Het aantal volwassen Amerikanen dat een literair boek leest is sinds 2002 met 7 procent gestegen. Is het einde van het einde van de beschaving in zicht?
De National Endowment for the Arts (NEA), de federale instelling die zich in de VS bezighoudt met kunst en cultuur, onderzocht vorig jaar al voor de vijfde keer de geletterdheid van de volwassen Amerikaanse bevolking. Die daalde sinds 1982 van zo’n 57 % naar 46,7 % in 2002. In eerdere rapporten ( Reading at Risk in 2004 en Risk To Read or Not to Read in 2007) trok de NEA al aan de alarmbel. De ontlezing leek wel onstuitbaar. De boosdoeners waren de andere media: televisie, dvd’s, videogames, gsm’s, iPods, en het internet.
Vorig jaar liet de NEA opnieuw een studie uitvoeren. Die is gebaseerd op een enquête bij 17.000 volwassenen en is uiterst betrouwbaar. De resultaten waren ophefmakend: voor het eerst in 25 jaar is het aantal volwassenen dat een literair boek gelezen heeft, gestegen met 7 %. Amerika telt nu evenveel literaire lezers (50,2 %) als niet-literaire lezers (49,8 %). De stijging is het sterkst bij de minderheidsgroepen (+20 % bij hispanics en +15 % bij Afro-Amerikanen). Bij de NEA werden ze zowat euforisch van de stijging bij de jongvolwassenen (18-24 jaar) van 42,8 naar 51,7 %. Dat is een stijging met 21 %. Helemaal door het lint gingen ze van de leescijfers per scholingsgraad. De grootste stijging (+47 %) deed zich voor bij de laaggeschoolden: +32 % bij degenen die enkel lagere school volgden en zelfs +47 % bij wie lager secundair onderwijs volgde. Romans scoren het best (50,2 %) en stijgen met 4 %. Poëzie (van 12,1 % naar 8,3 %) en theater (van 3,6 % naar 2,6 %) zien hun populariteit fors dalen.
Opmerkelijk is dat wie boeken leest ook literatuur of andere teksten leest op het internet. Ten slotte toont de studie ook aan dat mensen die lezen niet alleen meer maatschappelijk geëngageerd zijn, maar ook meer sporten.
Is het einde van het einde van de beschaving in zicht? Eén zwaluw maakt de lente niet, maar Dana Gioia, de voorzitter van de NEA, schrijft in zijn voorwoord bij de studie wel dat ‘culturele achteruitgang niet onvermijdelijk is’. Ontlezing kan worden gestopt door grootschalige leesbevorderingscampagnes. Sinds 2006 organiseert de NEA The Big Read, waardoor miljoenen Amerikanen via 21.000 organisaties in 500 steden en gemeenten gezamenlijk een boek lezen en deelnemen aan literaire activiteiten en festiviteiten. Sinds 2003 loopt het programma Shakespeare in American Communities, dat al meer dan 21 miljoen studenten in contact bracht met het werk van Shakespeare. En sinds 2005 is er ook het programma Poetry Out Loud, een wedstrijd waarbij 400.000 leerlingen een gedicht voordragen op een podium. Dat positieve en laagdrempelige contact met de Schone Letteren werpt duidelijk vruchten af. Het geheim? De overheid stimuleert anderen en steunt op de knowhow van het middenveld. Bestaande organisaties, scholen en bibliotheken doen het werk in de diepte. De overheid bewaakt de kwaliteit en subsidieert. Hallo Stichting Lezen?
door Karl Van den Broeck
