLD) willekeur verweten in haar beslissing om Sharia4Belgium-woordvoerder Fouad Belkacem achter de tralies te draaien, terwijl andere veroordeelden korte celstraffen doorgaans niet hoeven uit te zitten.

Charles Michel: Ik steun Annemie Turtelboom voor honderd procent. Ons land heeft behoefte aan meer gezag en veiligheid. Ik hoop dat minister Turtelboom de politieke ruimte zal krijgen om op justitie een nieuw beleid te voeren. In het verleden zijn verregaande hervormingen in dat departement namelijk niet mogelijk gebleken.

Justitie in België kampt met een gigantisch probleem: veel straffen worden niet uitgevoerd. Die situatie van straffeloosheid leidt tot haatgevoelens bij de slachtoffers, die de indruk krijgen dat in België alles mogelijk is. Als men het vertrouwen van de bevolking in onze instellingen wil herstellen, dan moeten we ervoor zorgen dat ook korte gevangenisstraffen daadwerkelijk worden opgelegd.

Maar om een degelijke strafuitvoering mogelijk te maken, heeft Turtelboom veel extra middelen nodig.

Michel: Ik pleit er inderdaad voor dat in de begrotingsbesprekingen van de komende maanden een positieve uitzondering voor justitie zou worden gemaakt – ondanks de moeilijke budgettaire situatie. Maar dat betekent ook dat andere departementen meer zullen moeten bezuinigen.

Critici vinden dat de politiek in de Belkacem-zaak overspannen heeft gereageerd. Het leek wel een wedstrijdje om ter snelst Sharia4Belgium verbieden.

Michel: Dat geloof ik niet. Een democratie moet zich tegen haar vijanden kunnen verdedigen. We hebben hier te maken met een weliswaar kleine maar uiterst gevaarlijke minderheid. Ons democratisch bestel kan alleen overleven als sommige fundamentele waarden door iedereen worden gedeeld, denk aan de neutraliteit van de staat, de gelijkheid van man en vrouw, en de democratische waarden waarop onze instellingen stoelen.

De incidenten in verband met Sharia4Belgium hebben ook aan Franstalige kant het integratiedebat doen opflakkeren. Volgens Brussels MR-kopstuk Didier Reynders is de integratie van migranten in sommige wijken van Brussel compleet mislukt. Is dat ook uw overtuiging?

Michel: Ja, zeker. De MR zegt trouwens al veel langer dat er grotere inspanningen moeten worden gedaan voor de integratie van migranten in Brussel en Wallonië. In 2004 al heeft Françoise Schepmans, schepen in Molenbeek en volksvertegenwoordiger voor de MR, een wetsvoorstel ingediend in verband met een inburgeringscursus voor vreemdelingen. Maar er bleek een hemelsbreed verschil van mening tussen de MR en de drie linkse Franstalige partijen.

Eind 2011 heeft mijn partij opnieuw een soortgelijk wetsvoorstel ingediend in het Waals Parlement, maar ook dat is door de linkse partijen weggestemd. Nu, na de incidenten in Molenbeek zeggen die linkse partijen opeens wel open te staan voor een debat over integratie en voor nieuwe beleidsinitiatieven. Wat positief is natuurlijk, het geeft aan dat onze politieke druk uiteindelijk ergens toe leidt.

Hoe komt het dan volgens u dat de andere Franstalige partijen, PS, CDH en Ecolo, zo lang blind zijn gebleven voor het integratievraagstuk?

Michel: In al die partijen zitten mandatarissen die zich veel te inschikkelijk hebben getoond voor bepaalde excessen in de migrantengemeenschap. Politici die met andere woorden onzorgvuldig met de basiswaarden van onze democratie zijn omgesprongen. Om de integratie te doen slagen, moet elke vorm van communautarisme worden bestreden. Wie in België woont, moet een aantal normen en waarden onderschrijven waarover geen compromis mogelijk is. In sommige kringen hoor je nu dat er in zwembaden speciale zwemuren voor vrouwen moeten komen. Onaanvaardbaar is dat. Meer algemeen vinden wij dat de publieke ruimte niet de plaats is om openlijk je godsdienst te belijden. Een Brussels parlementariër met een hoofddoek, dat kan niet. Wie lid is van het parlement, vertegenwoordigt de Belgische bevolking en moet bij de uitoefening van zijn functie zijn geloofsovertuiging aan de kapstok hangen.

De MR is voorstander van een verplicht inburgeringsparcours voor nieuwkomers, zoals in Vlaanderen, maar hier in Brussel hebben de problemen vooral te maken met allochtone jongeren van de tweede en de derde generatie.

