Eenlingen vormen de grootste terreurdreiging in Europa, zegt Gilles de Kerchove, EU-coördinator voor terrorismebestrijding.
Het begon met een mesaanval op twee mensen die voor de voormalige kantoren van Charlie Hebdo in Parijs stonden. In oktober volgde de moord op Samuel Paty, de Franse leerkracht die Mohammedcartoons in zijn les gebruikt had. Kort daarna viel een man in de basiliek van Nice drie mensen aan met een mes. Op 2 november ging het mis in Wenen. Een 20-jarige IS-sympathisant schoot willekeurig op voorbijgangers en doodde er 4 mensen, 22 anderen raakten gewond.
‘De terreurdreiging in Europa heeft een andere vorm aangenomen’, zegt Gilles De Kerchove. ‘Eenlingen voeren kleinschalige aanvallen uit. Dat is een groot probleem. Want hoe hou je iemand tegen die een mes uit zijn keuken neemt, naar buiten rent en de eerste de beste die hij tegenkomt, doodt? Onmogelijk.’
Wat kun je dan wel doen?
Gilles de Kerchove: Je kunt via de bestaande methodes duizenden namen identificeren van mensen die in een fase van radicalisering zitten (In 2017 schatte de Kerchove het aantal geradicaliseerde personen op 50.000, nvdr). Uit die duizenden selecteer je de meest gevaarlijke, daaruit maak je nog een selectie en dan probeer je van elk individu het tipping point te herkennen: het kantelmoment waarop iemand overgaat tot geweld en een aanslag voorbereidt. Met dat systeem hebben we al heel wat aanslagen voorkomen, onder andere in Engeland, Frankrijk en Duitsland. Maar het blijft moeilijk, omdat je mensen niet dag en nacht in de gaten kunt houden.
De IS is nu niet in staat om aanslagen uit te voeren zoals in de Bataclan. Maar als er één charismatische leider opstaat, kan het snel gaan.
Vormen de lone actors het grootste probleem voor Europa op terreurvlak?
De Kerchove: Als het over jihadterreur gaat, jazeker. Maar het geldt ook voor de dreiging van radicaal-rechts. De Europese veiligheidsdiensten menen dat de IS momenteel niet meer in staat is om aanslagen uit te voeren zoals in de Bataclan en in Brussel. Dat kan terugkomen als de organisatie weer sterker wordt. En dat is niet ondenkbaar, omdat de IS veel verwante groeperingen in Afrika heeft die bijzonder snel groeien. Als daar één charismatische leider opstaat, kan het snel gaan. Maar dat is – nog – niet het geval. Dus ja, we hebben een serieus probleem met die lone actors.
U waarschuwde dit jaar voor een opflakkering van terrorisme door het coronavirus.
De Kerchove: Vooral bij radicaal-rechtse groeperingen zien we een enorme stijging van online samenzweringstheorieën, haatzaaierij en desinformatiecampagnes. Covid-19 is gecreëerd door Israël om de wereld te kunnen domineren, 5G-masten verspreiden het virus, een elitegroep van mensen als George Soros, Bill Clinton en Bill Gates gebruiken het virus om de wereld te regeren: dat soort onzin vindt steeds meer gehoor. Aan de andere kant nemen de complottheorieën toe over de islamofobie in Europa. Om dat te doen keren, werken we aan een ontwerpverordening om terroristische berichten binnen het uur van het internet te verwijderen. We hopen dat voor het eind van het jaar rond te krijgen. Ook verwachten we in december de herziening van de Digital Services Act, de e-commercerichtlijn waarbij grote online platforms beboet kunnen worden als ze niet proactief handelen tegen bepaalde teksten. Al kan dat een jaar of langer duren, onder andere door de vrijheid van meningsuiting. Begrijpelijk, maar jammer omdat we geen tijd te verliezen hebben.
