‘Het is niet allemaal kommer en kwel in het onderwijs’, zegt minister Marleen Vanderpoorten. Ze lijkt evenwel vooral zichzelf moed in te spreken.

Zowel minister-president Patrick Dewael (VLD) als Vanderpoorten kondigden inmiddels een inhaalplan voor het basisonderwijs aan. In een nota snijdt de minister van Onderwijs het dossier aan in tien ‘denkpistes’ met vijftig vragen. Die moeten een antwoord krijgen voor het schooljaar 2003-2004. Tot dan is er een moratorium op nieuwe basisscholen.

De vragen slaan op een schaalvergroting (met grotere scholen en strengere leerlingennormen, maar zonder dat het ‘basisonderwijs onder elke kerktoren’ verdwijnt); meer samenwerking tussen scholen; de professionalisering van directies; de loopbaan en de opdrachten van de leerkrachten; de rechtspositie van het personeel; de vrije schoolkeuze (‘kunnen ook katholieke scholen pluralistisch onderwijs waarborgen?’); de integratie of inclusie van het buitengewoon in het gewoon onderwijs; de vereenvoudiging van de regelgeving; de verdeling van de werkingsmiddelen; en ten slotte de rol van de gemeenten als onderwijsorganisator (‘is het realistisch te denken aan één officieel net?’).

Het wordt uitkijken naar de sfeer in dit debat. De vakbonden zijn alvast op hun hoede. Ze willen hun ongenoegen over de definitieve beslissing om de vervroegde uitstap van 55 op 58 jaar te brengen, niet laten verdrinken in andere onderwijsdiscussies.

De toegevingen van de Vlaamse regering – tot 2007 kunnen leerkrachten van 50 jaar en ouder nog altijd in hun 55ste jaar vertrekken – hebben wel voor een barst in het actiefront van de vakbonden gezorgd. De woensdagstakingen die het Christelijk Onderwijzersverbond (COV) vanaf eind februari in de basisscholen organiseert, wekken grote ergernis bij de andere onderwijsbonden. Door het eigengereide optreden van het COV verliezen ze veel krediet bij hun eigen achterban en bij de bevolking. Ondanks die meningsverschillen blijven twee punten hoog op hun agenda staan: jongere leerkrachten moeten het uitzicht op een vervroegde uitstap behouden en de loopbaanmogelijkheden in het onderwijs moeten worden verbeterd.

TEST VOOR RONDETAFELCONFERENTIE

Het overleg over het basisonderwijs is een serieuze test voor de rondetafelconferentie over de toekomst van het onderwijs in Vlaanderen. De Vlaamse regering wil dat overleg voor het krokusverlof op gang trekken met alle betrokkenen: politieke partijen, koepelorganisaties van organiserende instanties, schooldirecties, vakbonden, verenigingen van ouders en van scholieren.

De animositeit is groot. Minister-president Dewael zette de toon tijdens zijn 11-julitoespraak in 2000 met een pleidooi voor netvervaging. Nadien werd hij voorzichtiger. Netoverschrijdende samenwerking is nu het streven, ook omdat dit zou vermijden dat er veel extra geld op tafel moet komen om de lat tussen de netten gelijk te leggen.

VLD-voorzitter Karel De Gucht steekt zijn nek veel verder uit. Katholieke scholen mogen van hem meer middelen krijgen, maar er is ook de vrije schoolkeuze. Uit de verschrompeling van het gemeenschapsonderwijs en uit het feit dat het vrij onderwijs met geld van de overheid een dominante positie heeft uitgebouwd, leidt hij af dat katholieke scholen een pluralistisch bestuur moeten krijgen en een pluralistisch aanbod van levensbeschouwingen moeten bieden.

De top van het katholiek onderwijs heeft daar helemaal geen zin in en zet zich schrap met argumenten inzake de vrijheid van onderwijs en de eigenheid van het katholieke opvoedingsproject. Ook kardinaal Godfried Danneels heeft zich geëngageerd. Hij beschouwt een vorm van neutraliteit voor het katholieke net als ‘een koekoeksei’.

De Guimardstraat neemt duidelijk een andere ingang naar de rondetafel en is sinds november vorig jaar bezig met een mobilisatie voor de uitvoering van de studie van Deloitte & Touche. De CD&V is de politieke spreekbuis van die eis.

De andere meerderheidspartijen SP.A en Agalev vrezen dat een stellingenoorlog tussen VLD en CD&V vooral voedsel geeft aan ‘een nieuwe schoolstrijd om de ziel van het kind’. Zij willen een debat over gelijke kansen en onderwijskwaliteit. Op 24 januari vergadert Vanderpoorten met de voorzitters en onderwijsspecialisten van de vijf democratische partijen. Het zal dan vlug duidelijk worden of de rondetafelconferentie enige kans op slagen heeft.

Patrick Martens