?Het parlement mag geen politieke dossiers onderzoeken.? Kamerlid Geert Bourgeois over parlement, justitie en de Volksunie.

G eert Bourgeois heeft het voorkomen van een beschaafd, gedecideerd Nederlands parlementslid. Hij droomt er van om in Brussel ooit aan de interruptiemicrofoon de regering snel en kordaat aan de tand te voelen ook voor de herwaardering van het parlement staat Nederland model.

De Volksunie moest jaren op een grotere kieskring wachten om weer West-Vlaamse parlementsleden naar Brussel te kunnen zenden. In 1995 was het zo ver en promoveeerde Bourgeois tot lid van het Belgisch parlement. Op zijn zeventiende was hij secretaris van de VU-afdeling in Izegem. In 1976 debuteerde hij als gemeenteraadslid hij moest zijn legerdienst nog vervullen. Van 1983 tot 1994 was hij schepen in Izegem, nu leidt hij er de grootste oppositiefractie in de gemeenteraad.

In het Belgische parlement vond de advocaat snel zijn weg in een verjongde, uitgedunde fractie, geleid door een andere nieuwkomer met politieke ervaring, Annemie Van de Casteele. De VU telt nog vijf federale parlementsleden en heeft geen stemrecht in de commissievergadering. Ondanks alles kwam Bourgeois geregeld in beeld, als verdediger van het met uitwijzing bedreigde Baskische koppel Rakel Garcia en Luis Moreno, in de onderzoekscommissie- Dutroux en in andere justitiedossiers. Toch vindt de Vlaams-nationalist dat het parlement met zich laat sollen.

GEERT BOURGEOIS : In Nederland pikt geen enkel parlementslid het dat een minister niet antwoordt in het parlement. Bij ons wordt het controlerecht dagelijks met de voeten getreden. Er is, beweren sommigen, tien miljoen frank betaald voor het vinden van de huurmoordenaars van André Cools (PS). Ik stel daar vragen over, maar krijg geen antwoord. Ik maak mijn beklag bij Kamervoorzitter Raymond Langendries (PSC). Die reageert niet.

Is de rol van het parlement als wetgever aan herziening toe ?

BOURGEOIS : Het initiatief is inderdaad van het parlement naar de regering verschoven. Ongeveer negentig procent van de wetten zijn regeringsinitiatieven. Veel parlementairen leggen zich daarbij neer en vinden dat het parlement zich in de eerste plaats met controle moet bezighouden. Ik ben het daar niet mee eens. De zaken werden technischer en parlementsleden kunnen na afloop van de Commissie-Dutroux niet snel op een wit blad een nieuwe structuur uittekenen. Maar als het parlement de nodige instrumenten krijgt, kan het zijn rol spelen. In het parlement moet de democratie tonen dat ze leeft, niet in de kabinetten die aan niemand verantwoording afleggen.

Het parlement mag niet eens alles bespreken.

BOURGEOIS : Dat heeft te maken met de laatste zin in het regeerakkoord, dat er niets wet wordt zonder voorafgaand akkoord van de regeringspartijen. Dat is pure particratie en weegt als een loden mantel op het parlement.

Een wet vertrekt op een kabinet, gaat naar de pressiegroepen, de interkabinettenwerkgroep en naar de stemmachine die het parlement is. Hoe kan dat beter ?

BOURGEOIS : Ik heb na twee jaar verkregen dat de Commissie-Justitie één keer per maand wetsvoorstellen, initiatieven van de parlementsleden dus, bespreekt. De meeste voorstellen van de parlementsleden worden gewoon niet behandeld. Elke legislatuur worden voorstellen van de vorige legislatuur herdrukt, al komen die nooit aan bod. Paul De Grauwe (VLD) kondigde al aan dat hij om die reden geen voorstellen meer indient. Het parlement wordt te weinig en te laat bij de wetgeving betrokken. In haar almacht neemt de regering het initiatief, consulteert ze de kabinetten, de Raad van State en de pressiegroepen en zet ze het parlement voor het blok. Pressiegroepen vragen mij om een mening over een tekst die zij wel en wij nog niet zagen. Het parlementslid staat erbij voor spek en bonen, omdat de parlementsleden van de meerderheid, vooral in de Kamer, voor de regering buigen.

Het parlement functioneert niet.

BOURGEOIS : Het parlement mag wel de zaak-Dutroux en het onderzoek naar de Bende van Nijvel onderzoeken. Dat zijn namelijk onderzoeken naar de werking van het gerecht. Maar er komt geen onderzoekscommissie naar de Swaps van minister van Financiën Philippe Maystadt (PSC) en de zwarte kas die daarvoor volgens het Rekenhof bestond. Er komt geen onderzoekscommissie over het Algemeen Bestuur voor Ontwikkelingssamenwerking (Abos). De Rwandacommissie werd pas tijdens de werking een onderzoekscommissie, maar de politieke potjes moeten gedekt blijven. Het parlement mag geen politieke dossiers onderzoeken !

