Hij dacht dat hij wist hoe het politieke spel werd gespeeld. Maar pas op het kabinet van staatssecretaris Olivier Deleuze (Ecolo) leerde Alex Polfliet echt de ’truken van de foor’. Een paar maanden nadat Deleuze uit de regering is gestapt en de verkiezingen de groene familie haast met de grond hebben gelijkgemaakt, klapt hij uit de biecht in ‘Groentjes in en uit de Wetstraat’.
Alex Polfliet, ‘Groentjes in en uit de Wetstraat’, Roularta Books, 264 blz., euro 17,50.
Z ondag 4 mei 2003. Minister van Mobiliteit Isabelle Durant (Ecolo) en staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling Olivier Deleuze (Ecolo) worden naar een dringende ministerraad geroepen. Het dossier van de nachtvluchten boven Brussel zit muurvast. Omdat de concentratie van de vluchten boven de noordrand van de stad onhoudbaar is gebleken, heeft de regering begin 2003 beslist om ze weer meer te spreiden. Op nog geen maand voor de verkiezingen weigert Durant echter het akkoord uit te voeren. Ondertussen heeft de PS tijdens een persconferentie een alternatieve route voorgesteld.
De ministerraad begint. Isabelle zet haar bezwaren tegen de geplande route boven Brussel nog even kort uiteen. Om het één en ander visueel te kunnen voorstellen, heeft ze een kaartje mee met daarop de route volgens het akkoord van januari. Minister van Werkgelegenheid Laurette Onkelinx (PS) licht, op vraag van premier Guy Verhofstadt (VLD), haar alternatieve voorstel toe. Daarbij druk gesticulerend en imaginaire routes tekenend op al even imaginaire kaarten. Tot grote ergernis van zowel Isabelle als Olivier heeft de rooie madame dus niet eens zo’n alternatief op kaart meegebracht. Tot overmaat van amateurisme haalt Onkelinx haar blauwe balpen boven en schetst de route op het kaartje van Isabelle. Olivier vreet zijn kas op over de gang van zaken: hier speelt men met de nachtrust van duizenden mensen. Isabelle vraagt 24 uur bedenktijd om deze alternatieve route te mogen onderzoeken en het advies in te winnen van degenen die daar wettelijk gezien advies over moeten geven: het Brusselse Gewest, BIAC, de bevoegde overheidsdiensten. Die bedenktijd krijgt ze niet. Meteen beginnen Onkelinx en Luc Coene (de voormalige kabinetschef van de premier die toen aan het hoofd van de Kanselarij stond, nvdr.) een aantal mensen te bellen: een hoge pief van BIAC is in zijn auto op de terugweg vanuit zijn vakantieoord in Bretagne, nog een andere ‘bovenbaas’ van de administratie zit in Gibraltar… Niemand kan checken of het klopt, maar Onkelinx en Coene beweren stellig dat die allemaal akkoord gaan met de nieuwe route die ze niet gezien hebben. Ja, ook de Brusselse minister-president François-Xavier de Donnea (MR) geeft zonder kennis van zaken zijn fiat.
Verhofstadt speelt het hard, hij doet een tour de table: ‘Is iedereen het dan eens met het compromis van de PS. Frank?’ Vandebroucke knikt. ‘Johan?’ Vande Lanotte knikt. Olivier denkt: ‘De sluwe vos begint uiteraard aan zijn rechterkant, zodat wij helemaal op het einde van de rit komen, de toon is meteen gezet.’ Ondertussen is het zakdoekjeleggen bij de Agalev-ministers gearriveerd. Jef Tavernier haalt de schouders op, Eddy Boutmans tracht in een grote bocht om de hete brij heen te fietsen, maar wordt abrupt afgeblokt door Verhofstadt.
‘Mevrouw Durant?’ Verhofstadt, die sowieso al niet erg goed met Isabelle opschiet, klinkt ijskoud. ‘ Tu te moques de moi?’ daagt Isabelle hem uit. Dan Verhofstadt weer: ‘Ik stel dus vast dat een lid van deze regering weigert een beslissing van deze regering uit te voeren, Luc?’ Coene begint wat in zijn papieren te rommelen en diept een velletje papier op. Coene, die secretaris is van de ministerraad, leest voor:
‘ Federale overheidsdienst, kanselarij van de eerste minister:
