In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Freddy Willockx over de arrestatie van Saddam Hoessein, de mislukte Europese top, het stemrecht voor migranten, de fiscale amnestie, de twisten in de regering, en de nieuwe jobs van DHL.
Mijnheer Willockx, de Amerikanen hebben Saddam Hoessein gearresteerd. Maar president George W. Bush waarschuwt meteen dat de problemen in Irak niet voorbij zijn.
FREDDY WILLOCKX: Een belangrijke prestigeoverwinning voor de Amerikanen, die voor intern gebruik wel maximaal uitgebuit zal worden. Daarom was de bedaarde toon van Bush opvallend. De gebeurtenissen van de voorbije maanden hebben blijkbaar tot voorzichtigheid aangezet. Dat Saddam is opgepakt, zal niemand betreuren, noch de voorstanders noch de tegenstanders van de oorlog. Maar of het de stabiliteit in Irak en de ontwikkeling van de democratie veel helpt, valt te betwijfelen. De nationalistisch-religieuze stromingen hebben zich al veel breder georganiseerd dan rond de figuur van Saddam. Als de berichten kloppen dat hij in holen in de grond leefde, had hij niet veel aanhang meer en kan hij niet persoonlijk betrokken zijn geweest bij het gewelddadig verzet tegen de Amerikanen. Dat is verontrustend, want het betekent dat de terreur ofwel uit een totale chaos voortspruit, ofwel door andere krachten wordt georganiseerd. De aanhouding van Saddam zal die gestructureerde verzetshaarden niet ontmoedigen. Er is dus zeker geen plaats voor euforie.
Moet Saddam voor een Amerikaanse, een Iraakse, of een internationale rechtbank komen?
WILLOCKX: Het is te vroeg om daarop te antwoorden. Ik hoor er in een eerste reactie voor pleiten om hem voor Iraakse rechters te brengen, maar ik vraag me af of er in Irak al sprake is van een rechtsstaat. Ik denk van niet. Om dan meteen met een zo ophefmakend proces te beginnen lijkt mij niet ideaal. Het beste zou zijn dat een internationaal tribunaal hem beoordeelt. Maar dat past niet in de filosofie van de Verenigde Staten, die net alles hebben gedaan om het nieuwe Internationaal Strafhof dwars te zitten. Ik vermoed dat de Amerikanen autonoom zullen bepalen wie Saddam zal mogen beoordelen en waar. En dat alleen al is uit juridisch oogpunt niet erg correct.
De Europese top in Brussel is mislukt. De EU bevindt zich kort voor de uitbreiding in een zware crisis.
WILLOCKX: Men had onmiddellijk na de Conventie de nieuwe grondwet in een intergouvernementeel overleg moeten afwerken, in plaats van daar zes maanden overheen te laten gaan. Met de nu gevolgde procedure heeft men de nationale reflexen zelfs aangemoedigd. De essentiële twistpunten blijven de stemmethode in de Raad, en de veralgemening van de gekwalificeerde meerderheid, die het verstikkende vetorecht moet afbouwen. Jean-Luc Dehaene had een paar handige mogelijkheden ter beperking van die eenparigheidsregel in de Conventietekst ingewerkt, maar ook die staan alweer op de helling. En er is te veel gemorreld aan de bevoegdheden van andere Europese instellingen, in de eerste plaats het Europees parlement.
Ik kan aanvaarden dat er compromissen worden gesloten over de samenstelling van de Commissie. Ik voel wel iets voor het Luxemburgse voorstel om op termijn te gaan naar een kleinere Commissie met een toerbeurtsysteem. Maar als er geen structurele wijzigingen komen in de beslissingsmechanismen, vormt de uitbreiding een gevaar voor de verdere werking van de EU.
Is de mislukking te wijten aan het Italiaanse voorzitterschap?
