Al maanden wenkt een absolute topaanbieding op de vastgoedmarkt. De Brusselse horecazaak De Ultieme Hallucinatie, met haar sublieme art-nouveaudecor en handelsfonds, staat te koop voor 3 miljoen euro.
In Frankrijk specialiseert Architecture de Collection zich in de verkoop van 20e-eeuwse toparchitectuur. Wie poen heeft, kan bij het bureau terecht voor modern erfgoed van Le Corbusier en Mallet-Stevens tot Philippe Starck. Bij ons bevatten de portefeuilles van de immokantoren zelden architecturale parels. Maar sinds een vijftal maanden is het beschermde art-nouveaupand in de Brusselse Koningstraat 316, bekend als De Ultieme Hallucinatie, de uitzondering die de regel bevestigt. Vreemd genoeg zijn het niet de residentiëlevastgoedspecialisten (Derco in Leuven, Le Lion in Brussel, Eurimobel in Antwerpen) die de bekende horecazaak afficheren.
De eigenaars van De Ultieme Hallucinatie, Fred Dericks en Kriz Haepers, hebben in de voorbije 26 jaar geschiedenis geschreven. Hun zaak was de plaats van ontelbare boekpresentaties, persconferenties, televisie-interviews van filmjournalist Jo Röpke en cruciale vergaderingen. In die laatste categorie horen de voorbereidende vergaderingen voor de oprichting van VTM thuis. Er vonden in het huis ook diverse filmopnamen plaats, onder andere voor de langspeelfilm Eline Vere van Harry Kümel. Ook de stoet artiesten die er gegeten heeft, is indrukwekkend, van de baardige heren van ZZ Top tot de gladgeschoren Brian Ferry.
Het pand in Sint-Joost-ten-Node is dus om vele redenen bijzonder, maar toch vooral om zijn gave art-nouveau-interieur. Een tekstpaneel voor de gevel leert dat het herenhuis al in de eerste helft van de 19e eeuw in neoklassieke stijl werd opgetrokken. In 1904 nam de Joodse eigenaar Cohn-Donnay architect Paul Hamesse (1877-1956) in de arm om de woning te transformeren in geometrische art-nouveaustijl. Aan de buitenkant bleven de ingrepen beperkt: er verscheen een breed erkerraam op de eerste verdieping met een balustrade daarboven. Binnen verwezenlijkte Hamesse echter een complete metamorfose met unieke meubels, glasramen, luchters en koperen radiatorkasten, allemaal speciaal voor deze locatie vervaardigd. De architect werkte voor de uitvoering van het interieurensemble samen met zijn broers, het atelier Frères Hamesse.
Dat we vandaag nog kunnen genieten van de art-nouveau-inrichting van 100 jaar geleden danken we aan Dericks en Haepers, die het verwaarloosde pand in 1981 van de Luxemburgse familie Bettendorf kochten en het grondig opknapten. De eerste vijf jaar hadden ze zelfs een schilder-restaurateur in dienst, die onder meer motieven op muren en plafonds weer tevoorschijn haalde. Zes jaar later was het pand van onderen tot boven een beschermd monument.
NMBS-BRASSERIE
Vandaag komt men via een ruime traphal met een witte pianola in de biljartzaal met de schaakhoek. Anatoly Karpov en Garry Kasparov hebben hun tegenstanders hier ooit nog schaakmat gezet. Dat ook het biljart, gebildet in Berlin, origineel is, ziet men aan de overeenkomsten van de decoratie met de lambrisering. In de hoek staat een fonteintje, maar de koperen Medusa die water spuwt ontbreekt. Nadat het was gestolen, konden de eigenaars hun Medusa opnieuw kopen; ze bewaren het nu elders.
Van de overwoekerde tuin maakte Dericks in 1981 de huidige brasserie. Hij behield de vroegere rotswand en integreerde de restanten van de serre met fraaie brandglasmotieven in de lange toog. De klanten zitten op banken die architect Henry van de Velde in het interbellum voor de Belgische Spoorwegen heeft ontworpen en ze eten aan Thonettafels. De houten treinbanken kon de eigenaar in het NMBS-depot in Mechelen op de kop tikken.
De overkapping van de vroegere tuin is geïnspireerd op de dakornamenten van de achterliggende orangerie. In deze koepelvormige ruimte, waar Leopold II rendez-vous zou hebben gehad met een jonge maîtresse, domineert de neoklassieke stijl. Alleen de motieven van het brandglas uit 1904 doen denken aan de Sezession, de Weense variante van de art nouveau of jugendstil.
Vooraan, naast de traphal en de biljartzaal, bevindt zich de vroegere eetkamer met in het verlengde het theesalon voor de dames en het rooksalon voor de heren. Deze ruimte, die nu alleen nog gebruikt wordt voor banketten, bevat nog alle oorspronkelijke luchters, radiatorkasten en versieringen uit 1904. De buffetkast met halfronde spiegel en ruwe bergkristallen, het plafond en de muurschilderingen met pauwenmotieven getuigen van de invloed van de Franse art nouveau.
JOODSE LOGE
De oorspronkelijke lange eettafel staat nu op de eerste verdieping. Menig journalist heeft aan de tafel persconferenties bijgewoond. In de aanpalende kamer bevindt zich het spreekgestoelte van de Joodse loge, een prachtig art-nouveaustuk met inleghout en motieven die verwant zijn aan de school van Nancy. De aanwezigheid van het geheime genootschap verklaart wellicht waarom er zo weinig archiefmateriaal is te vinden over dit huis.
Behalve het ruime appartement met dakterras op de tweede en derde verdieping is er achter de orangerie nog een studio die grenst aan de Poststraat. Aan die lagergelegen achterkant reed men vroeger met de paardenkoets naar binnen. De ondergrondse paardenstallen, oorspronkelijk twaalf stuks, zijn omgevormd tot een discotheek voor privéfeesten. De nogal carnavaleske decoratie, geen art nouveau dus, is van de hand van de West-Vlaamse kunstenaar Maurice Heydens. Eveneens onder de grond bevinden zich de keuken, de bierkelder en een ruime gekoelde wijnkelder. Van de voorraad van 2000 flessen die bij de aankoop van het gebouw in de kelder lagen, zijn er nog een aantal bestofte flessen over, met of zonder etiket.
De Ultieme Hallucinatie is een van de weinige gebouwen in Brussel die de naam van Paul Hamesse in ere houden. Het huis in de Tervurenlaan 120 in Sint-Pieters-Woluwe werd in 1993, ondanks luid protest, afgebroken. Momenteel wordt de gevel van ‘den 120’ weer gereconstrueerd. Hoe het door Hamesse ontworpen Pathé Palace, beter bekend als Kladaradatsch!, er na jaren leegstand zal uitzien, zal eind dit jaar blijken als Cinéma Palace opengaat.
Wie zorg gaat dragen voor het huis Cohn-Donnay blijft onduidelijk. Dericks vindt dat het gezien zijn leeftijd – hij is 62 jaar – tijd is om het wat kalmer aan te gaan doen. Maar de koper hoeft de exploitatie van De Ultieme Hallucinatie niet noodzakelijk voort te zetten. Met een vloeroppervlakte van 1800 vierkante meter zijn veel bestemmingen mogelijk. Toch hebben zich nog niet veel kandidaat-kopers aangemeld.
WWW.ULTIEMEHALLUCINATIE.BE
DOOR ERIC BRACKE
