Neo-eersteklasser KAS Eupen moet Qatar doen uitblinken op het WK van 2022. Jawel, dat hebt u goed gelezen.
Kleine pronostiek: KAS Eupen, de enige Duits-talige club in eerste, redt zich dit seizoen. Dit weekend is de competitie halfweg, en een team dat nu in de lage middenmoot zit, komt normaal niet in degradatienood. Al maakt het voor de eigenaars weinig uit of de ploeg in eerste klasse blijft. Dat zegt alles over dit unieke voetbalproject. Van de 24 Belgische profclubs zijn er zes in buitenlandse handen, maar de Königliche All-gemeine Sportvereinigung Eupen is wellicht de enige club ter wereld die bestuurd wordt door een buitenlandse voetbalbond. Nur in Belgien en, als de critici gelijk hebben, nur bis 2022, wanneer Qatar het Wereldkampioenschap Voetbal organiseert.
Vijf jaar geleden voetbalde Eupen al eens in eerste. Schimmige Italiaanse investeerders, opgevolgd door al even duistere Duitsers, reden de club toen de gracht in. KAS Eupen zocht in eigen regio naar een geldschieter, niemand gaf thuis. Begin 2012 leek het einde verhaal, tot Luciano D’Onofrio op de proppen kwam met een overbruggingskrediet. Meer dan waarschijnlijk was de gewezen voetbalmakelaar vooruitgestuurd door de Qatarese voetbalbond, die de club in de zomer overnam. ‘Eupen heeft de lotto gewonnen’, verklaarde ex-voorzitter Dieter Steffens, die benadrukte dat de ondergang van de club op het nippertje was vermeden.
Formeel zit er nog een tussenschot tussen Eupen en de voetbalbond van Qatar, namelijk de Aspire Academy, een ‘onafhankelijk overheidsorgaan’, aldus hun website, dat onder de bevoegdheid van het staatshoofd valt. Aspire moet ervoor zorgen dat Qatar zich op zijn eigen WK niet belachelijk maakt. In Doha trok Aspire een hypermodern trainingscentrum op, met daarin de grootste sporthal ter wereld. De reusachtige constructie herbergt onder meer een olympisch bad, een volledig voetbalstadion en een atletiekbaan. Jonge Qatarese voetballers worden in de Aspire Dome getraind door gereputeerde coaches uit Duitsland en Spanje, de twee landen die Qatar heeft aangewezen als na te volgen modellen. Al die weelde dreigde echter een ongewild nadeel te worden. ‘Daarom zijn de Qatarezen uiteindelijk in Eupen beland: ze zochten een West-Europese club om hun beloftevolle voetballers te confronteren met het harde Europese competitievoetbal’, vertelt clubwoordvoerder Michael Reul. ‘Nu zult u vragen: waarom Eupen? Daar zijn verschillende redenen voor, maar dat de Qatarezen hier voor een bescheiden bedrag de volledige club konden overnemen, met het stadion er in erfpacht bij, was de voornaamste. Eupen is vlot bereikbaar, met wel vijf internationale luchthavens in onze achtertuin, en ook onze meertaligheid bleek een troef, naast het feit dat je in de Belgische competitie zo veel buitenlanders mag opstellen als je wilt. Een ander voordeel dat de Qatarezen al vaak vermeld hebben, is dat jonge voetballers in een provinciestadje als Eupen niet de verlokkingen vinden die in Luik of Brussel om de hoek loeren.’