4 MEI 2003. – Koninklijk Besluit tot vaststelling van de ministeriële bevoegdheden inzake luchtvervoer.
ALBERT II, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet, Gelet op de artikelen 37 en 96 van de Grondwet; Gelet op het Koninklijk Besluit van 12 juli 1999 houdende benoeming van de Regeringsleden; Op de voordracht van Onze Eerste Minister, Hebben Wij besloten en besluiten Wij: Artikel 1. Mevr. L. Onkelinx, Vice-Eerste Minister en Minister van Werkgelegenheid, wordt bovendien belast met de opdracht inzake luchtvervoer van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer, bedoeld in artikel 2, 1°, van het Koninklijk Besluit van 20 november 2001 houdende oprichting van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer. In dit kader wordt zij belast met de beleidsvoorbereiding- en evaluatie, de wetgeving en reglementering, de coördinatie en de controle inzake luchtvervoer. Zij oefent in dit kader eveneens het gezag uit over het Directoraat-Generaal Luchtvaart van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer. Art. 2. Dit besluit treedt heden in werking. Art. 3. Onze Eerste Minister wordt belast met de uitvoering van dit besluit. Gegeven te Brussel, op 4 mei 2003.’
Isabelle en Olivier kijken mekaar aan : ‘Les salauds ont déjà décidé d’avance de retirer nos compétences!‘ (Dat het besluit reeds voorbereid was, bewijst ook het feit dat het nog diezelfde dag in Het Belgisch Staatsblad gepubliceerd werd. Dat zou een organisatorisch huzarenstukje zijn, mocht je het à l’improviste op een zondagnamiddag moeten organiseren.)
Weer doet Verhofstadt een tour de table. ‘Is iedereen het ermee eens dat mevrouw Durant uit haar bevoegdheid inzake luchtverkeer wordt ontheven?’ Weer begint het beurtelingse geknik. Isabelle wacht het vonnis niet eens helemaal af en zegt ostentatief tegen Olivier: ‘Gaan we ene gaan drinken?’ De Franstalige groenen staan op, verlaten de Wetstraat 16 en gaan een terrasje doen om de ontgoocheling door te spoelen. Zo eindigt de eerste regeringsdeelname van de Franstalige groenen. Niettegenstaande Agalev en Ecolo steeds hebben gezegd ‘samen uit, samen thuis’, beslist Ecolo eenzijdig. Er is geen verder overleg meer. Jef Tavernier en Eddy Boutmans zien zich genoodzaakt te blijven zitten.
***
In de zomer van 1999 namen de medewerkers van Deleuze hun intrek in het voormalige kabinet van Luc Van den Bossche (SP.A), die in de vorige regeerperiode even minister van Binnenlandse Zaken was. Als Polfliet er later aan de slag gaat, vindt hij een wel erg interessante bundel documenten die volgens hem onmiskenbaar van socialistische oorsprong waren.
Eén document bevatte zeer uitgebreid commentaar op het Agalev-verkiezingsprogramma. In maar liefst 37 pagina’s werd het groene programma tegen het rode licht gehouden. Blijkbaar vreesde de SP ons dérmate dat ze het nodig achtte om een topman te belasten met het schrijven van een repliek op het Agalev-programma.
Maar naast dat belangwekkende document vond ik in de bundel een pak hallucinante nota’s, die onverbloemd schetsten hoe de socialisten hun benoemingen regelden. Ik stond als aan de grond genageld en was geschandaliseerd. Uit de inhoud kon ik opmaken dat ze dateerden van april of mei 1999, aangezien het over benoemingen bij de CREG (de Commissie voor Regulering van de Elektriciteits- en Gasmarkt) ging en die pas aan de orde waren na de goedkeuring van de elektriciteitswet in april 1999. Het lijkt me zonneklaar dat de schrijver een naaste medewerker van toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Van den Bossche moet zijn geweest.
Hieronder volgt een voorbeeld van zo’n nota, letterlijk weergegeven:
VP/JH/lp/351 Nota aan de heer Minister
Betreft: Benoemingen
Morgen spreken we dus nog over een aantal benoemingen.
Als bijlage 1 vindt U het lijstje van de ’16’.
Merk op dat tot twee keer toe uitdrukkelijk ‘SP’ vermeld wordt:
ËBenelux
ËVSPP
M.a.w. wat we hier toegeven is blijkbaar toegegeven.
1. De Raad voor de mededinging
Het is U ongetwijfeld opgevallen dat:
Ë Jegers tussenkomt voor de incompetente trien SCHUERMANS (CVP) (echtgenote Regeringscommissaris A’pen);
Ë Erdman (Voorzitter SP) tussenkomt voor zijn Paul Blondeel (SP).
Als bijlage 2 enige briefwisseling dienaangaande evenals mijn notities van de vergadering vandaag bij Steve.
