In Limburg is CD&V met kartelpartner N-VA goed op weg om bij de parlementsverkiezingen van 10 juni haar oude machtspositie weer in te nemen, en SP.A/Spirit en Open VLD op een respectabele afstand te houden. Hoe groot die afstand zal zijn, wordt meebepaald door het Vlaams Belang.

Het kartel CD&V/N-VA haalt vijf zetels, of twee meer dan bij de parlementsverkiezingen van 2003. SP.A/Spirit levert een zetel in en behoudt er nog drie. Ook Open VLD verliest een zetel en zakt naar twee. Het Vlaams Belang blijft hangen op twee zetels.

Dat zou op 10 juni het resultaat van de Kamerverkiezingen in de kieskring Limburg kunnen zijn, wat de simulatie van het Centrum voor Politicologie van de KU Leuven zou bevestigen, die zich daarvoor baseerde op de provincieraadsverkiezingen in oktober vorig jaar. Volgens de Leuvense politieke wetenschappers is die laatste stembusslag misschien ‘geen perfecte voorspeller van de regionale electorale krachtsverhoudingen’, maar wel ‘een goede graadmeter voor de sterkte van de politieke partijen’ in de verschillende provinciale kieskringen.

Stemt de uitslag van de komende parlementsverkiezingen in Limburg overeen met die academische rekenoefening, dan betekent dit voor deze provincie een terugkeer naar de krachtsverhoudingen van het begin van de jaren negentig en de decennia die daaraan voorafgingen. De christendemocraten zouden niet alleen opnieuw hun plaats bovenaan de Limburgse machtshiërarchie innemen, maar socialisten en liberalen ook weer op een respectabele afstand zetten.

Anders dan toen is de aanwezigheid van het Vlaams Belang. Die partij is er in Limburg sindsdien onafgebroken op vooruitgegaan en is niet ver van een derde zetel verwijderd. Als dat gebeurt, wrikt ze zich helemaal tussen de traditionele partijen in Limburg en is de vraag vooral ten koste van welke politieke concurrent dat zal zijn. Remt het Vlaams Belang in dat geval CD&V/ N-VA af op weg naar een vijfde zetel, of moet Open VLD een extra klap incasseren?

Parlementsverkiezingen in Limburg zijn hoe dan ook een electorale confrontatie tussen de grote(re) partijen. Groen! en andere kleine partijen komen er heel moeilijk aan de bak. Dat is een gevolg van de kiesdrempel. Wettelijk ligt die op 5 procent, maar in de kieskring Limburg bedraagt de feitelijke drempel om en bij de 8 procent. Een eerste zetel binnenhalen is daardoor voor kleine politieke formaties, die in de verkiezingscampagne ook nog eens buitengewoon hun best moeten doen om regionale media-aandacht te krijgen, haast onbegonnen werk.

DE FACTOR STEVAERT

Bij de federale parlementsverkiezingen van 2003 ging het Paars ook in Limburg voor de wind. De VLD was nog niet ‘open’, maar toch goed voor drie zetels. De echte verkiezingsslokop was echter Steve Stevaert, die voor de Limburgse socialisten en hun kartel met Spirit een historische uitslag van meer dan 32 procent neerzette en zo vier zetels haalde. De bronsgroene eikenhouten provincie kleurde plots overwegend rood en bedacht christendemocraten en liberalen nog slechts met een rol van politieke middenmoter.

Die situatie van ’the winner takes it all’ werd in 2004 bij de Vlaamse verkiezingen al behoorlijk gecorrigeerd. Bovendien heeft Stevaert ondertussen, zoals bekend, het partijpolitieke toneel geruild voor het gouverneurschap in Limburg. Maar ook in die functie is hij in korte tijd een spraakmakende gangmaker van zijn provincie geworden. Volgens Stevaert is Limburg lang genoeg een achterstandsprovincie geweest en is het tijd om voorsprong te nemen (lees ook het interview met hem). Met politieke en andere meningen kleurt hij geregeld buiten de lijnen van het functieprofiel van regeringscommissaris. Dat wordt hem niet steeds in dank afgenomen door ministers en politici van andere partijen. Maar, zo luidt zijn repliek dan: ‘Als ik geen eigen mening meer mag hebben, moeten ze me maar koning maken.’ En zodoende blijft Stevaert ook als gouverneur een grote impact op het politieke bedrijf in Limburg hebben.

Bij SP.A/Spirit hoopt niet alleen federaal minister van Werk en lijsttrekker Peter Vanvelthoven dat de factor Stevaert op 10 juni nog altijd een electorale bonus oplevert. Hoewel Vanvelthoven veel waardering voor zijn optreden als minister krijgt, is het overnemen van de fakkel voor hem geen politiek godsgeschenk. Hij moet bovendien een resultaat zien te halen dat de Limburgse socialisten binnen de eigen partij op koers houdt voor een nieuw ministerschap. Vanvelthoven weet nu al dat onder voorzitter Johan Vande Lanotte de SP.A-plaatsen in een federale driepartijencoalitie erg duur zullen zijn.