Dat is het officiële verhaal, maar er bestaat ook een officieuze versie. Eind jaren zeventig stelde de emir vast dat de Qatarese soldaten wel wat fitter mochten zijn. Wie kan hen beter op niveau brengen dan een olympisch meerkamper, die uiteraard meerdere sportdisciplines onder de knie heeft? Zo belandde Freddy Herbrand uit Malmedy, tienkamper op de Olympische Spelen van 1972, in de Golfstaat. Omdat hij wist dat het staatshoofd graag jaagde, nodigde Herbrand hem uit in zijn geboortestreek. De emir werd verliefd op de Ardense bossen, kocht er een jachthuis én invloed. Nogal wat vastgoedprojecten in de Oostkantons zijn, zonder dat het aan de grote klok word gehangen, Qatarees staatseigendom. Het verhaal van de jagende oliesjeik is bij KAS Eupen bekend, maar ‘het ene heeft met het andere niets te maken’, beweert Michael Reul. ‘Malmedy en Eupen liggen vlakbij elkaar, maar horen mentaal niet bijeen, zal iedereen hier in de streek u kunnen zeggen. De Qatarezen zijn bij ons beland na een grondige doorlichting. Ze gaan heus geen miljoenen uitgeven omdat ze graag in onze bossen vertoeven.’
Darwinistisch
De strategie van de Qatarezen lijkt trouwens te gaan lukken. Hun nationale belofteteam werd Aziatisch kampioen met zes oud-spelers van Eupen in de basiself. In de zomer verloor de U19 met 1-0 van hun Spaanse leeftijdsgenoten. Costa Rica klopten de jonge Qatarezen met 2-0, tegen Mexico speelden ze gelijk. ‘Eén ding staat vast: Qatar zal zich stevig weren in 2022. Dankzij onze club’, vertelt Christoph Henkel. De Duitser was hoofd opleidingen van FC Köln en is nu algemeen directeur bij Eupen. ‘De Qatarezen zijn wendbaar, snel en technisch sterk. Ze missen een beetje robuustheid en moeten wennen aan de focus die je nodig hebt voor competitievoetbal. Het is een win-winsituatie: wij leren hen kampen in de harde Belgische competitie, zij bieden ons een technisch surplus dat voor een club als de onze onder normale omstandigheden onbereikbaar is. Eén hardnekkig vooroordeel help ik graag de wereld uit: het WK van 2022 was voor de Qatarezen een stimulans om naar Eupen te trekken, maar dat wil niet zeggen dat hun engagement over zes jaar eindigt. Ook daarna zal Qatar geïnteresseerd blijven in voetbal. Hun investeringen mikken op de lange termijn.’
Er speelt momenteel nochtans maar één Qatarees bij KAS Eupen – linksback Fahad Al-Abdulrahman – en in de kern van de beloften, die voorlaatste staan, zitten er nog eens drie. Maar Aspire heeft nog andere ijzers in het vuur. Eupen is de enige begunstigde van het grootste scoutingsprogramma aller tijden. Het project heet Football Dreams en startte al in 2007. De cijfers doen duizelen. Met Qatarees geld worden jaarlijks in 18 landen 19.000 wedstrijden georganiseerd tussen dertienjarigen. Dit jaar mochten alleen spelertjes geboren in 2003 meedoen. De spelers kennen elkaar niet en vormen ter plekke een team, met de hoop de scouts van Aspire te overtuigen. Per land volgen de beste vijftig een clinic van een halve week. Daarvan mogen de beste drie een maand naar de sportacademie in Qatar voor weer een volgende selectie. Uiteindelijk blijven er per geboortejaar achttien spelers over: een elftal plus reserven. Sinds de start van Football Dreams werden naar schatting 4,5 miljoen voetballertjes gescreend. Dertien overlevers van die extreem darwinistische voetbalscouting voetballen momenteel bij KAS Eupen. De Aspire-alumni zijn binnen de spelerskern in de meerderheid.
