De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge en Etienne Vermeersch. Hij wordt geraadpleegd over uitzonderlijke omstandigheden.
Mijnheer Muys, als we een selectie maken uit de actualiteit van de voorbije twee weken, moeten we zeker stilstaan bij de herziene uitspraak in het proces-Laplasse : doodstraf omgezet in levenslang.
PAUL MUYS : Ik vind het een bevredigend vonnis. Al kan ik me voorstellen dat de familie, die zoveel energie in deze zaak heeft geïnvesteerd, erg teleurgesteld is. Het is jammer dat sommigen er een testcase voor de repressierechtspraak van gemaakt hebben. Ik vind dat er een wezenlijk verschil is tussen de doodstraf en levenslang. In die zin is de uitspraak van toen officieel gecorrigeerd, zonder de grote gelijkhebbers van de amnestie naar de mond te praten.
Heeft het hof niet vooral willen vermijden dat er een kettingreactie van procesherzieningen zou volgen ?
MUYS : Mogelijk, ze zouden wel gek zijn om daar geen rekening mee te houden. De vraag is : is het doorslaggevend geweest ? Ik denk van niet. Ze hebben het proces ernstig overgedaan, het is meer geweest dan een formaliteit. Ik vind het vonnis genuanceerd, maar het is voor mij niet meer dan een uitspraak in één alleenstaand en tragisch geval.
Er was heel wat opschudding over een brief die minister van Justitie Stefaan De Clerck naar een rechter van het Hof van Beroep in Gent heeft gestuurd. Was dat een reden tot ontslag ?
MUYS : We zouden niet veel bewindslui meer over houden als we zo streng waren. Het was natuurlijk geen gelukkige zet van De Clerck. Bovendien heb ik een copie van de bewuste nota in de krant gelezen. Die begint met twee kanjers van taalfouten. ?Ik houd eraan u een brief over te maken…” Het is natuurlijk niet de essentie van deze zaak, maar mag ik me er toch even over opwinden ? Hoe is het mogelijk dat een minister, of zijn administratie, nog taalfouten van dit niveau maakt ?
Ik beschouw dit incident als een uitloper van het verleden. We moeten er toe komen dat een gedaagde of een betrokken partij er niet eens meer over denkt om een minister in te schakelen. In feite heeft De Clerck niets ergers gedaan dan een aan hem gerichte klacht op haar juiste bestemming doen belanden. Maar hij heeft zich in zijn eerste jaar al een paar keren op rare sprongen laten betrappen. Straks krijgen we nog heimwee naar zijn voorganger.
Ik heb ook verwonderd opgekeken toen ik hoorde dat Gustaaf Baeteman, voorzitter van de Raad van State, op zijn dienst verkiezingspropaganda maakt voor Annemie Neyts. Dat lijkt me een wel zeer lichtzinnig initiatief van iemand die geacht wordt toe te kijken op de kleinste formele details.
En die beslist heeft over de niet-uitwijzing van de twee Basken. Met een zware diplomatieke rel en een berisping door het Europees parlement als gevolg.
MUYS : Ik vind die berisping onterecht. En ik heb tot mijn verbazing de Waalse socialiste Raymonde Dury bezig gehoord over een komplot van Vlaams-nationalisten en de ETA. Dat soort uitspraken tart elke beschrijving. Ze moeten, zelfs bij de PS, toch een beetje consequent blijven. Voor Dury moest in dit geval de scheiding der machten eventjes niet meer gelden. En moest de Belgische regering dus de Basken uitleveren. Maar toen De Clerck dat van plan was, eiste Serge Moureaux ook PS zijn ontslag. Dit is toch al te gek.
Ik vind dat er ten opzichte van die twee Basken niets bewezen is. Het doet me aan de kwalijkste tijden van de bezetting denken dat men mensen die misschien onderdak hebben geboden aan vermoede terroristen, meteen even schuldig vindt als de terroristen zelf. Ik betreur dat het Europees parlement, net als minister De Clerck, de Europese solidariteit zwaarder laat doorwegen dan het respect voor de mensenrechten.
De sociale conflicten bij Sabena en NMBS blijven actueel. Bij Sabena geraken ze er niet uit.
MUYS : Er is een verontrustende reactie gekomen uit de hoek van Swissair, waar ze er stilaan genoeg van krijgen. Het huwelijk met Sabena zou wel eens op een scheiding kunnen uitlopen. De Zwitsers hebben dat even snel weer ontkend, maar het ballonnetje is ondertussen toch maar opgelaten.
En voor wie was het bedoeld ? Voor Godfroid of voor de vakbonden ?