Bij CD&V-voorzitter Jo Vandeurzen daarentegen zullen de twijfels veel kleiner zijn. Meer nog dan aan de peilingen die gunstig blijven, kan hij zich optrekken aan een stevige remonte in Limburg bij de verkiezingen van 2004 en 2006. Als hij die opgaande lijn als lijsttrekker van CD&V/N-VA kan doortrekken, tekent Vandeurzen in de kieskring Limburg voor de stevaertiaanse uitslag van 2003. Nadien wordt het vooral uitkijken naar zijn politieke bestemming. Volgens de Wetstraatspeculaties wordt Vandeurzen nu eens de nieuwe minister van Sociale Zaken, dan weer volgt hij partijgenoot en Vlaams minister-president Yves Leterme op als die een nieuwe federale regering op sleeptouw zou nemen.

Voor minister van Binnenlandse Zaken en lijsttrekker Patrick Dewael van Open VLD is de electorale uitgangspositie alleszins veel minder comfortabel. Naast ongunstige peilingen, waren de Vlaamse verkiezingen van 2004 en de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 zeker geen opsteker voor zijn partij in Limburg. Dit keer moet Dewael, die in 2003 nog een persoonlijke bestscore liet noteren, hoogstwaarschijnlijk een zetel naar CD&V/ N-VA laten gaan. Het zou nog erger kunnen worden als Open VLD ook een zetel aan Vlaams Belang verliest. Hoewel Dewael het klappen van de zweep tijdens verkiezingscampagnes kent, dreigt in dat worstcasescenario een pijnlijke afgang voor hemzelf en een enorm debacle voor zijn partij in Limburg.

In vergelijking met de drie traditionele partijen, heeft het Vlaams Belang in Limburg geen bekende koppen in huis. Lijsttrekker Bert Schoofs zit weliswaar al acht jaar in de Kamer, maar in Limburgse debatten gooit hij zelden hoge ogen. Voor de verkiezingsresultaten van zijn partij in Limburg was dat tot nog toe blijkbaar ook niet nodig. Tegelijkertijd blijft het afwachten wat de Limburgse kiezers vinden van de interne ruzies binnen de partijtop over een Forza Flandrialijn en het bezwijken van enkele VB-parlementsleden voor ‘het gezond verstand’ van Jean-Marie Dedecker.

WARMLOPEN VOOR 2009

Voor een aantal Limburgse politici betekent de lijstvorming voor 10 juni het einde van hun parlementair bestaan. De bekendste is Theo Kelchtermans (CD&V), die 14 jaar Vlaams minister was en in totaal 26 jaar in Kamer, Senaat en Vlaams Parlement zat. Voorts houdt een aantal Limburgse backbenchers er al dan niet gedwongen mee op: Jacques Germeaux (Open VLD), Marleen Govaerts (Vlaams Belang), Anne-Marie Baeke, Magda Raemaekers en Annemie Roppe (alle drie SP.A/Spirit).

Hoewel het dus gaat over zes van de twaalf Limburgse Kamerzetels, kondigt hun verdwijnen uit het parlement alvast geen radicale vernieuwing van het politieke personeel uit Limburg aan (zie kaderstukken over de lijsten van de partijen).

Omdat politieke partijen het in de snelle opeenvolging van verkiezingen in ons land niet afleren, wordt op 10 juni trouwens ook al flink warmgelopen voor de Vlaamse parlementsverkiezingen van 2009. Zowat alle Vlaamse parlementsleden uit Limburg staan op de Kamerlijsten van hun partijen, als effectieve kandidaat of als opvolger. CD&V/N-VA (Jan Peumans, Vera Jans, Johan Sauwens, Veerle Heeren) en SP.A/Spirit (Els Robeyns, Ludo Sannen, Joris Vandenbroucke, Chrokri Mahassine) gooien op die manier elk vier mensen in de strijd. Open VLD (Laurence Libert, Jaak Gabriels en minister Marino Keulen) en Vlaams Belang (Linda Vissers, Kathleen Martens, John Vrancken) doen daar met elk drie Vlaamse parlementsleden op de lijst nauwelijks voor onder.

Voor de meeste van deze kandidaten is het bovendien meer van moeten dan van mogen, want alle hens aan dek. En wie op 10 juni ’s avonds aan de partijleiding een matig tot slecht persoonlijk resultaat voorlegt, mag al beginnen te vrezen voor een verkiesbare plaats over twee jaar. De campagnebeslommeringen voor de federale verkiezingen dompelen zo het Vlaams Parlement wel gedurende anderhalve maand in een gewijde stilte.

DOOR patrick martens