Ten vroegste vanaf 1 april 2017 heb je voor een aantal ontstekingsremmende neussprays geen voorschrift meer nodig. Je kunt ze dan bij de apotheker over the counter kopen. De keerzijde is dat ze niet meer worden terugbetaald.
In de context van die maatregel van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) en het protest ertegen, liet dokter Jutta Borms in Het Laatste Nieuws onlangs veralgemenend verstaan dat ze het niet erg vindt dat neussprays duurder worden. ‘Heel vaak zijn ze overbodig of bestaan er betere, minder gevaarlijke en/of verslavende middelen om een lopende neus of verkoudheid aan te pakken.’ Ze noemde onder meer een ‘neusdouche’ met fysiologisch water of water en zout.
Zijn neussprays ‘heel vaak overbodig’?
Experts onderscheiden twee veelgebruikte soorten. Dat onderscheid is cruciaal, beklemtonen zowel artsen als de Algemene Pharmaceutische Bond (APB).
‘De eerste soort zijn de zuiver ontzwellende neussprays, genre Nesivine, Otrivine en nog twintig andere’, zegt neus-, keel- en oorspecialist Jos Claes (Universiteit Antwerpen). ‘Die sprays bevatten middelen die de kleine bloedvaatjes in het slijmvlies van de neus doen samentrekken. Ze zijn uiterst efficiënt tegen een verstopte neus, ongeacht de oorzaak. Allergie of verkoudheid, zelfs met een tumor in je neus laat die spray je na vijf minuten opnieuw vrij ademen.’ Ze zijn nu al vrij verkrijgbaar, maar ook verslavend. Met klem alleen bedoeld voor kortdurend gebruik. ‘Vijf dagen, maximaal zeven’, zegt Claes. ‘Gebruik je ze langer, dan taant het effect en keert het zelfs om. Je neusschelpen zullen hypertrofiëren of dikker worden, waardoor je neusverstopping chronisch wordt.’
Je kunt die ontzwellende neussprays ‘heel vaak overbodig’ noemen. Want bij een plots verstopte neus helpt dampen of spoelen met warm water inderdaad ook, zegt Jan Depoorter van de APB. ‘Fysiologisch water werkt al iets beter. Het grootste comfort krijg je wel van zo’n ontzwellende spray.’ Die werkt sneller en langduriger dan fysiologisch water. Voor wie meteen van het ongemak af wil, is die spray dus geen luxe. Wie het belangrijker vindt om geen medicijnen te nemen, heeft hem niet nodig.
Wie niet zonder neusspray kan, zeggen vijf medici met wie we contact opnamen, zijn patiënten wier snufferd permanent dichtslibt door chronische sinusitis of allergieën voor bijvoorbeeld stofmijt. Maar dan gaat het – belangrijk – om sprays van de tweede soort. ‘Die zogeheten nasale corticosteroïdensprays bevatten een onschadelijke hoeveelheid cortisonen en werken anders’, zegt Jos Claes. ‘Ze ontzwellen je neus pas nadat je ze een week lang juist hebt toegediend. Bij langdurig gebruik hebben ze geen negatief effect.’
Het generieke mometasone en Nasonex zijn courante, maar niet de enige middelen van die tweede soort. Overbodig? Integendeel, beklemtoont neus-, keel- en oorspecialist Mark Jorissen (KU Leuven). ‘Die corticosteroïdensprays maken volgens internationale richtlijnen deel uit van de eerstelijnsbehandeling bij de combinatie van allergie, chronische sinusitis en neuspoliepen. Heel wat mensen hebben ze elke dag nodig.’
Krijgen zij hun medicijn vanaf 1 april dan niet meer terugbetaald? Inderdaad, tenzij minister De Block daar alsnog verandering in brengt. ‘We zoeken naar een oplossing’, zegt haar woordvoerster.
Conclusie
De ene neusspray is de andere niet. De ontstekingsremmende sprays, die niet meer zouden worden terugbetaald, kunnen patiënten volgens artsen onmogelijk missen. Te veel mensen gebruiken de verslavende ontzwellende neussprays. Omdat die strikt genomen niet nodig zijn, beoordeelt Knack de stelling als grotendeels waar.
Grotendeels waar
Jan Jagers
‘Neussprays zijn heel vaak overbodig’ Dokter Jutta Borms in Het Laatste Nieuws