U pleit voor een aantal hervormingen.

BOURGEOIS : We moeten de Senaat opheffen en vervangen door een Senaat van de gemeenschappen. Dat kan wellicht alleen door de senatoren in de Kamer op te nemen, zoals in Zweden gebeurde. Dat ze meer leden telt, komt ook de Kamer goed uit want die kan haar taken niet aan. Tien jaar geleden vergaderde de Commissie-Justitie één dag per week, nu twee en een halve dag. Er komen altijd nieuwe extra-commissies. Daarvoor zijn er onvoldoende parlementsleden. Voor justitie is er plaats voor twee parlementaire commissies.

U wil een betere ondersteuning van het parlement.

BOURGEOIS : Het parlement heeft knappe medewerkers, maar te weinig. Destijds is ervoor gekozen om honderdvijftig universitairen ter beschikking van de parlementsleden te stellen. Dat was fout. De partijen doen er een beroep op en alle partijen zetten hun medewerkers op hetzelfde moment op hetzelfde onderwerp, wat een enorme energieverspilling betekent.

Vorige week presenteerde u een wetsvoorstel voor een Raad voor Wetgeving.

BOURGEOIS : Een Raad voor Wetgeving is een parlementair orgaan dat bestaat uit hoogleraren, emeriti magistraten, academici. Hij zou over een dienst van dertig universitairen beschikken, universitairen die na een vergelijkend examen worden overgeheveld van bij de individuele parlementsleden. De Raad moet de wetten verbeteren, vereenvoudigen en zuiveren. Maar de Raad kan ook wetgeving uitschrijven of daarvoor een beroep doen op andere specialisten. Zo’n Raad zou de aanbeveling van de Commissie-Dutroux over de politiestructuur kunnen uitwerken. In dat geval voert het parlement een debat over de hoofdlijnen en laat het de specialisten de zaak technisch uitwerken. De Raad zorgt voor tussenrapportering aan het parlement, niet aan de regering. Zo blijft het initiatief bij het parlement liggen. Nu krijgen professoren van de minister opdracht om een wetsvoorstel te schrijven, zonder dat het parlement daaraan te pas komt. Professor Michel Franchimont herschreef het wetboek voor strafvordering, maar zijn rapport ging eerst langs de kabinetten van de ministers. Daarna mag het parlement op sommige punten niks meer wijzigen (zie kader).

Volgens u kwamen de volmachten er omwille van de Vlaams-Waalse tegenstellingen.

BOURGEOIS : In het Vlaams parlement loopt ook niet alles naar wens, hoewel het duidelijk een meer noordelijke cultuur ontwikkelt. Maar België heeft een democratisch deficit in zich. De twee volken ik laat de Duitstaligen er even buiten houden elkaar in evenwicht, maar in 1970 gaven de Vlamingen met de grendelgrondwet van vader Gaston Eyskens (CVP) hun meerderheid zomaar uit handen.

Bovendien uit de botsing van de culturen zich hoe langer hoe duidelijker in fundamenteel verschillende visies aan beide zijden van de taalgrens. Dat gaat over politieke cultuur, lastenverlaging, gezondheidszorg, de hervorming van justitie en politie. In het parlement zwijgt de Parti Socialiste (PS). Zij laat alles aan de regering en de partijen over. Als de PS dan toch eens tussenkomt, dan is het om te zeggen dat ze het ergens niet mee eens is. Dat was zo toen alle Vlaamse partijen, lang voor Dutroux, de depolitisering van de magistratuur vroegen en minister van Justitie Stefaan De Clerck (CVP), voorzichtig, het debat wilde aangaan. Fractievoorzitter Claude Eerdekens (PS) rondde dat snel af : voor de PS is van depolitisering geen sprake, dat staat niet in het regeerakkoord en objectieve benoemingen gebeuren volgens een politieke en ideologische verdeelsleutel. Dan denk je toch : waar zijn we mee bezig ?

De volgende parlementsverkiezingen zijn voor de VU cruciaal, zei u. Dat waren de vorige ook al.

BOURGEOIS : De VU heette toen terminaal, de voormalige voorzitter was weg, er was een leegloop, de peilingen waren slecht. We hebben dat overleefd. Niemand vindt ons nog terminaal. De fracties krijgen lovende kritieken, het ledental van de partij groeit. Nu moeten we terug naar tien en, in een volgende fase, naar vijftien procent. Samen met de depolitisering nemen ook de groeikansen van een ideeënpartij als de VU toe. De CVP is een echte machtspartij, moet het niet hebben van ideeën maar van cliëntelisme en besturen. In Izegem is ze na twaalf jaar oppositie van 45 op 24 procent gevallen. De VU moet opnieuw een beweeglijke partij worden. De VU congresseerde in 1969 als eerste over het leefmilieu en in 1988 over nieuwe politieke cultuur. Agalev en de VLD namen een deel van onze standpunten over, maar bij de VLD moest ook Guy Verhofstadt bakzeil halen en weer contact zoeken met zijn middenveld, de liberale vakbond en het ziekenfonds.