De Wereldvoetbalbond verbiedt marchanderen met minderjarigen en deelde al straffen uit aan clubs die kindvoetballers uit verre continenten haalden. De Aspire Academy is niet gelinkt aan een club maar aan een federatie en hoeft aan niemand verantwoording af te leggen. De landen waarin de Qatarezen scouten, horen bij de armste ter wereld, wat ouders al sneller doet besluiten hun kind mee te geven aan een buitenlandse voetbalscout. Kritische vragen mogen, maar de Qatarezen hebben volgens Christoph Henkel het hart op de juiste plaats. ‘Football Dreams is een liefdadigheidsproject’, zegt de algemeen manager van Eupen. ‘De nadruk ligt uiteraard op voetbal, maar elk kind dat geselecteerd wordt, krijgt een volledige scholing en mag hoe dan ook blijven tot zijn achttien, zelfs als veel eerder duidelijk is dat er geen voetbalster in zit. De besten komen naar Eupen, maar ook met de afvallers loopt het goed af: die blinken nu uit in de Afrikaanse voetbalcompetities. En ze hebben sowieso een opleiding om op terug te vallen.’ KAS Eupen werd overgenomen in het jaar dat de eerste lichting van Football Dreams meerderjarig werd en dus een profcontract kon tekenen in West-Europa.
Het project kan natuurlijk pure filantropie zijn, maar het is niet vergezocht om een andere drijfveer te vermoeden: zouden die Oegandese, Malinese en Tanzaniaanse tieners, na een jarenlang verblijf op de chicste voetbalschool ter wereld, Qatarees international kunnen worden, en schitteren op het WK van 2022? Chris-toph Henkel grinnikt, want het is een vraag die hij voortdurend krijgt. ‘Tot nu toe heeft geen enkele Aspire-alumnus de Qatarese nationaliteit aangenomen, en daar zijn ook geen plannen voor. Qatar probeert zich geen nationale ploeg te kopen. Niemand gelooft ons, maar dit is niet het doel achter Football Dreams.’ Wat wil Aspire dan wel? Geld verdienen? ‘U weet duidelijk niet om welke sommen dit gaat’, lacht Henkel. ‘Er zijn al zo veel middelen naar dit project gegaan dat je dat onmogelijk kunt recupereren. In het voetbal wil men blijkbaar niet geloven dat mensen dingen doen zonder aan winst te denken. (lacht) Nee, liefdadigheid is de hoofdreden, al zullen de Qatarezen hopen er ook goodwill en een positief imago mee te winnen.’
De spelers van Eupen voetballen aardig, maar gezien de omvang van het project valt Football Dreams moeilijk een triomf te noemen. Aan één succesje trok men zich op: Senegalees Diawandou Diagne verliet in 2014 toenmalig tweedeklasser Eupen voor FC Barcelona. Maar ging het om het echte transfer of wilden de Qatarezen een uithangbord? De Golfstaat heeft bij Barcelona namelijk een stevige vinger in de pap; Qatar Airways is er hoofdsponsor. Diagne keerde ondertussen terug naar de Oostkantons, zonder één minuut met Lionel Messi en co te hebben gevoetbald.
Mooi gazon
Buitenlandse overnames verlopen niet altijd zonder slag of stoot. Denk maar aan wat Maged Samy te verduren kreeg bij Lierse. Niets van dat alles bij KAS Eupen, waar de aanstelling van het nieuwe management geruisloos passeerde. ‘De fans die niet akkoord gaan, komen niet meer. Niet erg, ze werden vervangen door nieuwe, jonge supporters’, weet clubwoordvoerder Michael Reul. De Qatarezen spannen zich in om de band met de regio aan te halen. Zo sponsoren ze het jeugddepartement van FC Eupen, de kleinere club van de stad, en organiseren ze regelmatig trainingsdagen voor heel de Oostkantons. Dat gaat in totaal om 700 spelertjes, wat het een van de grootste jeugdprojecten maakt binnen België. De besten moeten doorstromen naar KAS Eupen. Momenteel telt de club twee voetballers uit eigen streek, maar reserve-doelman Joseph Biersard noch aanvaller Damien Mouchamps kregen al speelminuten. ‘We zouden graag meer homegrown spelers hebben, maar voorlopig dient niemand zich aan’, zegt Michael Reul. ‘Vaak vraagt men me waar Eupen zou staan zonder de Qatarezen. Derde klasse, vierde? De waarheid is dat er zonder hen gewoon geen voetbal meer was in Eupen. Dankzij hen maken we een avontuur mee dat voor een grensstadje van nog geen 20.000 inwoners normaal gezien sciencefiction is.’
