Ook al wordt hij volgend jaar zeventig, hij maakt zich nog altijd even druk. Over de oneliners van Bart De Wever, slecht betaalde politici en de lijdensweg van zijn NMBS, bijvoorbeeld. ‘Ik denk er nog niet aan om met pensioen te gaan’, zegt Etienne Schouppe. ‘Dat is de beste manier om gek te worden.’

Hij wou zijn gelijk bewijzen. Daarom stapte hij in 2003, nadat hij door de paars-groene regering uit het zadel was gelicht bij de NMBS, in de nationale politiek. ‘En ondertussen is gebleken dat ik wel degelijk gelijk had’, zegt Etienne Schouppe (CD&V), die tot begin vorige week staatssecretaris voor Mobiliteit was. ‘Destijds wilde ik van de spoorwegen een maatschappij maken die veel meer deed dan reizigers en goederen vervoeren. In mijn ogen moet een nationale spoorwegmaatschappij de economie en het sociale weefsel van een land zo goed mogelijk ondersteunen. Wie de NMBS, de post of Belgacom voor andere doeleinden gebruikt, is helemaal verkeerd bezig. Dat is nu wel duidelijk.’

Schouppe heeft zijn punt de voorbije jaren dus kunnen maken. Maar dat betekent nog niet dat hij zich klaar voelt om uit de actieve politiek te stappen. Integendeel. Nog altijd vindt hij het ontzettend jammer dat hij vorig jaar niet meer verkozen raakte. Dus was hij er ook niet rouwig om dat zijn afscheid keer op keer werd uitgesteld door de moeizame regeringsonderhandelingen. ‘Sommigen van mijn collega-ministers hebben zich tijdens die anderhalf jaar beperkt tot wat ze moesten doen’, zegt hij. ‘Ik niet. Ik ben alles blijven doen, behalve dan de dingen die ik echt niet meer mocht aanpakken. Als je bevoegd bent voor mobiliteit kun je je hoogstens een paar maanden achter de lopende zaken verschuilen. Niet langer.’

Lag de bevoegdheid mobiliteit u eigenlijk?

Etienne Schouppe: Ik heb er destijds zelf om gevraagd. Ik was nog partijvoorzitter toen Yves Leterme me in 2008 aansprak over een functie in de regering. Het maakte me niet veel uit of ik minister dan wel staatssecretaris zou worden – al is iedereen uiteindelijk liever minister. Maar de enige echt interessante posten die in aanmerking kwamen, waren nu eenmaal staatssecretariaten: mobiliteit en begroting. Door mijn lange carrière bij de spoorwegen wist ik natuurlijk wel het een en ander van mobiliteit af. Bovendien wou ik heel graag verantwoordelijk worden voor het dossier van de nachtvluchten boven Zaventem.

U meent het?

Schouppe: Zeker. Mijn voorgangers, Bert Anciaux (toen Spirit) en Renaat Landuyt (SP.A), noemden het een ‘klotedossier’ en waren erin geslaagd om het voor een groot stuk te verknoeien. Dus dacht ik: als ik het voor elkaar krijg om die problemen op te lossen, heb ik echt iets constructiefs gedaan. En dan nog voor mijn eigen streek. Uiteindelijk is het me gelukt. Op het protest van een paar extremisten na, is de rust nu teruggekeerd in de omgeving van Zaventem.

Hebt u er het voorbije jaar van opgekeken dat collega’s die jarenlang waren verguisd in lopende zaken plots werden opgehemeld?

Schouppe: Het voordeel van lopende zaken is dat je niet meer in het keurslijf van een regeerakkoord zit. Sinds juni 2010 konden we ons meer door onze eigen inzichten laten leiden en werden we niet meer afgeremd door politieke akkoorden die anderen hadden gemaakt. Daardoor is er in die tijd meer gebeurd dan tijdens veel gewone regeerperiodes. We zijn zelfs een oorlog begonnen en hebben die nog beëindigd ook. Chapeau voor Pieter De Crem.

Is dat ook de reden waarom sommigen Didier Reynders (MR) nu een goede minister van Financiën noemen?

Schouppe: (lacht) Niet overdrijven, hè. Didier heeft zich vooral goed geprofileerd. Hij had duidelijk veel meer aandacht voor zijn internationale rol en positie dan voor wat er in België moest gebeuren. Het is een goede zaak dat er nu met Steven Vanackere (CD&V) een andere minister van Financiën is aangetreden, die waarschijnlijk meer werk zal maken van een correcte inning van de belastingen. Als hij op dat vlak les pieds dans le plat zet, kan er veel meer geld naar de staatskas stromen dan tot nu toe werd vermoed.