WILLOCKX: Dat was lamentabel, maar andere voorzitters zouden ook gefaald hebben. De fouten zijn eerder gemaakt, op de top van Amsterdam en op de top van Nice. De Conventie heeft die fouten grotendeels rechtgetrokken, maar de Intergouvernementele Conferentie is niet willen volgen. Landen als Spanje en Polen krijgen de zwaarste verwijten, maar ook andere hebben zich weinig positief opgesteld. Een zorgwekkende vaststelling is dat van de nieuwe lidstaten er heel wat zich liever richten op de Verenigde Staten en op het Angelsaksische model, dan op het Europese.
Nu heb ik liever geen akkoord dan een slecht. Het enige voordeel van deze top is dat niemand nu nog de ogen kan sluiten voor de diepe crisis waarin we zijn beland. Dat die opgelost wordt vóór de uitbreiding begin mei is zo goed als uitgesloten. Hoe zou de nieuwe voorzitter Ierland dit kunnen rechttrekken? De Ieren zijn al zeer sceptisch over de EU. Ze willen niet veel inmenging van buitenaf in hun eigen socio-economisch systeem, waarop heel wat kritiek wordt geleverd. En ze hebben geen politici met Europees prestige of met een Europese roeping.
Het ontbreken van sterke figuren is misschien wel het grootste drama voor de EU. Als je Silvio Berlusconi en Romano Prodi naast elkaar ziet zitten, de ene voorzitter van de Raad en de andere voorzitter van de Commissie, is het niet gemakkelijk om enthousiast te worden. Berlusconi is een gevaarlijke schertsfiguur, en Prodi zit de Commissie van dag tot dag voor, zonder ideeën of projecten op langere termijn. De tijd van Jacques Delors en van de as Kohl-Mitterrand is lang voorbij.
Er is een mengelmoes van factoren die ervoor zorgen dat de uitbreiding onder een zeer slecht gesternte zal verlopen. Slechter kan bijna niet. Ik ben bijzonder pessimistisch wat de nabije toekomst van de EU betreft.
In eigen land heeft de Senaat het gemeentelijk stemrecht voor migranten goedgekeurd. De Kamer moet zich nu uitspreken. VLD-voorzitter Karel De Gucht dreigt met het Arbitragehof.
WILLOCKX: In feite gaat het over de keuze tussen twee pistes van integratie: via naturalisatie of via stemrecht. In een intellectueel debat zijn er argumenten voor beide stellingen. Maar politiek zijn we helaas in een ongelukkige polarisatie terechtgekomen, niet zozeer door het Vlaams Blok maar door enkele mensen binnen de VLD. Wat Hugo Coveliers en Jean-Marie Dedecker, als leden van een meerderheid, hebben opgevoerd in de Senaat was beneden peil. Wij hebben met onze partij ook soms gefilibusterd, maar dan wel over de inhoud van het debat. Reisfolders en internationale verdragen staan voorlezen, is een belediging van het democratisch systeem. Dat vinden ze blijkbaar ook bij de VLD, getuige de afzetting van Coveliers als fractieleider.
Ik ga wel akkoord met een andere VLD-senator, Patrik Vankrunkelsven, die stelt dat het stemrecht het best een antwoord zou krijgen vanuit de migrantengemeenschap. Die zou bijvoorbeeld ondubbelzinnig afstand moeten nemen van de Arabisch-Europese Liga, want dat is het Vlaams Blok van de migranten en de beste bondgenoot van het echte Blok.
De houding van mijn eigen SP.A toont aan dat Steve Stevaert durft stand te houden tegen een deel van de eigen traditionele vox populi in. Want bij onze militanten en onze oudere kiezers is niet iedereen voor dit stemrecht gewonnen. Stevaert bewijst dat hij niet de populist is waarvoor men hem vaak verslijt, maar dat hij in fundamentele dossiers beginselvast is.