MUYS : Ik vermoed voor de vakbonden. Voor de carrière van Godfroid zie ik niet zo veel gevaar. Die man komt wel op zijn pootjes terecht. Is het niet bij Sabena, dan elders. Maar mocht Swissair zich terugtrekken, dan staat het Sabena-personeel nog verder van huis. Ze hebben eind vorig jaar drie dagen gestaakt, dat heeft veel geld gekost en voor veel ongenoegen gezorgd. Zo een staking hindert veel mensen, en vaak mensen met belangrijke functies en veel invloed, die gemakkelijk kunnen vergelijken met andere luchtvaartmaatschappijen.
Ik zeg niet dat de eisen van het personeel ongegrond zijn, maar de acties hebben tot nu toe weinig of niets opgeleverd. En de sociale bemiddeling staat ook nog niet ver. Ik ben benieuwd wat de voorstellen van de raad van bestuur zullen inhouden.
Het herstructureringsplan van de NMBS is wel aanvaard. En bovendien is Etienne Schouppe er in geslaagd om het vakbondsfront uiteen te drijven.
MUYS : Ja, en dat ondanks een looninlevering die bij mijn weten uniek is voor de spoorwegen. Waar het personeel gemiddeld niet zo veel verdient en 1,6 procent dus hard aankomt. De christelijke bond is er trouwens tegen. Daartegenover staat dan weer de belofte van de directie om mensen in dienst te nemen. Al begrijp ik soms moeilijk hoe al die gegevens met elkaar te rijmen vallen. Ik neem aan dat het betekent : minder afvloeiingen dan aanvankelijk geraamd.
De looninlevering is voor onmiddellijk, de gegarandeerde werkgelegenheid voor de verre toekomst. Laat de socialistische vakbond zich rollen door Schouppe ?
MUYS : Ze maken een andere inschatting en passen een andere tactiek toe dan de christelijke bond. Ik heb Jonny Van Den Rijse toch horen verklaren dat de socialisten de tegenpartij op haar woord zullen nemen. Hun ?ja” is dus voor korte termijn. Als ze merken dat de directie zich niet aan de beloften houdt zal het er snel weer tegen zitten. Ondertussen heeft Schouppe natuurlijk tijd gewonnen en heeft de regering toegezegd om weer wat ontbrekende miljarden bij te passen.
Zouden de vakbonden niet beter over de sectoren heen actie voeren, in plaats van de krachten te versnipperen ? Het gaat toch overal om dezelfde eisen : behoud van loon, werkgelegenheid en statuut.
MUYS : Er is een aanzet toe geweest met de aangekondigde ambtenarenstaking, maar die is door de regering handig afgeweerd. De stakingen bij Sabena en NMBS zijn ontstaan vanuit de basis. De vakbonds top zit voorlopig nog aan tafel voor het banenoverleg van Dehaene. Zo lang dat loopt zullen de vakbonden niet dreigen met een algemene actie.
Verwacht u iets van dat banenoverleg ? Of is het doel ervan enkel tijdwinst voor de premier, die zijn hervorming van de sociale zekerheid al een jaartje heeft uitgesteld ? Heeft Paul De Grauwe gelijk als hij zegt : dat overleg is overbodig ?
MUYS : Veel verwacht ik er ook niet van. Misschien komt er weer een of ander duur banenplan dat in ruil voor sociale vrede dertig- tot veertigduizend mensen aan werk helpt, terwijl er daardoor elders evenveel weer uit het circuit moeten verdwijnen. Ik lees de meest uiteenlopende bedragen over wat het kost om een job te creëren. Van zeshonderdduizend frank per baan tot drie à vier miljoen. Als het inderdaad zo veel is, kan je de werkloosheid nooit ernstig aanpakken natuurlijk, alleen marginaal wat jobs creëren. Ze lanceren nu weer het nieuwe begrip : ?eerste werkervaring”. Dan denk ik meteen : wit produkt van de arbeidsmarkt. De overheid schuift maar wat met de beschikbare arbeid, waardoor iedereen in zijn leven toch een tijdje aan het werk kan. Maar dat brengt ons geen stap dichter bij de oplossing van het probleem.
De regering heeft haar prognose voor de economische groei voor dit jaar bijgesteld van 2,2 procent naar 1,6 procent. Ze heeft er dus, over een periode van slechts enkele maanden, zo maar eventjes een kwart naast geschat. Wat gouverneur Verplaetse van de Nationale Bank, die er nog veel verder naast zat met zijn prognose, niet belet om eens te meer politieke uitspraken te doen en voor een loonmatiging te pleiten.
MUYS : Waarmee hij zijn imago van secondant van Dehaene nog maar eens kracht bij zet. Wat kan de regering beter uitkomen dan zoiets te horen uit een ?onthechte” bron ? Terwijl in regeringskringen zelf al is geopperd dat die loonstop geen dogma is.