Michel: Een inburgeringsparcours is geen mirakeloplossing, maar het is wel een begin. Daarnaast is de dramatisch hoge jeugdwerkloosheid in Brussel natuurlijk een maatschappelijke tijdbom. Maar ook op dat vlak dragen de linkse partijen in Brussel een zware verantwoordelijkheid. Ze hebben nagelaten werkloze Brusselaars opleidingen aan te bieden die aansluiten bij wat de bedrijven in en rondom Brussel verwachten. De MR zit nu regionaal in de oppositie, maar de economische situatie in Brussel en Wallonië wordt wat ons betreft het centrale verkiezingsthema in 2014.

Iets anders. Het politieke getouwtrek in de federale regering in verband met de benoemingen van de topambtenaren oogt weinig fraai.

Michel: Ik betreur de polemiek, én de imagoschade voor de politiek. Vorige regeringen hebben gezorgd voor meer objectieve selectieprocedures in de ambtenarij. Maar als het gaat om de topfuncties is er behoefte aan politiek evenwicht, daar mag men niet hypocriet over doen. Ministers moeten erop kunnen rekenen dat hun beleid loyaal wordt uitgevoerd.

Ik vraag me daarom af of we niet beter een ander model voor de aanstelling van topfunctionarissen zouden invoeren. Denk aan het Amerikaanse Spoils-systeem, waarbij elke regering haar eigen topambtenaren kiest. Zo’n systeem is transparant en het biedt de regering grote vrijheid in de keuze van haar topmanagers, én de garantie dat haar beleid wordt uitgevoerd. In ons model gebeurt het te vaak dat topambtenaren politieke spelletjes spelen en besluiten van hun ministers tegenwerken. Dat werpt een democratisch probleem op. Een minister heeft de steun van het parlement om zijn beleid te voeren. Topambtenaren mogen dat niet dwarsbomen.

Jean-Marc Delporte, van PS-signatuur, kon dus niet aan het hoofd van de pensioendienst worden benoemd, ook al kwam hij als eerste uit de selectieprocedure, omdat hij niet dezelfde politieke kleur heeft als zijn voogdijminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) en de afgesproken pensioenhervorming niet loyaal zou gaan uitvoeren?

Michel: Dat was inderdaad de vrees van de minister van Pensioenen.

Intussen broedt de federale regering op een relanceplan voor de economie. Er werden al een aantal ballonnetjes opgelaten en snel weer doorgeprikt. Wat moet er voor u in zo’n relanceplan?

Michel: De gezondmaking van de overheidsfinanciën blijft vooropstaan. En dus zal het erop aankomen een paar goed gemikte maatregelen te nemen die onze ondernemingen een duwtje in de rug geven. Onze prioriteit ligt bij de kmo’s. Er moet om te beginnen werk worden gemaakt van de afschaffing van de werkgeversbijdragen op de eerste drie banen die in een kmo worden gecreëerd – een punt uit het regeerakkoord. Daarnaast moeten we onderzoeken hoe we de vennootschapsbelasting kunnen hervormen.

Hervormen in welke zin?

Michel: De notionele-interestaftrek is destijds ingevoerd omdat een verlaging van de vennootschapsbelasting politiek niet haalbaar was. Het was een goede maatregel om ons land aan te prijzen bij buitenlandse investeerders. Maar de kmo’s, het kloppende hart van de Belgische economie, trekken er te weinig profijt van. Daarom moeten we de notionele-interestaftrek aanpassen.

En dat moet in het relanceplan?

Michel: Sommige maatregelen moeten in het relanceplan, andere maatregelen kunnen worden opgenomen in de begroting 2013.

De middelen die u voor relancemaatregelen uittrekt, moet u wel elders zien te compenseren.

Michel: De MR pleit voor een fiscale regularisatieoperatie van Belgisch kapitaal dat momenteel in het buitenland zit, en voor een heffing op de intergemeentelijke bedrijven. Die zijn voor sommige nutsvoorzieningen de rechtstreekse concurrenten van de privésector, maar worden niet aan de vennootschapsbelasting onderworpen. Die twee maatregelen samen zijn goed voor 1 miljard euro aan nieuwe inkomsten.

De MR is op dit moment de enige federale regeringspartij die het goed doet in de peilingen. Dat is onverwacht, want iedereen dacht dat de breuk met het FDF uw partij duur zou komen te staan.

