‘Sinds 1968 zijn er in de VS door vuurwapens meer Amerikanen gedood dan op het slagveld van alle oorlogen in de Amerikaanse geschiedenis.’ Columnist Nicholas Kristof schreef het in augustus 2015, nadat in Virginia twee journalisten waren doodgeschoten tijdens een live-interview op tv. We zijn bijna een jaar later. Naar aanleiding van de schietpartij in Orlando waarbij een schutter 49 mensen vermoordde, en die in Dallas begin juli, die 5 agenten het leven kostte, ging de straffe vergelijking weer de wereld rond op sociale media.
Is de tol van de soepele wapenverkoop echt zo hoog en symbolisch?
De website PolitiFact.com factcheckte de claim in augustus 2015, en concludeerde van wel. In alle VS-oorlogen samen, vanaf de Onafhankelijkheidsoorlog in 1775, lieten volgens officiële cijfers bijna 1,4 miljoen soldaten het leven. Ruim gemeten, want waar mogelijk is ook wie twee jaar later aan verwondingen overleed meegeteld. Het dodelijkst waren de Burgeroorlog (naar schatting 750.000 gesneuvelden), de Tweede Wereldoorlog (405.399), de Eerste Wereldoorlog (116.516), Vietnam (58.220) en Zuid-Korea (36.574). In andere conflicten, oudere en recente samen, stierven nog ruim 30.000 militairen. Sinds begin 2015 vielen volgens gespecialiseerde websites nog 13 slachtoffers in Irak en 26 in Afghanistan, wat het totaal op circa 1.397.000 gesneuvelden brengt.
Daartegenover staan sinds 1968 ruim 1,5 miljoen doden door vuurwapens in de VS. Op basis van officiële cijfers van de Centers for Disease Control and Prevention tot 2013, geactualiseerd met een breed aanvaarde schatting van 32.000 doden per jaar, staat de teller vandaag op 1.546.196.
Dat cijfer ligt 10 procent hoger dan het aantal gesneuvelde soldaten, en het verschil loopt volgens de verwachtingen nog verder op.
‘In Europa beschouwen we vuurwapens als producten met een veiligheidsrisico. Ze zijn een maatschappelijk “gezondheidsprobleem”. In de VS zijn ze iets waarop je principieel recht hebt’, zegt Nils Duquet, expert wapenbeleid bij het Vlaams Vredesinstituut. ‘Welke vuurwapens je in de VS vrij kunt kopen, van revolvers tot machinegeweren, verschilt van staat tot staat. Maar er zijn ook federaal vastgelegde regels. In een winkel kun je zonder backgroundcheck geen wapen kopen. Maar doe je dat op een wapenbeurs of van een particulier, dan word je in de meeste staten op geen enkele manier gecontroleerd. President Barack Obama kreeg de verstrenging van de wet ondanks alle incidenten niet voor elkaar. Zelfs de schietpartij in de basisschool van Sandy Hook in 2012, waarbij ook 20 kinderen werden vermoord, heeft de zaak niet in beweging kunnen brengen. De enige aanzet die ik nog zie, is terrorisme: dat ook terroristen zich legaal kunnen bewa-penen, wordt zelfs voor sommige tegenstanders van een verstrenging moeilijk te verantwoorden.’
‘Dat valt te verhopen’, zegt Willem Post, Amerikadeskundige van het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael. Maar ook hij is pessimistisch. ‘Als reactie op een incident kopen Amerikanen net méér wapens. Maar omdat de wens de vader van de gedachte is, stel ik hoop in Hillary Clinton, als zij de volgende president van de VS wordt.’
Wel belangrijk of nuttig om te weten: slachtoffers van vuurwapens vallen niet alleen bij wilde of massale schietpartijen. Integendeel: twee derde van alle slachtoffers door vuurwapens in de VS zijn zelfdodingen.
Conclusie
Knack beoordeelt de stelling als waar. In de VS hebben vuurwapens sinds 1968 1.546.196 doden gemaakt. Dat is 10 procent meer dan de 1.397.000 Amerikaanse soldaten die sindsdien in oorlogen zijn gesneuveld.
WAAR
Jan Jagers
‘Sinds 1968 stierven meer Amerikanen door vuurwapens dan in alle VS-oorlogen samen’ Columnist Nicholas Kristof, in een opiniestuk voor The New York Times
