In Denemarken werkt iedereen – van arbeider tot ceo – netjes van negen tot vijf (of minder). Welk effect heeft dat op de productiviteit?
Helen Russell, een Britse die naar Denemarken verhuisde voor de job van haar man – bij Lego, Deenser kan haast niet – schrok zich rot op hun eerste werkdag. Hij was al rond vier uur thuis, net op het moment dat zij, een freelancejournaliste, goed en wel begonnen was. ‘Ik maakte me meteen zorgen. Ging het misschien slecht op zijn werk? We kwamen uit Londen, waar lange dagen de maatstaf zijn. Tot acht uur ’s avonds aan je bureau zitten wordt er gezien als een erezaak, terwijl de Denen dat uitermate inefficiënt vinden. Hier gaat iedereen rond vier uur naar huis om bij de kinderen te zijn of naar de hobbyclub te gaan, nog zoiets typisch Deens. Ze bekijken ’s avonds weleens hun mailbox, maar veel minder obsessief dan de Londenaars. Officieel werken de Denen 37 uur per week, maar recente OESO-cijfers wijzen uit dat dat slechts 33 uur is. En toch is Denemarken bij de productiefste landen van Europa.’
Hun geheim? ‘Efficiëntie’, denkt Russell. ‘Eerst dacht ik dat ze lui waren, maar ze zijn gewoon gefocust. Ze bekijken niet elk half uur hun Facebookprofiel tijdens de werkuren. En eerlijk: hoe hard kun je werken als je om zeven uur ’s avonds nog aan je bureau zit? Als je op tijd naar huis kunt om te ontspannen, ben je de volgende dag uitgerust en krijg je veel meer gedaan. Bovendien hebben de Denen een discussiecultuur met een redelijk vlakke hiërarchie: iedereen durft zijn zegje te doen tegen de baas.’ Dat past allemaal in een andere mentaliteit, weet Russell, die hierover The Year of Living Danishly schreef. ‘Veel heeft te maken met vertrouwen: Denemarken heeft een sterke sociale zekerheid, dus mensen zijn niet zo bang om hun baan te verliezen. En doordat er minder angst is, zijn ze ook gelukkiger en daardoor productiever.’
Maar er is meer dan enkel dat vertrouwen, weet professor Ignace Glorieux (VUB), bekend van zijn tijdsbestedingsonderzoek. ‘Door de protestantse achtergrond zie je in een land als Denemarken, maar ook in Nederland, een strenge arbeidsethiek met veel discipline, maar ook een strikte scheiding tussen werk en vrije tijd. Hoe zuidelijker je gaat, hoe langer de lunch- en koffiepauzes en daardoor ook de werkuren. In ons land zitten we tussen de twee, al evolueren we naar het noordelijke model. Dat biedt zeker voordelen. Door werk en privé duidelijk te scheiden, krijgen mensen meer rust en wordt de kans op burn-outs kleiner. Vroeger ging dat automatisch: er was nog geen internet, dus thuis was je sowieso afgesloten van je werk. Nu kun je 24 uur op 24 werken en e-mails checken. Al willen steeds meer mensen op de rem gaan staan.’
Maar de Deense stijl heeft ook nadelen, vindt Glorieux. ‘Werk wordt iets instrumenteels: elke minuut moet renderen, alles wordt gechronometreerd en geëvalueerd. Nochtans kan een lange lunch of koffiepauze belangrijk zijn voor de werksfeer en de motivatie. Nu organiseren bedrijven elk jaar een teambuildingdag, terwijl wij die vroeger elke dag hadden. Ik zie dat jonge collega’s minder uren kloppen dan wij vroeger, maar wel uitgeput zijn omdat hun dagen veel intenser zijn.’
Stefanie Van den Broeck
‘Langere pauzes hebben voordelen voor de werksfeer en de motivatie.’