Die verkeerde cijfers storen mij ook : als je de bal zo erg mis slaat, zwijg dan liever. Ook Fons blijft de eeuwige optimist. Hij ziet de cijfers altijd rooskleuriger dan ze zijn. Het is meestal welgekomen voor de regering, maar dat plezier duurt niet lang. Ook nu zal de begrotingsherziening weer pijnlijker zijn dan gedacht en weer nieuwe offers vragen. En dus blijven we zitten, meer dan ooit, in een straat zonder einde en zonder perspectief. Ik zou liever hebben dat ze eens uitgingen van wat pessimistischere cijfers. Als je bedenkt dat ze onlangs nog de verwachte groei met 0,3 procent verhoogden omdat het een schrikkeljaar is, dan breekt toch je klomp. En voor hetzelfde geld zouden ze dan van 11 juli een feestdag maken en is die 0,3 procent grotendeels weer weg. Waar zijn ze toch mee bezig ? Ik hoor nu weer geruststellende geluiden van Herman Van Rompuy, maar die heb ik een paar maanden geleden ook gehoord, en toch zal de begroting ’96 weer een aanzienlijke bijsturing nodig hebben.
Heeft de regering een andere uitweg dan de belastingen alweer te verhogen ? Zowel voor de begroting ’96 als voor die van ’97 : één keer hard toeslaan. Met een drastische algemene sociale bijdrage bijvoorbeeld.
MUYS : Dat de belastingen niet verhogen, zou mij sterk verbazen eerlijk gezegd. Welke kei kan je nu nog stropen ? In welke uitgaven kan je nog snoeien ? Terwijl er allerlei verplichtingen bij komen, zoals bijvoorbeeld de spoorwegen. De textielsector staat ook te trappelen voor nieuwe subsidies. Er is geen geld voor de zo noodzakelijke stadshernieuwing, met alle sociale gevolgen daaraan verbonden. Je ziet hetzelfde in het onderwijs. Minister Van den Bossche zal, zeker op lange termijn bekeken, wel gelijk hebben met zijn hervormingsplannen, want het loopt in het onderwijs soms de spuigaten uit. Maar de ingrepen zullen daarom niet minder hard aankomen. En de scholen zullen, met hun nieuwe verantwoordelijkheden, zelf hun mensen op straat moeten zetten.
Voor echte beleidsinitiatieven is er geen frank meer over. Ons wegennet gaat zienderogen achteruit. Over het openbaar vervoer heb ik het al genoeg gehad. We dragen daarenboven de last van onverantwoorde beslissingen uit het verleden. Er is gekozen voor drie zeehavens in Vlaanderen, in elk dorp moest een universiteit komen… dat zijn fatale fouten geweest die zich nu wreken en die wij generatie na generatie moeten meeslepen. Ik ken mensen op ministeriële kabinetten die zeggen : wij kunnen absoluut niets meer doen. Alleen de zieke bewaken en wat pijnstillers geven.
De economische top in Davos is duidelijk genoeg geweest : heel Europa is en perte de vitesse. Er is geen enkel land waar een groei wordt verwacht die ook maar in enige mate te vergelijken is met die van Azië. In die context moet je zien te overleven. En België scoort binnen Europa al niet erg goed met zijn hoge werkloosheid en zijn hoge overheidsschuld. Wat diezelfde overheid niet belet om de samenleving maar verder en verder te blijven overreglementeren.
Tot slot van deze binnenlandse zitting van ?De Kroonraad” : Bert De Graeve is bij de BRTN aan zijn honderd dagen luisteren begonnen. Welke raad geeft u hem ?
MUYS : Dat hij niet mag luisteren naar de partij die zegt dat er een jeugdjournaal moet komen. Natuurlijk klinkt dat goed : een jeugdjournaal. Als je een enquête houdt bij jongeren en je vraagt : wens je een jeugdjournaal, dan zegt uiteraard de overgrote meerderheid ja. Of ze er naar zullen kijken is een ander paar mouwen. Ik zeg : besteed dat geld aan het op peil houden en waar nodig verbeteren van het echte journaal. Je moet jongeren naar het gewone journaal doen kijken. En dat ze sommige berichten niet begrijpen, is niet erg. Er zijn nog nooit zoveel middelen geweest om iets op te zoeken of om kennis te verwerven als nu.
Voor de rest denk ik dat De Graeve een kans op slagen maakt. Als je een telefoonmaatschappij in China kan leiden, dan ook de BRTN. Hij heeft de carte blanche gekregen die zijn voorgangers altijd geweigerd is : hij mag met de ?uitzendingen door derden” doen wat hij wil, hij mag met het tweede net doen wat hij wil. Dat hij een goede manager is, heeft hij bewezen. Als hij zo nu en dan eens naar zijn schoonvader wil luisteren, zie ik het wel zitten.
Koen Meulenaere
