Volgens het magazine Forbes heet de jongste miljardair ter wereld Kevin David Lehmann. Duitser, net 18 en geschat op 2,9 miljard euro. De miljarden staan voor aandelen in dm, of drogerie markt, een (ook Duitse) groep met 66.000 werknemers in 14 Europese landen en bijna 4000 minimarkets die beautyartikelen, levens- en schoonmaakmiddelen, prullaria en dierenvoeding slijten. Vader Lehmann kocht bijna 50 jaar geleden de helft van het toen ontstane dm, maar liet het labeur aan de nu op zijn 78e overleden, steenrijke ondernemer Götz Werner.
Die wordt in 1944 in Heidelberg geboren als zoon van een psychologe en een drogist derde generatie. De jongen blijkt een slechte leerling en dat betert niet als zijn vader er op zijn elfde vandoor gaat met diens boekhoudster. Götz trekt als enige van de vijf kinderen mee met zijn vader en koestert een droom: kapitein worden van een boot op de Neckar. Hij moet met minder genoegen nemen: roeier in een tweezitter – die later wel het Duitse kampioenschap voor junioren wint.
Zijn vader stuurt hem op leercontract naar Konstanz en daarna volgt een rondgang langs vele drogisterijen met één doel: het gebraden haantje – Wijntje en Trijntje zijn hem niet vreemd – moet Drogerie Werner overnemen. In 1968, de jonge Götz is 24 en vaders bedrijf telt dan een tiental filialen, begint hij eraan. Dat duurt zes weken. De zoon houdt zijn vader voor dat hij op de rand van het faillissement staat. De boeken kloppen van geen kanten, het concept van zijn winkels evenmin.
Tapijtverkoper
De jongeman wil snel af van drogisterijen met gediplomeerde witkielen achter een toonbank. Hij ziet heldere winkels, zelfbediening, een beperkter aanbod, scherpe prijzen en een hoge omzet, niet zozeer hoge marges. Een beetje zoals de opkomende discounter Aldi. Zijn vader, die bijna 100 jaar Drogerie Werner wil vieren, heeft geen oren naar de nieuwlichterij en zet de drammer ijskoud op straat. Weg carrière van Götz. Maar: geen jaar later moet de vader zijn zwalpende tent verkopen. Weg eeuwfeest.
Götz Werner begint vervolgens als manager in Karlsruhe bij een kleine, familiale drogisterijketen. Dat houdt hij een paar jaar vol, maar als zijn discountideeën opnieuw opspelen, moet hij eruit. Hij is intussen getrouwd, heeft kinderen en ijlings neemt hij een job aan als tapijtverkoper. Niet voor lang, want in 1973 huurt hij in Karlsruhe een pand van amper 190 vierkante meter. Drogerie markt is vertrokken. Bij het lanceren van zijn tweede filiaal haalt hij Günther Lehmann als financier binnen.
Daarop volgt een sensationele expansie. Werner is beginnen te lezen. Bij Goethe haalt hij de slogan voor dm. ‘Hier ist des Volkes wahrer Himmel,… hier bin ich Mensch, hier darf ich ’s sein’ vertaalt hij in ‘ Hier bin ich Mensch, hier kauf ich ein.’ Onze Guido Gezelle eert hij wegens ‘Denkt aleer gij doende zijt en doende denkt dan nog.’ Hij raakt meer en meer in de ban van Rudolf Steiner en de antroposofie.
In zijn zakenmodel staan klanten centraal (‘Een worm moet lekker zijn voor de vis, niet voor de visser’). En medewerkers. Marge en omzet komen daarna. Filiaalhouders bepalen zelf het assortiment, openingsuren, prijzen… Zijn tweede vrouw – een theaterpedagoge, zijn eerste leed aan een bipolaire stoornis en stierf vroegtijdig – haalt hem over om professionele acteurs en kunstenaars de opleidingsweken voor alle personeelsleden te laten organiseren.
Zijn bedrijf ziet hij als een levend organisme en hij waarschuwt permanent voor de Erfahrungsgefängnis. Dus: vertrouw niet op oude oplossingen als recepten voor nieuwe problemen. Concurrenten lachen met de ‘softie’ – maar dikwijls groen. dm scoort jaar na jaar als beste werkgever van het land en ook als meest gewaardeerd merk. En de keten blijft groeien. Zijn grootste challenger, Schlecker, gaat zelfs failliet in de strijd tegen Werner.
Dwarsfluit
Personeelskosten laat Götz Werner in de balans zetten als ‘medewerkersinkomens’, maar boni voor zijn mensen vindt hij een pure uiting van wantrouwen. De ceo colporteert ook met het idee van het basisinkomen, dat politiek niet aanslaat omdat ‘wij blijven denken als proletariërs’. Als het prestigieuze Karlsruher Institut für Technologie hem aantrekt als docent entrepreneurship, herinnert hij er fijntjes aan dat hij maar twee examens aflegde. ‘Het eerste voor assistent-drogist. Het tweede was mijn rijexamen. Resultaat: gezakt. Het is daarom een hele eer hier te staan als tandpastaverkoper.’
In 2008 trekt Werner zich terug als ceo van dm, installeert een paus ad interim en nestelt zich in de raad van bestuur. Twee jaar later stopt hij zijn miljarden in een stichting. Zijn zeven kinderen – de oudste zoon Christoph neemt in 2019 de fakkel over – wisten dat ze niet op fortuinen hoefden te rekenen.
‘Ik spring ook niet elke morgen als Dagobert Duck in een zwembad vol goudstukken’, noteert hij in zijn biografie. Zijn kantoor in Karlsruhe beslaat amper 20 vierkante meter. Zijn dienstvoertuig: een elektrische fiets. Geen vakanties op een jacht in Marbella, wel met het hele gezin naar de Bodensee, waar een oude roeiboot ligt. Zijn kinderen kregen vroeger altijd als laatsten uit de klas blinkende elektronica. De Werners musiceerden liever samen. Met de pater familias op de dwarsfluit omdat ‘dat instrument bij mijn karakter past’.