Waarop moet de VU zich profileren ?

BOURGEOIS : We mogen niet meer te veel van thema wisselen, meer op dezelfde spijkers blijven slaan, lijnen trekken zoals het partijbestuur vorig jaar deed. Toen koos de VU voor drie krachtlijnen : Vlaamse autonomie, een sociaal-economisch no-nonsenseprofiel en niet het linkse profiel dat sommigen wilden…

Onder wie voorzitter Bert Anciaux…

BOURGEOIS : Vroeger, ja, toen Anciaux links en progressief door elkaar haspelde. Wij kunnen een beweeglijke en vooruitstrevende partij zijn die nieuwe ideeën aanreikt zonder in economisch links dogmatisme te vervallen. We kiezen voor het West-Europese systeem van de vrije markt met sociale en ecologische correcties.

Wat is het derde thema ?

BOURGEOIS : Democratie, het goede bestuur, de openheid van justitie en administratie. Daarover congresseren wij in november. Dat is een keuze voor een vrij Vlaanderen : de Vlamingen moeten leren rechtop gaan. Mensen moeten niet langs een partij, vakbond of ziekenfonds passeren om elementaire rechten te krijgen. Van die bevoogding willen wij af. Er is maar één antwoord op de antipolitieke stroming : meer en betere politiek. De VLD poogde dat onderwerp over te nemen, maar kan dat nooit omdat in de VLD twee partijen zitten : de VLD en de PVV. CVP, SP en PVV zijn de echte machtspartijen in Vlaanderen. Twee weken geleden nog zei Herman De Croo (VLD) dat de VLD geen aanhangsel van de VU moest worden. Dat is wat veel eer, maar intussen schroeft de VLD de strijd tegen de zuilen terug. Wij niet. De keuze voor autonomie, sociaal-economische no-nonsense en democratie belet ons niet om in het Vlaams parlement bezig te zijn met leefmilieu of ruimtelijke ordening. Maar we moeten niet elk partijbestuur over iets anders beginnen. Voor onze thema’s is onze klassieke basis zeker gewonnen. Die is namelijk beweeglijk, geraakt niet aan een job via een of andere schepen, verhuist wel eens.

Is de partij coherenter dan vroeger, toen achter het nationalisme zowat alle maatschappelijke strekkingen schuilgingen ?

BOURGEOIS : De VU is geen autoritaire partij, zoals het Blok, maar toch veel coherenter. Bij ons heb je geen Alexandra Colen met een economisch programma dat de staat uitkleedt tot alleen justitie en politie overblijven waarschijnlijk veel politie. Het Blok durft op zijn economisch congres geen keuzen te maken, omwille van Colen die ook nog de moraalridder speelt, uitgerekend in een partij met zo’n kader en zulke mandatarissen. Enfin, ik wil niet persoonlijk worden. Neen, de VU is veel coherenter. Gelukkig wordt er ook goed gediscuteerd, maar de onderhuidse tegenstellingen tussen links en rechts van vroeger zijn weg. Overigens zijn zogenaamde ideologische tegenstellingen in de politiek dikwijls terug te brengen tot persoonlijke rivaliteit en ambitie.

Was u tevreden over de conventie van de voorbije maand ?

BOURGEOIS : Ja, maar het ging natuurlijk om een strijdmeeting. De boodschap België werkt niet, is perfect. Er is geen werk, en democratisch is er groot immobilisme. In Nederland heeft de troonrede het over ruimtelijke ordening en werk in 2015. In België is er voor niks ruimte. België is een rem op de democratie. Als we de Belgische schuld splitsen, halen we zelfs in de slechtste uitgangspositie in Vlaanderen in 2008 de zestig-procentnorm van Maastricht. Met België komen we daar in 2040. Ons congres was een pleidooi voor de grootst mogelijke autonomie om het beleid uit te voeren dat de meerderheid van de Vlamingen wil. Maar we willen van Wallonië geen woestijn maken Wallonië betaalt nog 15 van elke honderd frank vennootschapsbelasting. Ik heb er geen enkele moeite mee dat het Blok de VU verwijt dat ze solidarair is met Wallonië. Gerolf Annemans (Vlaams Blok) kwam met de Commissie-Dutroux schijnbaar voor het eerst sinds lang nog eens in Wallonië en schrok zo van de sociale ellende dat hij ook voor solidariteit pleitte. Wij zijn bereid tot een vorm van solidariteit die afneemt met de groeiende responsabilisering van de staten. De Franstaligen moeten wel weten dat Vlaanderen, in de slechtste hypothese, in 2008 naast de sterkste Duitse Länder kan staan. Wij willen solidair zijn, maar dan moet de autonomie groter worden ook de Waalse.

Peter Renard

Geert Bourgeois : De VU kan weer groeien, en de depolitisering helpt daarbij.

Herman De Croo en Guy Verhofstadt : de VLD bestaat uit twee partijen.