‘Europa is vandaag het enige continent dat niet groeit’, lazen we vorige week in een interview in De Tijd. Captain of industry Luc Bertrand wordt 65 en had voor de laatste keer de resultaten toegelicht van Ackermans & van Haaren (AvH), de beursgenoteerde Antwerpse investeringsgroep waar hij ceo van is. Hij maakte terloops de staat op van de economie, en ziet die in zijn thuiscontinent als een groot risico voor AvH. ‘We internationaliseren onze activiteiten steeds meer. Maar ons thuisland blijft België, ons thuiscontinent Europa. En daar knelt het schoentje.’
Klopt zijn krasse uitspraak? Is Europa ‘vandaag het enige continent dat niet groeit’?
Dat was niet letterlijk over 2014-2015 bedoeld, wel als boutade – ‘minder groei dan elders, sinds 2008’ – laat hij weten.
Cijfers laten zien dat de Europese economie wél groeit. Volgens de World Economic Outlook van het Internationaal Monetair Fonds, een rapport dat in april werd gepubliceerd, groeide het geheel aan geproduceerde goederen en diensten in Europa met 1,5 procent in 2014. Voor 2015 bedraagt de verwachte groei 1,9 procent; voor 2016 nog iets meer (2,1 procent). Dat geldt voor Europa in de geografisch ruime betekenis: zonder Rusland, maar inclusief Turkije en Noorwegen.
Beperk je Bertrands ‘continent’ tot de eurozone, dan laat Europa in 2014 maar 0,9 procent groei optekenen, en een verwachte 1,5 procent in 2015.
‘Toogpraat dus, die man moet zich beter informeren’, zegt Paul De Grauwe (London School of Economics) scherp. Ook Bart Van Craeynest (Econopolis) benadrukt dat we groeien. ‘Traag, maar toch. De uitspraak is fout.’
Drie andere economen oordelen milder omdat ze ook, of zelfs vooral, een boodschap lezen die steek houdt.
‘Als Bertrand bedoelt dat Europa het relatief slechter doet dan de rest, en dat bedoelt hij, dan heeft hij gelijk’, zegt André Van Poeck (UAntwerpen). ‘Europa heeft een groeiprobleem. De groei gaat wereldwijd trager dan vroeger, maar die van de VS steeg in 2010-2015 nog gemiddeld met 2,4 procent per jaar.’
Volgens de IMF-cijfers doet de rest van de wereld, opgedeeld in continenten, beter dan Europa. Optimisten zien onze groeivertraging – vóór 2008 was de norm in Europa 2 à 3 procent – als een uitdijende restant van de crisis die nog wel verdwijnt. Anderen denken dat we, met onze vergrijzende bevolking en toegenomen aandacht voor duurzame groei, jarenlang genoegen zullen moeten nemen met minder.
De doorbraak van robotica, met de zelfrijdende auto bijvoorbeeld, zou misschien een nieuwe groeigolf kunnen inluiden. Maar daar zijn we nog lang niet. ‘Het nieuwe normaal wordt wellicht 1 à 1,5 procent’, zegt Etienne de Callataÿ, hoofdeconoom bij Bank Degroof. ‘Liever geen groei, dan groei die onze aarde schaadt. Er zijn vandaag bekende en goede economen die denken dat we evolueren naar een wereld zonder groei.’
Zou dat erg zijn? Wereldwijd hebben miljarden mensen economische groei nodig om uit de armoede te raken. ‘Bij ons betekent minder groei bijvoorbeeld minder belastinginkomsten, en begrotingsproblemen van dien. Lonen moeten ook kunnen stijgen als er meer vraag is naar een schaars profiel. In een wereld zonder groei, zouden anderen moeten inleveren wat die enen dan meer krijgen. “Inleveren” in plaats van “minder bij krijgen”, dat ligt psychologisch en sociologisch heel moeilijk.’
Conclusie:
Knack beoordeelt Bertrands uitspraak als onwaar. Letterlijk is ze fout, want het bbp van Europa groeit. Maar als boutade valt er iets voor te zeggen.
ONWAAR
Jan Jagers
‘Europa is vandaag het enige continent dat niet groeit’ LUC BERTRAND (Ackermans & van Haaren), in De Tijd
