‘Hoe meer ze lazen, hoe langer ze leefden’, lazen we onlangs in The Guardian. ‘Zelfs wie maar een halfuur per dag las, bleek langer te leven’, zei onderzoekster Avni Bavishi in de Britse krant. Ze concludeert dat samen met haar collega’s van de Yale School of Public Health in Connecticut in een studie die recent in Social Science & Medicine verscheen. Hun claim rust op een bevraging van een representatief staal van ruim 3635 vijftigplussers in de Verenigde Staten tussen 1992 en 2014. ‘Onze bevindingen suggereren dat boeken je niet alleen laten kennismaken met interessante ideeën en personages,’ schrijven de auteurs, ‘maar dat ze je ook meer jaren om te lezen opleveren.’
Ze deelden de respondenten op in drie groepen: zij die helemaal geen boeken lazen, zij die er tot 3,5 uur per week met hun neus indoken, en veelvraten die tekenden voor 3,5 uur of meer. In vergelijking met de niet-lezers bleek wie wekelijks gemiddeld 3,5 uur las na twaalf jaar 17 procent meer kans te hebben om langer te leven. Voor de veelvraten liep dat voordeel op tot 23 procent. Rijk of arm, man of vrouw en hoogopgeleid of niet: het ‘boekeffect’ bestaat los daarvan, betogen de auteurs. Het staat ook los van hoe gezond iemand zichzelf vindt.
Avni Bavishi drukt de winst in maanden uit. ‘Als we lezers en niet-lezers vergeleken op het moment waarop 20 procent van beide groepen was overleden, bleken de niet-lezers daarna nog 85 maanden (iets meer dan 7 jaar) te leven. De boekenwurmen trokken het nog 108 maanden (9 jaar). Boeken lezen levert zo bekeken 23 maanden extra levenstijd op.’
Opvallend, zo zegt ze in The Guardian nog, is dat ‘boeken de lezer meer winst opleveren dan kranten en magazines’. De intensiteit waarmee je verbanden legt – tussen wat je leest, jezelf en alles daarbuiten – is groter bij boeken, zo luidt de redenering. Daarbovenop versterken boeken je empathisch vermogen en je sociale en emotionele intelligentie. Dat zou onder meer leiden tot een betere omgang met stress, en zo tot een langer leven.
Bestaat het boekeffect inderdaad, zoals Bavishi en co. beweren?
‘Lezen tout court versterkt de hippocampus, het cruciale hersendeel voor cognitieve functies, dat bij alzheimerpatiënten bijvoorbeeld kleiner wordt. Zoveel is zeker’, zegt Johan Flamaing, diensthoofd Geriatrie aan het UZ Leuven. ‘Ons brein is plastisch. Het kan lui worden en achteruitgaan, maar door stimulatie ook sterker worden. Zelfs bij vijftigplussers. Het is aannemelijk dat je overlevingskans tegenover niet-lezers groter wordt naarmate je vroeger de gewoonte hebt gekweekt om veel te lezen.’ Maar de verklaring die de auteurs voor hun boekeffect geven (een hogere intensiteit, meer empathie en daardoor een groter aantal levensjaren) noemt hij ‘hypothetisch en speculatief’. Ook Rudi D’Hooge van het Laboratorium voor Biologische Psychologie van de KU Leuven is daar sceptisch over: ‘Dat sociale intelligentie je overlevingskansen vergroot, geloof ik wel. Maar qua denkintensiteit hebben ‘uitdagende’ kranten en tijdschriften wellicht hetzelfde effect als boeken.’
‘Lezen is heilzaam, maar het effect van sporten en bewegen is minstens tien keer groter’, beklemtoont D’Hooge. ‘Want doet boeken lezen je hart- en bloedvaten beter functioneren? Voorlopig bewijst onderzoek vooral dat een gezond lichaam aan de basis ligt van een gezonde geest, veeleer dan het omgekeerde.’
Conclusie:
Op gezag van twee experten beoordeelt Knack de stelling dat wie vaak boeken leest langer leeft, als grotendeels waar. Lezen lengt je leven. Maar dat doen boeken niet alleen.
GROTENDEELS WAAR
Jan Jagers
‘Wie vaak boeken leest, leeft langer’ Onderzoekster AVNI BAVISHI van de Yale School of Public Health, in The Guardian
