Bijna tien jaar geleden reisde Leporello Europa rond met “Saterzang Antigone”, een hedendaagse opera voor negen stemmen, twee slagwerkers en een draaischijf, als een wankel wiel van de wereld waarop de spelers zich in evenwicht dienden te houden. Nu zien we Leporello terug in “Vaarwel!”, liefdevol opgedragen aan de verongelukte medewerkster Els Smets, en weer getuigend van collectieve durf en creatieve lust. Opnieuw ervaar je het plezier van theater waarmee men pretentieloos experimenteert, zoals kinderen doen met bootjes van papier.
De realisaties van Dirk Opstaele en zijn meertalig gezelschap zijn er noodgedwongen soberder op geworden, maar de manier waarop hij zich van “oude stukken” meester maakt, getuigt nog altijd van een rijke fantasie. In 1995 herleidde hij met “Een Tartuffe” Molières stuk tot de essentie, met “Vaarwel!” pakt hij “La double inconstance” van Pierre de Marivaux grondig aan, en voor binnenkort is “De Sid” ( Corneille) aangekondigd, alweer een “distillatie” van een monumentaal origineel.
Opvallend in al die bewerkingen is het stoeien met de taal en vooral met de dichtkunst, als verdichting begrepen, in de zin van inkrimpen, waardoor lange stukken kort worden. Rijmen speelt een grote rol, maar in “Vaarwel!” verwijzen de karamellenverzen nog nauwelijks naar de literaire aspiraties van De Marivaux. Bovendien worden ze door de meeste spelers, een Franse tongval verradend of imiterend, op een geaffecteerde manier gezegd, als contrast met het West-Vlaams waarmee Opstaele de nuchtere boerenjongen Arlekiss, een parodie op Arlequin, typeert. Het simpele rijmen werkt zeer ontwapenend en versterkt nog de smartlap, die De Marivaux in deze uitloper van de commedia dell’arte kwijt wou. Opstaele houdt enkel het skelet van het verhaal over. Hij verwisselt het land voor de zee, daarmee ook de sociale klassen transponerend, en situeert eenieders hartenleed op een liefdesboot.
Een mobiel windscherm suggereert een veilige kajuit, maar dient evengoed als een paneel om achter te verdwijnen en anderen te beloeren. De spelers staan meestal op één lijn opgesteld als in een poppenkast, en de naïeve Spielerei wordt af en toe verrassend doorbroken voor een aparté, waarbij het matrozenkoor een stemmig lied a capella uitvoert. Zo kabbelt de voorstelling gezellig en ontspannend voort, zoals een boot op en neer, maar nooit onder.
Reisvoorstellingen. Info: 02/646.31.60 (Leporello).
Roger Arteel