Want de Qatarezen houden van state of the art, zo veel is duidelijk. KAS Eupen telt 92 vaste werknemers, bijzonder veel voor een Belgische club. In september nam Manchester City de gereputeerde Spaanse clubdokter over. Het meest tot de verbeelding spreken de drie greenkeepers – bij veel andere clubs wordt het gras verzorgd door onbetaalde vrijwilligers. ‘Maar Eupen ligt 300 meter boven de zeespiegel, het is drie graden kouder dan in Vlaanderen en er valt uitzonderlijk veel regen’, brengt Reul ertegenin. ‘Dat zijn lastige omstandigheden voor een mooi gazon.’
Toch valt moeilijk te ontkennen dat de club zich financieel op zeldzame hoogten bevindt. Aspire Academy staat op de truitjes, terwijl een Qatarese voetbalschool geen nood heeft aan reclame. Een shirtsponsor is welkom, maar het hoeft ook niet echt. De Qatarezen zijn zo rijk dat ze met voetbal geen geld hoeven te verdienen. Uitgaande transfers zijn er niet of nauwelijks, Eupen moet niemand laten gaan, tenzij het dat zelf wil. ‘We zijn niet afhankelijk van voetbalinkomsten. Dat is een uitzonderingspositie, en ik snap best dat andere Belgische clubs daar jaloers op zijn’, vertelt manager Henkel. Voor de bodemclubs van eerste klasse is een degradatie bijna het einde. Voor Eupen niet. En dat is net de reden, zo horen we bij de concurrentie, dat Eupen bijna zeker in eerste blijft: de druk is veel lager. In feite kreeg de club een blanco cheque, want zo gek veel zien ze de Qatarezen niet in de Oostkantons. Voorzitter Tariq Al Naama bleek begin oktober aanwezig voor de match tegen Moeskroen. Op Henkel na wist niemand wie de man was. ‘Gelooft u mij maar dat ik erop aangesproken zou worden als ik het geld over de balk zou gooien’, vertelt de algemeen manager. ‘Maar een degradatie zou inderdaad geen drama zijn, eerder een tegenvaller. Een die ik niet wil meemaken: geld of geen geld, er bestaat ook nog zoiets als sportief eergevoel.’
Bussen
Eupen is in ieder geval een club die de andere teams graag zouden zien afzakken – al sluiten we niet uit dat Moeskroen, dat in de zak zit van enkele dubieuze makelaars, nog onpopulairder is. Vorig jaar hoopte heel eerste klasse dat Antwerp zou promoveren, ook al zou dat extra kosten met zich meebrengen wegens de onvermijdelijke hooligans. Toen Eupen zich vanuit een verloren positie alsnog naar de promotie knokte, viel er in de Belgische bestuurskamers een vloek te horen die tot in de Oostkantons nagalmde. Voelt Eupen zich welkom in eerste? Henkel: ‘De andere clubs vinden dat wij te weinig volk meenemen. Oké, op dat vlak zijn wij niet de meest aantrekkelijke tegenstander. Nochtans stel ik bij thuismatchen vast dat andere teams maximaal vierhonderd fans meenemen, op de topclubs na dan. Bij Eupen reizen er tweehonderd fans mee. Is dat dan zo’n verschil?’