Steven Vanackere maakt wel deel uit van een regering die nu al gedoemd lijkt om zeer onpopulair te worden.

Schouppe: Daar ben ik nog niet zo zeker van. Heeft Jean-Luc Dehaene (CD&V) destijds geen zware maatregelen moeten treffen om aan de euro te kunnen meedoen? En toch was hij erg populair. Wellicht zelfs dankzij die moeilijke beslissingen. Wel dreigen de ingrepen die vandaag nodig zijn extra op de partijen te wegen, doordat die maar een goede twee jaar tijd hebben om ze uit te voeren. Maar ik ben ervan overtuigd dat de mensen op den duur zullen beseffen dat de maatregelen die België tot nu toe heeft genomen veel socialer zijn dan in andere Europese landen. Bij ons is er nog altijd een zekere sociale rechtvaardigheid mee gemoeid, want de sterke schouders moeten meer dragen dan de zwakkere.

Of de nieuwe regering durft gewoon niet ver genoeg te gaan.

Schouppe: Als volgend jaar bij de begrotingscontrole blijkt dat er bijkomende inspanningen nodig zijn, zal de regering de moed moeten hebben om die ook door te voeren. Durft ze dat niet, dan zal Europa het in onze plaats doen. En dat zal veel meer pijn doen.

Haalt de regering-Di Rupo 2014?

Schouppe: Dat denk ik wel. Aan Vlaamse kant zijn de drie traditionele partijen nu eenmaal gedoemd om samen te werken. Niet alleen omdat ze geen Vlaamse meerderheid hebben, maar ook omdat Bart De Wever (N-VA) er met zijn oneliners in blijft slagen om de populariteit van de N-VA in stand te houden. Het domste wat ze dus kunnen doen, is zich in onderling gekibbel verliezen. Premier Elio Di Rupo is zich daar volgens mij heel goed van bewust. Het zou me ook niet verbazen als hij de Vlaamse partijen de komende maanden alle kansen gaf om zich ten opzichte van de N-VA te profileren.

Bent u het eigenlijk eens met de ministerkeuze van uw partijvoorzitter?

Schouppe: Ja. Al had ik natuurlijk graag gehad dat we één of twee vrouwen naar de regering konden sturen. En dat is ook wat Wouter Beke wou. Maar als een partijvoorzitter zoekt, vraagt en zelfs smeekt zonder enig resultaat, moet hij op den duur iets anders verzinnen.

Premier Di Rupo wou dat Wouter Beke zelf in de regering stapte.

Schouppe: Het is goed dat hij dat niet heeft gedaan. Zowel voor hemzelf als voor CD&V. Dankzij de resultaten die hij op communautair vlak heeft geboekt, staat de hele partij echt achter hem. Het laatste wat we nu nodig hebben, is weer een voorzitterswissel.

Er staat ook niet meteen een opvolger voor Wouter Beke klaar.

Schouppe: Dat is het probleem niet. Er zit echt genoeg aanstormend talent in onze partij – wat men ook beweert. Soms moeten we mensen die al in een parlement zitten gewoon tijd geven om te groeien.

Een CD&V-burgemeester zei onlangs dat de partij ‘een jongere versie van Etienne Schouppe nodig heeft als humanresourcesmanager’.

Schouppe: Het klopt zeker dat we werk moeten maken van ons personeelsbeleid. Als we ergens een talent vinden, moeten we dat cultiveren en koesteren. Vooral omdat aan politiek doen vandaag allesbehalve een dankbare job is. Om te beginnen is het erg moeilijk te combineren met een familiaal leven. Bovendien moeten politici om de vier jaar heel veel geld uitgeven voor hun campagne en weten ze dat de kans groot is dat ze amper zeven jaar op post kunnen blijven. Daarbij komt nog dat ze niet bijzonder goed betaald worden.

Pardon?

Schouppe: Ik zal niet ontkennen dat ongeveer een derde van de beroepspolitici te veel verdient omdat ze hun werk niet doen of niet goed doen. Daarnaast is er een even grote groep die gewoon correct wordt betaald. Maar de anderen, die zeer bekwaam zijn en keihard werken, krijgen niet genoeg. Een parlementslid verdient minder dan een topambtenaar, en topambtenaar ben je tegenwoordig wel heel snel.

Ondertussen doet uw partij het niet goed. In een recente peiling van La Libre Belgique zakte CD&V zelfs terug tot 12,6 procent van de stemmen.