M.i. moet het wel Blondeel worden als voorzitter want anders leidt Di Rupo enig gezichtsverlies en hebben wij geen SP’ers meer in de sector.
Niets doen is vanzelfsprekend ook altijd goed.
2. De regulator elektriciteit
We zijn op zoek naar:
Ëeen voorzitter;
Ë3 leden elektriciteit;
Ë2 leden gas.
Opgelet! Dit betreft functies van 8 à 10 mln per jaar.
Zoals U weet is iedereen nogal ongelukkig over de manier waarop Poncelet dit behandeld heeft:
Ësommigen werden uitgenodigd, anderen niet;
Ëzo werd geen enkele PS’er uitgenodigd!;
Ëvan sommigen was de Minister de mening toegedaan dat ze een té
uitgesproken politieke overtuiging hadden;
Hoezo? Op welke basis? Wie?
Na lang aandringen en enig geroep vanwege Dubois heeft onze “Paelinck, de leugenaar” het volgende willen zeggen:
A. Kandidaturen (maar ook dit moet al met een korrel zout genomen worden):
Elektriciteit:
ËTechnisch:CAUSIN PH. (Vinçotte AIB)
HONORE Ivan (Vinçotte AIB)
NUYENS (F)
LECANNE (F û Tractebel)
PIRMOULLIN (F)
ËEconomisch:VANDEMARLIERE (Kab. Poncelet)
POSSEMIERS (N) (SP)
VERSCHELDE (N û Intermixte)
HONORE Ivan
LECANNE
ËGeschillen:Christine VANDERVEEREN (ex-Kabinetschef Dehaene)
VERSCHELDE
MICHIELS (N) ( SP)
Gas:
ËTechnisch:SOETENS (Distrigaz)
FIEVEZ (een of andere gebuisde…)
HONORE Ivan
ËEconomisch:ROYE (Distrigaz)
POSSEMIERS (N) ( SP)
SOETENS (Distrigaz)
B. Weerhouden:
Elektriciteit:Voorzitter: CAUSSIN
Geschillen: VERSCHELDE
Economisch: LECANNE
Technisch: HONORE
Gas:Niemand
Ik concludeer hieruit dat Poncelet dit helemaal verkeerd heeft aangepakt (begrijp ook een beetje de frustratie van de PS).
Steve Dubois was in alle staten.
Persoonlijk zou ik wel eens willen weten wanneer iemand té politiek is.
In ons geval:
Ofwel NIET BENOEMEN;
Ofwel INCLUSIEF POSSEMIERS bij het gas.
3. BTC û DGIS -…
Dit blijft duren eveneens ingevolge de idiote vragen van de PSC (Paelinck!).
Ik wens U even in herinnering te brengen dat ongeveer het enige waar altijd een akkoord over geweest is de evaluator was. Ondertussen nog altijd niet beslist (!).
Het voor ons al zeer nadelige voorstel van Dehaene blijft ondertussen nog altijd op tafel, maar PAELINCK wil dus niet akkoord gaan.
Voorzitter BTC: PS (gebeurd).
D-G. BTC: CVP(?) (gebeurd).
Evaluator: SP (niet gebeurd).
Voltijdse (van misprijzen gesproken) Regeringscommissaris: PSC
(niet gebeurd).
8ste lid directiecomité Bu. Za.: PS (niet gebeurd).
Directiecomité: elk één, maar in elk geval PSC op KMO’s (waar wij?).
D.-G. DGIS: CVP.
Ik stel voor om de twee besluiten, die op de MR waren goed te keuren:
ËEvaluator
ËDGIS a.i.
Rest: NIET.
4. Adjunct Secretaris-generaal BENELUX
Merk op dat de “16” dit als een SP-post noteerde. Op de vergadering liet
Dubois de benoeming van TROCH als reeds beslist doorschijnen.
Ik heb dit aangevochten, want bij mijn weten is er geen enkele reden (geweest) om dit aan TROCH te geven, tenzij het helpen van de CVP.
Voor de SP is trouwens Paul RIETJENS kandidaat. M.i. zéér valabel.
De CVP moet trouwens niet doen alsof:
ËDe DOSZ was een SP-post in een vorige ronde (oorspronkelijk voor R. Verschueren).
ËWe hebben in ruil voor de DOSZ uiteindelijk en voor alle zekerheid nog Larmuseau (Kab. Dehaene) D.-G. Studiedienst Sociale Zaken
laten benoemen.
ËHet mandaat van VANDAMME loopt tot in 2002, hij heeft nog altijd geen formeel ontslag ingediend.
ËAfspraken (“over spreken” is beter) voor Troch waren in een context van Comité P (?, weet ik niets van).
