Vertrek: Zaventem, startbaan 25R. Bestemming: Noordrand. Missie: de oorverdovende weeklachten van bewoners optekenen. Fasten your seatbelts!

(Foto: Patrick De Spiegelaere)

08.37. ‘Je hebt dus niets gehoord?’

Een nacht doorgebracht bij een gezin in de Noordrand. We hadden ons voorgenomen de hele tijd te luisteren naar de klaagzangen van buurtbewoners.

Maar we zijn – hoe bestaat het!- in slaap gevallen.

Diegem, vlakbij startbaan 25R, 11.08.

‘Nachtvluchten?’ Een vrouw haalt de schouders op. ‘Ach, al dat gezeur. Allemaal fel overdreven. Zeg nu zelf: zie je hier protestaffiches hangen? Hoor je mensen klagen? Kijk, de luchthaven is hier altijd geweest en zal er altijd zijn. Als je daar niet tegen kan: ga dan ergens anders wonen.’

‘Ach’, zucht Raf De Baerdemaeker van de actiegroep Leefbaar Diegem, ‘ik begrijp dat soort reacties wel. De meeste Diegemnaars werken bij DHL. Zij vrezen natuurlijk voor hun job. Vergeet niet dat de buurt de laatste jaren door heel wat sociale drama’s getroffen is: Renault Vilvoorde, Sabena… ‘

‘Daarom is onze actiegroep niet tégen de luchthaven. Of tégen DHL. Nee, wij ijveren voor een eerlijke spreiding van de dag- en nachtvluchten. Ieder zijn deel van de lusten en de lasten. Een paar weken geleden hebben we een sleep-in georganiseerd. Daar kwam iemand binnen met een bord “Weg met DHL!” . Wel, die man kreeg twee minuten om op te hoepelen. De mensen hebben dat ook gezien, natuurlijk. Ze weten nu waar we voor staan. En dan komen de tongen wel los, hoor. “Het is toch schandalig, hé. ” ‘

‘Weet je wat de mensen zo razend maakt? De vluchten naar het oosten maken sinds kort een omweg van vijftig kilometer over de Noordrand. Waar wonen de Europese diplomaten? In de residentiële wijken van de Oostrand. Waar woont Isabelle Durant? In Schaarbeek. En Philippe Touwaide, de ombudsman van de luchthaven, is verhuisd naar Wezembeek-Oppem. Toeval? Ik weet het niet, maar het is allemaal wel vreemd, hè.’

Is de geluidsoverlast dan zo verergerd? ‘Ja. Wij wonen vlakbij de luchthaven. Je hebt hier meer lawaai dan in Meise of Grimbergen. Anderzijds duurt het lawaai ook minder lang, omdat de vliegtuigen sneller weg zijn. En toch. Elke nacht is het van dattum. Op vaste tijdstippen: 3.30 uur, 4.10 uur, 4.30 uur… Als je gezond bent, slaap je misschien door. Maar mensen met een zwakke gezondheid of een kater, zijn direct wakker. En probeer dan maar weer in te slapen. Van schaapjes tellen, val je misschien in slaap. Van vliegtuigjes tellen niet.’

‘Het gaat trouwens niet alleen over de nachtvluchten’, gaat De Baerdemaeker verder. ‘De dagvluchten zijn even storend. Probeer in de zomer maar eens buiten te zitten. Wanneer een vliegtuig overvliegt, moet je zwijgen. Bezoek uitnodigen? Een onbegonnen zaak. Die mensen zitten gewoon de hele tijd naar boven te staren. Zelfs televisie kijken of telefoneren is niet altijd eenvoudig. Soms is het wel geestig: je bent aan het bellen met iemand uit de buurt. “Wacht even, er komt een vliegtuig over.” Een paar seconden hoor je het vliegtuig dan aan de andere kant van de lijn overvliegen. Twee keer wachttijd! Je vermoedt dat heel dat gedoe een complot van Belgacom is.’ (schatert)

Een vliegtuig rukt voor de zoveelste keer een stuk uit het gesprek. ‘Een 747’, zegt De Baerdemaeker. ‘Ach, op de duur ken je alle vliegtuiggeluiden uit je hoofd. Een 747 valt nog mee, maar een 727 of een Airbus 320: niet om mee te lachen, hoor. Persoonlijk hoor ik het liefst een Hercules van het leger. Die hebben zo’n heel laag bromgeluid. Ach, misschien hou ik wel van dat geluid omdat die maar zelden overvliegen.’ (flauw lachje)

***

Grimbergen, 11 km van startbaan 25R, 23.30 uur.

De jeugdschepenen van Machelen, Grimbergen, Meise en Vilvoorde houden een protestwake. Zeshonderd mensen verbijten de kou. Tot de Vilvoordse schepen Anneliese Simoens (CD&V) van wal steekt. ‘Het is altijd hetzelfde’, schreeuwt ze. ‘Jongeren maken te veel lawaai. Skaters maken te veel lawaai. Jeugdfuiven moeten gereglementeerd worden. Maar de grote politiekers, die mogen wel zulke beslissingen nemen. Waar is de logica? Leg mij dat eens uit!’

Luid applaus.