Het migrantenstemrecht is een van de vele thema’s waarover onenigheid heerst binnen de meerderheid. Volgens sommigen zou Paars er na één jaar mee stoppen, om gelijktijdig met regionale en Europese ook federale verkiezingen te houden in juni.
WILLOCKX: Zeg nooit ‘nooit’ in de politiek, maar het lijkt me wat al te dwaas dat de winnaars van de verkiezingen één jaar later opnieuw naar de kiezer zouden stappen. Maar de sfeer van Verhofstadt-II is inderdaad niet meer dezelfde als die van Verhofstadt-I. Soms heb ik de indruk dat de premier niet meer de leiding geeft die hij aan zijn vorige regering gaf. Misschien komt dat door de internationale actualiteit, die hij van nabij volgt. Terecht, maar hij moet toch opletten dat de bevolking die permanente onenigheid in de regering niet moe wordt. Ik ben misschien een politicus van de oude stempel, maar ik houd niet van de opendebatcultuur. Dat er verschillende meningen in de meerderheid heersen mag best geweten zijn, maar een regering moet een consensus kunnen bereiken, en de regeringsleden moeten bereid zijn die consensus naar buitenuit te verdedigen.
In de Kamer is de stemming over de fiscale amnestie uitgesteld. Een dossier waarmee de socialisten het moeilijk hebben.
WILLOCKX: Ik sta niet te juichen bij fiscale amnestie, maar rationeel bekeken kan ik ze aanvaarden. Op voorwaarde dat ze wordt gekoppeld aan de afschaffing van de aandelen aan toonder, en aan de Europese spaarrichtlijn. Het eerste maakt een betere inning van de roerende inkomsten mogelijk, het tweede zal de internationale fraudekanalen beperken. Tegelijkertijd moet de strijd tegen de fiscale fraude worden opgevoerd. Niet dat er in dat vlak nooit iets gebeurd is. Er zijn de jongste vijftien jaar ingrepen geweest die veel geld opbrengen, zoals het nieuw leven inblazen van de Bijzondere Belasting Inspectie, het saneren van de forfaitaire buitenlandse belastingen, de rem op de fiscale spitstechnologie en zo meer. Maar ik word soms moedeloos als ik de administratie van Financiën zelf bezig zie. Op meerdere momenten heeft die meer mensen en middelen gekregen, maar ik heb het gevoel dat onderlinge rivaliteit de toepassing van bepaalde maatregelen bemoeilijkt. De strijd tegen de fiscale fraude is niet zozeer meer een kwestie van wetgevend werk, maar van een efficiëntere werking en motivatie van de administratie. Als in Antwerpen maar één of twee procent van de bedrijven gecontroleerd wordt, dan is niet het wettelijk kader daarvoor verantwoordelijk, maar wel de organisatie van de belastingdiensten.
Koerierbedrijf DHL stelt duizend nieuwe jobs in het vooruitzicht, maar eist wel een verdubbeling van zijn aantal nachtvluchten.
WILLOCKX: DHL hanteert een macabere strategie. Het tijdstip waarop het bedrijf met zijn boodschap kwam, kort na het zo moeizaam bereikte compromis over de nachtvluchten, is aanstootgevend. Ten gronde draait dit debat over de fundamentele vraag waarvoor je moet kiezen als ecologie en economie met elkaar botsen. Als er inderdaad een verzadigingspunt is bereikt met de nachtvluchten, kan je dat niet overschrijden. Ook niet ter wille van duizend jobs, waarvan we in dit geval nog moeten afwachten wat ze waard zijn. Er zijn andere manieren om werkgelegenheid te creëren. En als er inderdaad eerst anderhalf miljard euro overheidsinvesteringen nodig zijn, moeten we zeker twee keer nadenken. De manier waarop DHL dit heeft gespeeld, doet mijn vertrouwen in dat bedrijf niet toenemen.
Koen Meulenaere
‘de eu-top heeft maar één voordeel gehad: niemand kan nog de ogen sluiten voor de diepe crisis.’