Schouppe: Daar maak ik me niet al te veel zorgen over. We hebben de mensen net laten weten dat ze zullen moeten inleveren. Natuurlijk is dat geen wervende boodschap. En dan lijden we ook nog eens onder het succes van de N-VA, die vooral kiezers van ons en van de Open VLD probeert te lokken. Ik denk dat veel van onze linksere kiezers, die tot de ACW-vleugel van onze partij behoren, nog niet doorhebben dat de N-VA vandaag veel rechtser is dan de Open VLD ooit is geweest. Maar dat komt nog wel.

Bent u niet bang voor het oppositiewerk van de N-VA op federaal niveau?

Schouppe: Bart De Wever probeert er nog altijd iedereen van te overtuigen dat de andere partijen hem uit de onderhandelingen hebben gezet. Maar hij is zélf opgestapt. Wat hij vertelt, stemt dus niet overeen met de historische werkelijkheid. Hetzelfde met de uitspraak dat hij Di Rupo nooit als premier zal aanvaarden. Waar slaat dat op? Hij is degene die Di Rupo meteen na de verkiezingen het premierschap heeft aangeboden. Daar moeten we de mensen op wijzen. Vorige week haalde Patrick Dewael (Open VLD) in de Kamer al scherp naar de N-VA uit, en ik ben ervan overtuigd dat ook mijn partijgenoten dat in de toekomst zullen doen.

Hoe is het ondertussen bij het ACW? Heeft de beweging de vereffening van de groep Arco al een beetje kunnen verteren?

Schouppe: Dat was natuurlijk een zware klap, waardoor de belangrijkste investeringsmogelijkheden van het ACW in de sociale economie zijn weggevallen. Maar je mag ook niet overdrijven: noch de vakbond noch het ziekenfonds is bij de zaak betrokken.

Dat Arco niet altijd als een goede huisvader heeft gehandeld straalt toch op de hele beweging af?

Schouppe: Zever. Niemand kon vermoeden dat banken als Fortis en Dexia zo in moeilijkheden zouden komen. De ambitie van het management om in het buitenland te doen wat het al in België deed, werd Dexia fataal. En daardoor viel uiteindelijk ook Arco. Meer niet. Wel geef ik toe dat de mensen die voor Arco in de raad van bestuur van Dexia zaten veel alerter hadden moeten zijn.

Maar in plaats van Arco te viseren, zou men beter eens nadenken hoe het komt dat in België in drie jaar tijd twee van de drie grootbanken zijn kapotgegaan. Wat heeft toezichthouder CBFA (nu FSMA, nvdr), die over alle informatie en controlemogelijkheden beschikte, ondertussen zitten doen? In plaats van controle uit te oefenen heeft hij passief toegekeken terwijl Fortis en Dexia naar de vaantjes gingen. Het is dan ook een goede zaak dat die bevoegdheid nu naar de Nationale Bank gaat.

Zelf hebt u het ook even moeilijk gehad: vorig jaar werd u in verdenking gesteld wegens vermeende handel met voorkennis. Opgelucht dat de zaak nu is geseponeerd?

Schouppe: (zucht) Wat een dwaasheid was dat! Ik kan klaar en duidelijk bewijzen dat ik niets verkeerds heb gedaan. Maar ondertussen heb ik er politiek, persoonlijk en familiaal wel zwaar onder geleden. Andere mensen waren er wellicht aan onderdoor gegaan, maar ik ben zulke aanvallen ondertussen al gewend.

Hoezo?

Schouppe: Ik heb al drie keer eerder iets vergelijkbaars meegemaakt. De eerste keer was toen ik bij de spoorwegen zei dat het afgelopen moest zijn met overal houten dwarsliggers te leggen. Meteen beschuldigde de houtlobby me ervan dat ik me voor de kar van de betonlobby liet spannen. Later kreeg ik problemen omdat ik een audit liet uitvoeren in verband met de elektriciteitsfacturen van de NMBS. En daarna werd ik ervan beschuldigd de Zweedse staat te hebben opgelicht omdat ik Ikea de kans had gegeven om in Belgisch spoormaterieel te investeren. Elke keer opnieuw worden die zaken met veel mediagedruis opgevoerd om dan een paar jaar later een stille dood te sterven.

U trekt zulke aantijgingen blijkbaar aan.

Schouppe: Dat komt waarschijnlijk doordat ik uit het bedrijfsleven kom: ik neem beslissingen in plaats van rond de pot te draaien. Sommigen zijn dat niet gewoon. (grijnst)

Ook de pakjesdienst van de NMBS, ABX, blijft u achtervolgen.