M.a.w. TENZIJ we de CVP een plezier willen doen (wat kan) beter niets doen.
5. Ombudsdienst pensioen
Lijkt voor iedereen OK.
Zie nota Colla als bijlage 3.
Colla zal in elk geval benoemen!
6. IVK
Dit zal minder eenvoudig gaan. Het kan ons eigenlijk niet schelen. Nota Colla als bijlage 3.
7. VSPP
Als bijlagen 4 en 5 de twee scenario’s:
ËVersie Van De Vloet
ËVersie Vankerckhoven
Ik heb mondeling:
ËDe lijst van kandidaten gegeven.
ËDe lijst van “goeden” gegeven (d.w.z. de motiveerbaren
op basis van hun C.V.), met name:
Ë Vankerckhoven (N) (CVP)
Ë Anne Meerkens (N) (SP)
Ë Vanblaere Joëlle (F) (PS?)
Ë Van De Vloet (F) (PS)
Ë Willekens (N) (CVP?).
Aldus is alles nog mogelijk.
Bij het aantreden van paars-groen blies premier Verhofstadt hoog van de toren dat het gedaan zou zijn met de politieke benoemingen en dat aanwervingen en bevorderingen bij de overheid voortaan enkel op basis van objectieve criteria en selectieprocedures zouden gebeuren. Het fameuze Copernicus-project werd door minister van Ambtenarenzaken Luc Van den Bossche in de steigers gezet. Vier jaar lang keken wij groenen met lede ogen en stijgende verbazing toe hoe de ene politieke benoeming na de andere door de ministerraad werd gejaagd. Geen enkele truc werd daarbij overgeslagen.
Toen Verhofstadt I van start ging, waren de hoogste postjes binnen de federale administraties uiteraard reeds bevolkt door politiek benoemden uit vorige regeerperiodes. Daar bleven dan ook weinig liberalen over. Het was moeilijk – zo niet onmogelijk – om de zetelende mensen te vervangen. Maar daar werd snel iets op gevonden: nieuwe functies creëren! De vroegere ministeries werden herdoopt in Federale Overheidsdiensten (FOD’s) en hadden allemaal een voorzitter nodig. De FOD Kanselarij kreeg de kabinetschef van Verhofstadt (VLD), Luc Coene, als voorzitter (die FOD werd trouwens een doorslagje van het kabinet-Verhofstadt. De personeelsleden van het kabinet werden van de ene dag op de andere ambtenaren bij de FOD Kanselarij). Coene werd net voor de verkiezingen nog benoemd tot directeur bij de Nationale Bank en ondertussen is hij er vice-gouverneur. Frank Van Massenhove, kabinetschef van Frank Vandenbroucke (SP.A), werd voorzitter van de FOD Sociale Zaken. Jan Grauls, kabinetschef van Louis Michel (MR), werd voorzitter van de FOD Buitenlandse Zaken. Marc Van Hemelrijck, kabinetschef van Van den Bossche, werd voorzitter van Selor, het selectiebureau voor de overheidsdiensten. De kabinetschef van Rik Daems (VLD), Charles-Louis d’Arenberg, werd gedelegeerd bestuurder van de Nationale Loterij. Zijn opvolger op Daems’ kabinet, Edgard Vandenbosch, werd op zijn beurt dan weer gedelegeerd bestuurder van Belgocontrol. Koen Dassen, kabinetschef van minister Antoine Duquesne (MR), werd chef van de staatsveiligheid.
De kampioen van de politieke benoemingen was echter minister van Financiën Didier Reynders (MR): die wist liefst vier kabinetschefs te pistoneren. Peter Praet werd directeur bij de Nationale Bank, Jean-Claude Laes werd voorzitter van de FOD Financiën, waar ook Philippe Jacquy werd gedropt. Ten slotte werd Jean-Paul Servais benoemd tot voorzitter van de beurscommissie. Ze hadden Reynders beter minister van Tewerkstelling gemaakt: er zouden dan wel minder werklozen zijn.
En de geestelijke vader van de zogenaamde objectieve benoemingen, minister Van den Bossche? Hij werd als teken van ultiem sarcasme benoemd als gedelegeerd bestuurder van luchthavenuitbater BIAC. Onnodig te zeggen dat dit zonder vergelijkende procedures gebeurde.
Toen Steve Stevaert (SP.A) de verkiezingscampagne van 2003 begon met oneliners als ‘Politiek gaat over mensen’ voegde ik daar weleens smalend aan toe: ‘… met de juiste partijkaart’.
Ann Peuteman