‘We hebben tot nu toe de pech dat telkens wanneer onze toeschouwersaantallen stegen, we sportief een mindere periode meemaakten’, vult Michael Reul aan. ‘Stel dat we een topseizoen draaien en misschien play-off I halen. Dan denk ik dat we het jaar nadien 4000 fans ontvangen in het Kehrwegstadion. Dat is voor eerste klasse nog steeds weinig, maar dit is een dunbevolkte regio, en Eupen blijft mentaal ook nog altijd een beetje Duitsland. Topvoetbal associeert de Eupenaar met de Bundesliga en het programma Sportschau op de ARD. Op zaterdagvoormiddag vertrekken er drie bussen op het marktplein: een met de Schalke-fans, een met die van Mönchengladbach, en één voor de supporters van Bayern München, wanneer die in de buurt spelen. KAS Eupen heeft nog werk als we die fans ooit tot onze club willen bekeren.’
Een scoutingsapparaat zoals er geen twee zijn, een eigenaar die rijker is dan alle clubvoorzitters in eerste samen, een hyperprofessionele omkadering: moeten ook de topclubs zich zorgen maken over waar het met Eupen naartoe gaat? ‘Doel is een stabiele eersteklasser geworden die attractief voetbal brengt, jonge spelers lanceert en waarvan je niet verwacht dat het team degradeert’, sust Christoph Henkel. ‘We mikken niet hoger, je moet realistisch blijven. Met dit hinterland gaan wij Anderlecht en Club Brugge niet naar de kroon steken.’
Tussen Eupen en Barça
Er vallen nogal wat lijnen te trekken tussen Eupen, Qatar en FC Barcelona. Dat begint bij Josep Colomer. De sportief directeur van Eupen leidde La Masia, de beroemde voetbalschool van Barça. Hij staat bekend als de ontdekker van Lionel Messi. Colomer bestuurt Eupen vanuit Senegal, waar de Spanjaard de centrale hub van het Football Dreams-project overziet. Flankaanvaller Jeffrén Suárez maakte met FC Barcelona de opmars van Messi mee, en won aan zijn zij drie Spaanse titels, een Champions League en een wereldkampioenschap voor clubs. Daarna belandde zijn carrière in een wak. Bij Eupen haalt de Venezolaan af en toe de basis.
Ook trainer Jordi Condom is een Barça-boy, eerst als jeugdspeler, later als coach op La Masia. ‘Daar deed ik mijn voetbaldada’s op. Het belang van balbezit, van een zuivere techniek, hoe je druk zet op de tegenstander’, vertelt de Catalaan. Condom is een intimus van Pep Guardiola. ‘Hij is twee jaar jonger, maar we hebben op La Masia vaak samen gespeeld. Hij op de zes, ik op de acht: dat klikte, Pep ziet het spel als geen ander. We hebben vooral veel contact gehad in de jaren voor hij hoofdcoach werd bij Barça. We zochten elkaar op in het trainingscentrum om over voetbal te filosoferen. Je voelde dat Guardiola iets nieuws wou doen ontstaan. Dat is hem ook gelukt.’
‘Of Eupen Barça-voetbal speelt? Dat proberen we, op ons niveau. De jongens die uit Football Dreams komen, bulken van de techniek. Ik zou dom zijn als ik dat niet benutte. Het zijn spelers die liever een bal hebben dan dat ze erop jagen. Het maakt confrontatie met de Belgische competitie interessant. Jullie voetbal legt de nadruk op fysiek en tactiek, en dat bedoel ik als een compliment. We voetballen tegen killers. In veel matchen is ons team technisch superieur, maar moeten we het afleggen qua efficiëntie. Die uitdaging gaan we aan. We willen geen schoonheidsprijs, we willen punten.’
DOOR JEF VAN BAELEN
‘Dankzij de Qatarezen maken we een avontuur mee dat voor een grensstadje van nog geen 20.000 inwoners normaal gezien sciencefiction is.’
‘De Qatarezen zochten een club om hun beloftevolle voetballers te confronteren met het harde Europese competitievoetbal.’
De landen waarin de Qatarezen scouten, horen bij de armste ter wereld, wat ouders al sneller doet besluiten hun kind mee te geven aan een buitenlandse voetbalscout.