Achteraan staat een man te joelen. ‘Eindelijk doen de traditionele partijen ook eens iets’, zegt hij. ‘Iedereen in de Noordrand heeft de voorbije dagen een folder van het Vlaams Blok in de bus gekregen. Zij slagen er wél in om de zaken eenvoudig en duidelijk uit te leggen. En wat zeggen de mensen dan? “Die mannen kennen hun dossier, zij verdedigen ons, we stemmen voor het Blok.” Agalev en de VLD zullen hier in juni maar weinig stemmen halen.’

De man zucht. Twee jaar geleden heeft hij een huis gekocht in Grimbergen. En daar heeft hij nu spijt van. ‘Wie had dat kunnen voorzien? Je kan op basis van een ruimtelijk structuurplan voorspellen hoe de buurt er over tien jaar zal uitzien. Maar voor de lucht bestaat geen ruimtelijk structuurplan, hè.’

Bij de actiegroep Daedalus kennen ze deze jeremiades maar al te goed.

‘Duizenden boze mails hebben we al gekregen’, zegt de woordvoerster. ‘Het is oorlog, hè. Heel wat mensen zitten aan de antidepressiva. Ik verzeker je: vandaag of morgen doet iemand iets raars. Zo boos zijn de mensen over wat boven hun hoofden gebeurt.’

‘Dat was ook een van de drijfveren om met de werkgroep Daedalus te starten: we willen de mensen opnieuw wat hoop geven. Eigenlijk doen we het werk van politici: dossiers maken, actie voeren, politieke contacten leggen… Het is hard werken, hoor. Soms acht, negen uur per dag. Geloof me: dat doe je niet voor je plezier. Niemand van ons heeft nog een privéleven.’

Wie zit er in zo’n actiegroep? ‘Heel verschillende mensen: artsen, geluidstechnici, webmasters… Maar ook: journalisten, mensen die weten hoe de media werken. Heel belangrijk. Het luchthavendossier werd al langer gevolgd door de Actie Noordrand, maar die mensen vonden nergens gehoor. En als je niet in de media komt, haal je de politieke agenda niet.’

Daar slaagde Daedalus wel in. De actiegroep was de voorbije weken amper uit het nieuws weg te denken: een rechtzaak tegen de overheid, een sleep-in in de oude vertrekhal van Zaventem , een protest-cd met vliegtuiglawaai ( The North Live)…

‘Net omdat we de media halen, hebben de mensen vertrouwen in ons. Al is ook internet een fantastisch hulpmiddel. Op onze site staan bijvoorbeeld de adressen van de premier, de ministers en de hoofdredacteurs van kranten. Natuurlijk kan je die ook in het telefoonboek opzoeken. Maar de modale Vlaming doet dat niet, die voert geen actie. Op de sleep-in in de vertrekhal van Zaventem lag ik naast twee oude mannen. Keurige heren met pak en das. Wel, die hadden nog nooit in hun leven tegen iets geprotesteerd. Maar die vliegtuigen, dat raakte hen, daarvoor wilden ze op de grond overnachten. (stilte) Op een bepaald moment kwam er een koppel terug van een reis uit Benidorm. Vroeg de vrouw: ” Qui sont ces gens?” Waarop haar man: ” Ce sont des réfugiés politiques. “ En hij had niet eens ongelijk. Politieke vluchtelingen, dat waren we.’

Er waren toch heel wat politici op de sleep-in?(schamper) ‘Pfff… we hadden ze ook uitgenodigd. “Als jullie niet komen: de pers zal er wel zijn. ” Kijk, alle burgemeesters van de Noordrand wisten wat er zou gebeuren. Maar ze hebben de bewoners met een blinddoek in de val laten lopen.’ Bewust? ‘Nee, dat niet natuurlijk. Ze hebben gewoon geen benul van hoe ze moeten communiceren. Neem Jean-Luc Dehaene, een man met zo’n grote uitstraling. Die zou toch veel meer kunnen doen.’

(zucht) ‘Niemand beseft blijkbaar de ernst van de situatie. Ik ken zeker tien mensen die hun huis te koop gezet hebben door het hele gedoe. Heel de Noordrand is aan het verzuren. Is dat wat ze willen? Het Blok beleeft hoogdagen. Bart Laeremans en zijn vriendjes waren op de sleep-in, hoor . Het Blok recupereert ook onze dossiers en affiches in hun pamfletten. Tja, wat kan je daaraan doen? Vragen dat ze daarmee ophouden. Maar het kwaad is natuurlijk al geschied.’

Wemmel, einde van de Noordrand-route, 04.08 uur.

In een huis aan de Molenweg draait een meisje zich om in haar bed. Net boven haar hoofd zwenken elke dag en nacht honderden vliegtuigen naar oostelijke, westelijke of zuidelijke richting. En dat maakt lawaai. Soms verdomd veel lawaai. Neem dat ene vliegtuig. Dat om 04.08 – ze kent het tijdstip vanbuiten – overvliegt.

Nee, vannacht was het er niet. Ze is zomaar wakker geschrokken. Zomaar?

Het is intussen 04.09. Ergernis kent geen tijd.

Stijn Tormans