Dat niet iedereen minutieus z’n handen reinigt na een bezoek aan het kleinste kamertje, is geen nieuws. Dat dat op de keper beschouwd ook niet nodig is, is dat wel. In De Standaard, onder de kop ‘Niet doen: jezelf wassen met zeep’, pleit de Duitse professor in de dermatologie Thomas Luger ervoor het zeepgebruik te matigen. ‘Zelfs na toiletbezoek hoef je je handen niet per se met zeep te wassen’, zegt hij. ‘Want je urine: die is steriel. Je uitwerpselen zijn dat niet, maar ze bevatten doorgaans geen schadelijke bacteriën. Dat doen ze alleen als je een darminfectie hebt.’
Dat handen wassen na een sanitaire stop overbodig zou zijn, is een volstrekt onverantwoorde boodschap, zegt professor Jan Verhaegen, klinisch bioloog aan het UZ Leuven. ‘Het is zonder enige twijfel noodzakelijk. Wie het tegendeel beweert, bewijst de volksgezondheid een heel slechte dienst.’
Dat gezegd zijnde, focust Lugers uitspraak evenwel op het al dan niet zeep gebruiken. Zeep verandert de zuurtegraad op je huid en kan eczeem of winterhanden veroorzaken, redeneert hij. Ze verstoort de natuurlijke huidflora en doodt goede bacteriën die je nodig hebt opdat je huid bijvoorbeeld niet uitdroogt.
Marc Van Ranst, viroloog aan de KU Leuven, onderschrijft die redenering. ‘Zeep is nuttig, maar overdaad schaadt.’ Toch is hij scherp voor Luger. ‘Als ik hem tegenkom, zal ik eens vriendelijk knikken, maar zijn hand zal ik niet schudden. Als je je handen na een toiletbezoek niet grondig wast, bestaat het risico dat je bacteriën doorgeeft aan anderen. Je handen wassen doe je niet alleen ter bescherming van jezelf.’
Of en hoe vaak je daarbij het best zeep gebruikt, blijkt evenwel moeilijk in een praktisch advies te gieten. ‘Het hangt af van de situatie, van de gevoeligheid van je huid en van de mate waarin je denkt dat er verontreiniging is’, schippert Van Ranst. In een ziekenhuis is secure handhygiëne belangrijker dan in een thuissituatie, en het risico op een infectie hangt samen met hoe vaak de toiletruimte gepoetst wordt en hoeveel verschillende mensen ze frequenteren. ‘Als je thuis of op het werk moet kiezen tussen twee seconden wassen – hup hup een beetje zeep en hup hup afwassen – of dertig seconden spoelen met stromend water, dan kies je beter voor het laatste. Maar de richtlijn is grondig wassen met én zeep én stromend water, een paar keer per dag, minstens na een toiletbezoek en voor elke maaltijd. Praktisch van tel is dat je meestal wat langer onder de kraan staat als je zeep gebruikt.’
Hilde Jansens, die als arts verantwoordelijk is voor de ziekenhuishygiëne in het UZ Antwerpen, valt Van Ranst bij. Ze had al eerder gehoord van ‘die illustere Duitser’ Thomas Luger. ‘In theorie kan grondig spoelen met water volstaan, maar dat is een te vaag criterium.’ Als norm adviseert ze een minuut, voor het hele proces. ‘Nauwgezet wassen met zeep uit een pompje, goed afspoelen en afdrogen met wegwerpdoekjes.’
Urine is overigens niet altijd steriel, zegt Jansens. ‘In een gezonde blaas wel, maar niet bij infectie. Bij het lozen kan steriele urine onderweg ook besmet raken door bacteriën van de urineleiders en de uitwendige genitaliën.’
Conclusie
Knack beoordeelt de stelling dat je handen met zeep wassen na een toiletbezoek niet per se nodig is, als grotendeels onwaar. In theorie kan (lang) spoelen met stromend water doeltreffender zijn dan kort en nonchalant wassen met zeep, maar als praktisch advies vinden vier experts wassen zonder zeep een brug te ver. Ze noemen het ‘de foute boodschap’.
GROTENDEELS ONWAAR
Jan Jagers
‘Zelfs na toiletbezoek hoef je je handen niet per se met zeep te wassen’ Thomas Luger, professor dermatologie aan de universiteit van Munster, in De Standaard
