Zelden is het Britse politieke landschap zo grondig omgespit als vorige week. De nieuwe focus is de frictie tussen Engeland, waar de Conservatieven domineren, en Schotland waar de linkse nationalisten zegevierden.
David Cameron noemt zichzelf graag een One Nation Tory, een Conservatief die heelt liever dan verdeelt. Maar de verleiding om een radicaal regeerprogramma uit te voeren nu er geen coalitiepartners meer nodig zijn, lijkt groter dan de wens te herenigen. De conservatieve backbenchers ter rechterzijde van de One Nation Tories verwachten niet anders. Cameron, wiens meerderheid in het Lagerhuis flinterdun is, kan zich niet veroorloven het luidruchtigste deel van zijn fractie te negeren.
Een eerste prioriteit van Cameron II is de wet op de mensenrechten schrappen en de rol van het Europese Hof van Justitie beperken. Ook hoog op de agenda staat een nieuwe communicatiewet die internet- en mobiele telefoonbedrijven wil verplichten alle data van iedereen in het land een jaar lang op te slaan. Nieuwe regels moeten het de vakbonden zo lastig maken dat, volgens de vakcentrale TUC, ‘staken praktisch onmogelijk wordt’. Uitkeringsbezuinigingen zullen de rol van de staat terugdraaien tot op het niveau van de jaren dertig, volgens het overheidsbureau OBR (Office for Budget Responsibility).
Polarisatie
Groot-Brittannië is een van de meest ongelijke landen in het Westen, maar de Britten kunnen daarmee leven. Kiezers hadden alle begrip voor de heftige bezuinigingsronde van de laatste vijf jaar. Cameron rekent erop dat de toenemende polarisatie geaccepteerd zal worden als de prijs die betaald wordt voor een sluitende begroting en een groeiende economie.
Een grotere uitdaging voor de Britse premier is Schotland. De Schotse nationalisten (SNP), een partij wiens raison d’être afscheiding is van de rest van Groot- Brittannië, toverden Schotland om tot een eenpartijstaat. De triomf van partijleider Nicola Sturgeon deed niet onder voor die van Cameron. Het Schotse parlement zal nieuwe bevoegdheden krijgen, maar de SNP wil meer. Politiek staat ze voor alles waar de tory’s tegen zijn. Ze is wars van bezuinigingen en overtuigd Europees. Bestuurd te worden door een regering in Londen die een bezuinigingsprogramma doorvoert waar de Schotten nooit voor gestemd hebben, is olie op het vuur van het nationalisme. In september stemden de Schotten tegen autonomie, maar sindsdien gedragen de nationalisten zich alsof ze dat referendum hebben gewonnen. Het lidmaatschap van de partij is verdriedubbeld. Het succes van de SNP bij de verkiezingen vorige week heeft een tweede referendum op de agenda gezet. En een volgende keer, is de verwachting, zal een zelfstandig Schotland niet meer tegen te houden zijn.
Zonder Schotland zal het Verenigd Koninkrijk cultureel, politiek en zelfs militair veel minder voorstellen. Het Niet Zo Groot Brittannië zal zijn positie als een van ‘de grote drie’ Europese lidstaten verliezen. Zijn invloed in Washington zal afnemen. Het zal moeten vechten om zijn stoel te behouden aan de tafel van de veiligheidsraad.
Maar wat Camerons regering de komende twee jaar zal domineren, is de EU. Het is vrijwel zeker dat de Britten in 2017 zullen stemmen over wel dan geen terugtrekking uit ‘Europa’. Een referendum over Brexit zal de Conservatieven van boven tot onder verdelen. Camerons tijd zal opgeslokt worden met het in elkaar timmeren van een akkoord over bevoegdheden die hij uit Brussel wil terughalen en aan de kiezers kan voorleggen. De Britse regeringsleider zal dan pleiten voor de handhaving van het Europese lidmaatschap. Vraag is of de Europese partners bereid zijn om hem zo’n deal te geven. En zijn ze dat wel, dan zal het stranden op de Euroscepsis in de fractie. De Conservatieve dissidenten zijn niet geïnteresseerd in hervormingen van de EU, ze willen uittreding.
Premier Camerons onverwachte verkiezingsoverwinning zal leiden tot eindeloze interne debatten en navelstaarderij. Het heeft de toekomst van het Verenigd Koninkrijk en zijn plaats in Europa en de wereld scherp ter discussie gesteld.
DOOR LIA VAN BEKHOVEN
Een referendum over Brexit zal de Conservatieven van boven tot onder verdelen.