Schouppe: Ik ben blij dat u daarover begint. Onlangs liet DHL weten dat zijn resultaten op het vlak van lucht- en zeetransport vergelijkbaar zijn met de beste in de sector: DSV. En wat is DSV? Het voormalige ABX natuurlijk! Maar geen haan die daar bij ons naar kraait.

U hebt er dus geen spijt van dat u ooit met ABX bent begonnen?

Schouppe: Integendeel. Ik betreur ook nog altijd dat er nooit een onderzoekscommissie over ABX is opgericht. Want de moeilijkheden die de goederenafdeling van de NMBS op dit moment heeft, zijn een rechtstreeks gevolg van de verkoop van ABX. Doordat ABX tegelijkertijd expediteur en transporteur was, hing het niet af van de goodwill van de afnemers en kon het zelf kiezen om goederen via het spoor, over water of door de lucht te vervoeren. Dat was van kapitaal belang voor de import en export van ons land. Maar toen wilden de zeer verstandige Belgen die het in die tijd voor het zeggen hadden de tjeef Etienne Schouppe liquideren. En ABX was de perfecte stok om hem mee te slaan. Gevolg: het goederenvervoer van de spoorwegen zit tegenwoordig in de grootste miserie.

Bijna tien jaar na uw vertrek lijkt u nog altijd vergroeid te zijn met de NMBS.

Schouppe: Ik voel me ook nog altijd een spoorman. Noem het un amour blessé. Wat er sinds mijn vertrek bij de NMBS is gebeurd, vind ik echt onoorbaar. Die maatschappij was een pareltje. Echt een pareltje. Ik vind het afschuwelijk wat ze ervan gemaakt hebben. Die drieledige structuur, bijvoorbeeld, is de grootste onzin die er bestaat. Wie dat heeft bedacht, kent duidelijk niets van de spoorwegen.

Bij de Senaatsverkiezingen van 2010 werd u niet opnieuw verkozen. Had u dat zien aankomen?

Schouppe: Totaal niet. In een zeer slechte politieke conjunctuur behaalde ik op een ongunstige plaats nog altijd 70.000 voorkeurstemmen. Ik betreur dan ook dat ik achteraf niet gecoöpteerd ben in de Senaat. Met die fantastische score lag dat voor de hand. Maar er speelden binnen mijn partij blijkbaar andere krachten. Heel jammer.

Klopt het dat u straks Theo Dilissen opvolgt als voorzitter van de raad van bestuur van Belgacom?

Schouppe: Ik heb gelezen dat mijn naam in dat verband wordt genoemd, ja. En ik dacht meteen: dat zou nog interessant zijn. Zo’n 25 jaar geleden vond de baas van de toenmalige RTT, Jef De Proft, al dat ik hem moest opvolgen. Maar ik vond mezelf toen te veel een spoorman.

Nu zou Belgacom u wel liggen?

Schouppe: Ik geloof echt in de toekomst van dat bedrijf. Omdat België het moet hebben van zijn ligging, werkcapaciteit en brains, zullen we naar een diensteneconomie moeten evolueren. En vanzelfsprekend heeft die een zeer goede telecommunicatie- en informatica-infrastructuur nodig. Daarom vind ik het ook zo’n goede zaak dat Belgacom nog altijd voor de helft in openbare handen is.

En als het Belgacom niet wordt, gaat u met pensioen?

Schouppe: Geen denken aan. Elke morgen opstaan, douchen en de krant lezen. Later een pint gaan drinken in het dorpscafé, om twaalf uur naar huis om te eten, daarna een middagdutje en een beetje werken in de tuin: the best way to become crazy. Toch voor iemand met mijn temperament.

Nee, ik ga me de komende tijd wat meer bezighouden met de kmo’s waarin ik me heb ingekocht toen ik weg moest bij de spoorwegen. Het zijn bedrijven die actief zijn in zaken die ik versta: het aanleggen van wegen en infrastructuur, zulke dingen. En daarnaast blijf ik me natuurlijk inzetten voor de christendemocratie; niet meer vanaf de bühne, maar achter de coulissen. Ik ben in een periode van mijn leven gekomen waarin niets meer hoeft maar alles nog kan. Dat is ook wat ik tegen onze partijvoorzitter heb gezegd.

DOOR ANN PEUTEMAN / FOTO’S LIES WILLAERT

‘De NMBS was een pareltje. Echt een pareltje. Ik vind het afschuwelijk wat ze ervan gemaakt hebben.’

‘Onze linksere kiezers hebben nog niet door dat de N-VA veel rechtser is dan de Open VLD ooit is geweest.’