Geen beelden vangen de tijdgeest beter dan die van food op sociale media, concertgangers met een zee van schermpjes in de lucht, of horden toeristen die dezelfde zonsondergang fotograferen. Maar staat onze smartphone die ‘ervaring van het nu’ niet in de weg?
‘Dit is het eerste onderzoek waarbij is gekeken of er een verband is tussen fotograferen en genieten van ervaringen’, zei professor marketing Kristin Diehl (University of Southern California) over haar onderzoek op de nieuwssite scientias.nl. ‘We hebben aangetoond dat mensen meer genieten van een reis als ze foto’s maken.’
In de publicatie, die eerder deze maand verscheen in het vakblad Journal of Personality and Social Psychology, gaat het niet over het hebben van foto’s als herinnering achteraf, maar wel over het ‘ervaringsverdiepende’ effect van het maken ervan. We parafraseren Diehl: als jij foto’s neemt en ik niet, dan geniet jij van diezelfde reis meer dan ik.
Is dat zo?
Om het effect van fotograferen op het genot van de ervaring te onderzoeken, voerden Diehl en collega’s negen experimenten uit met in totaal meer dan tweeduizend mensen. Zo moesten de bijna 200 deelnemers aan een bustour in Philadelphia hun smartphones achterlaten, waarna de ene helft een camera kreeg en de andere niet. De hele groep luisterde naar de gids, maar de helft met camera werd ook gevraagd om minstens tien foto’s te nemen van bezienswaardigheden. Achteraf kregen alle deelnemers de vraag hoezeer ze zich ‘ondergedompeld’ voelden in de ervaring van de bustour. Wat bleek? De ‘fotogroep’ had er ‘significant meer’ van genoten.
De onderzoekers testten het effect ook met een museumbezoek en met jawel, een maaltijd, waarbij telkens opnieuw de ene groep wel en de andere geen foto’s maakte van hun ervaring.
Al die experimenten bevestigen dat fotograferen ze intenser maakt. Mia Leijssen, die als hoogleraar psychologie (KU Leuven) en psychotherapeut gespecialiseerd is in wat ze ‘existentieel welzijn’ noemt, is daardoor niet verrast. Het achterliggende proces is bekend, zegt ze. ‘Door te fotograferen richt je je aandacht en ben je zelf actief bezig. Met verschillende dingen bovendien, wat meer hersengebieden in gang zet waardoor de ervaring wordt versterkt. Aan het moment en het beeld dat je fotografeert, ken je ook expliciet een positieve waarde toe. Dat telkens opnieuw doen, verdiept nog het genot.’
‘Bijzonder aan fotograferen is dat het op de lange termijn ook niet schadelijk is. Integendeel, de herinnering groeit. Met snoep is dat bijvoorbeeld anders. Op korte termijn is dat lekker. Maar op lange termijn word je er dik van en vergalt het je plezier.’
Foto’s maken is evenwel lang niet de enige manier om de ervaring intenser te maken. Zelf fotografeert ze nooit op reis, zegt Leijssen. ‘Ik heb wel aandacht voor mensen en voer gesprekken die ik leuk vind. Een ervaring omtoveren in genot, doet iedereen volgens eigen aard en talent.’
Fotograferen verdiept de ervaring ook alleen maar als het geen strategie is om iets anders te vermijden, sociaal contact bijvoorbeeld.
En trop is natuurlijk te veel, beklemtoont hoogleraar psychologie Peter Kuppens (KU Leuven). ‘Het effect is consistent, maar klein.’
Conclusie:
In lijn met het oordeel van twee experts noemt Knack de stelling grotendeels waar. Het effect bestaat, maar is klein. Vooral het achterliggende proces telt. En daar heb je geen camera voor nodig.
GROTENDEELS WAAR
Jan Jagers
‘Mensen genieten meer van een reis als ze foto’s maken’
Professor marketing KRISTIN DIEHL (University of Southern California), scientias.nl