Michel: We hebben natuurlijk wel een hoge prijs betaald voor de afscheuring van het FDF. In de Kamer zijn we drie leden van onze fractie kwijt, in Brussel nog veel meer. Maar het verheugt me dat enkele maanden na de moeilijke beslissingen in verband met de staatshervorming, de MR volgens de peilingen in Brussel opnieuw op gelijke hoogte staat met de PS. De keuze van mijn partij om heldere standpunten in te nemen op het vlak van veiligheid, werk en integratie, lijkt ook vruchten af te werpen. Maar we zijn er nog niet. In Wallonië staat de PS nog heel sterk en onze openbare media geven oppositiepartijen weinig ruimte.

De PS staat weliswaar nog heel sterk, maar volgens recente peilingen zou circa 15 procent van de Franstalige kiezers op kleine, onbekende partijtjes willen stemmen.

Michel: De PS blijft wel met voorsprong de grootste partij. Maar het fenomeen dat u aanhaalt, het afwijzen van de traditionele, mainstream partijen, zie je overal in Europa opduiken. De opgang van radicale partijtjes laat duidelijk zien dat er twee soorten politici zijn: politici die verantwoordelijkheid nemen en keuzes maken, en politici die ervoor kiezen om nooit te hoeven kiezen.

Zit Bart De Wever in die laatste categorie?

Michel: Jazeker. Net zoals de leiders van andere extremistische partijen heeft hij nooit enige politieke moed aan de dag gelegd, nodig om beslissingen te nemen. Het is jammer dat de publieke opinie steeds meer vertrouwen lijkt te geven aan laffe politici. Op termijn hoop ik dat degenen die wel een bewijs van politieke moed hebben geleverd – ik denk in Vlaanderen aan Wouter Beke en Alexander De Croo -, en die zo de stabiliteit en de welvaart van ons land hebben gewaarborgd, daarvoor ook de verdiende winst zullen opstrijken.

De peilingen zijn anders dramatisch voor Open VLD.

Michel: Ik hoop dat de juiste communicatie – de federale regering zou zich op dat vlak meer moeten inspannen – en de uitvoering van de afgesproken hervormingen de Vlaamse bevolking de ogen zullen openen, en ten laatste tegen 2014 doen inzien dat de N-VA een politieke partij is die niets, zero, nul heeft bereikt.

Volgens Olivier Maingain, voorzitter van uw gewezen kartelpartner FDF, is de MR onder uw voorzitterschap zo ver naar rechts opgeschoven dat u nu dicht aanleunt bij het discours van de extreemrechtse Marine Le Pen in Frankrijk.

Michel: Dat is ronduit belachelijk.

De strijd tussen de voormalige partners wordt wel genadeloos hard gevoerd, niet?

Michel: Wij houden ons in, hoor, wat niet van Olivier Maingain kan worden gezegd. Ik blijf het trouwens vreemd vinden dat Maingain is opgestapt zonder daarover ooit met mij een gesprek onder vier ogen te voeren. Nadat hij zijn besluit wereldkundig had gemaakt, beantwoordde hij zijn telefoon zelfs niet meer. Maar goed, het voordeel is dat er politieke duidelijkheid is geschapen. Meer dan vroeger kan de MR nu een coherent programma verdedigen. Zeker in Brussel lijkt dat goed uit te pakken en hebben we de kans om opnieuw de grootste partij te worden.

Er wordt gezegd dat de MR na de gemeenteraadsverkiezingen in nogal wat met name Brusselse gemeentebesturen zal worden opgenomen als beloning voor de constructieve medewerking aan de staatshervorming.

Michel: Dat klopt niet. Mijn steun aan de staatshervorming heeft er wel toe geleid dat de MR opnieuw op het politieke speelveld wordt geduld, wat de laatste jaren om verschillende redenen niet meer het geval was. Maar ik ben niet naïef. De MR zal alleen deel uitmaken van de Brusselse meerderheden als we ook een goede verkiezingsuitslag boeken.

Dat de MR uit haar politieke isolement is, heeft ook met uw karakter te maken: u bejegent uw politieke tegenstrevers niet zo agressief als uw voorganger Didier Reynders.

Michel: Iedereen heeft zijn eigen temperament. Mijn doel is ervoor te zorgen dat de MR opnieuw als een betrouwbare partner wordt gezien. Als ik mijn woord geef, wil ik dat ook gestand doen. Ons Belgische politieke model kan nu eenmaal alleen functioneren door samenwerking.

DOOR HAN RENARD / FOTO’S FRANKY VERDICKT

‘Misschien moeten we het Amerikaanse Spoils-systeem invoeren, waarbij elke regering haar eigen topambtenaren kiest. Dan heeft een minister de garantie dat zijn beleid wordt uitgevoerd.’

‘Ik pleit voor een fiscale regularisatie-operatie van Belgisch kapitaal dat momenteel in het buitenland zit.’