De kleur van bloed heeft een psychologisch effect en dat is ‘meermaals bewezen’, zei filosoof Jan Verplaetse (UGent) onlangs in Het Nieuwsblad naar aanleiding van zijn nieuwe boek Bloedroes. ‘Voetbalploegen in rode shirts behalen over een langere periode betere resultaten dan die in andere shirts. Omdat spelers meer agressie vertonen als ze in het rood gehuld zijn.’ Conclusie voor de Rode Duivels? ‘Zo weinig mogelijk met die blauwe uit-shirts spelen. Rood kan voor een beter EK zorgen.’
Is dat zo?
Zijn uitspraak steunt op een onderzoek (2008) over Engels voetbal van biologen Martin Attrill (University of Plymouth) en Robert Barton (University of Durham) in het Journal of Sports Sciences, zegt Verplaetse aan de telefoon. Hij stuurt het ons toe, samen met andere publicaties. Die tonen onder meer aan dat wie een rood truitje draagt bij gevechtssporten vooraf krachtiger en tijdens het gevecht met een hogere hartslag tekeergaat dan degene met een blauw truitje. Dat rood sowieso winst betekent, gaat te ver. Maar toch: het kan helpen.
Gaan een rood tenue en succes ook samen in teamsporten? Dat was het startpunt van het onderzoek van Attrill en Barton. Van 68 ploegen in drie divisies van de Engelse competitie (de Premier League, maar die niet alleen) brachten ze matchresultaten van ruim 50 jaar in kaart, vanaf het seizoen 1946-1947. Over die hele periode in thuiswedstrijden bekeken, presteerden de rode teams het best. Ze werden vaker kampioen dan wat statistisch logisch zou zijn op grond van hun aantal. Maar – toeval of niet? – onder meer de topclubs Manchester United, Liverpool en Arsenal spelen thuis in het rood, natuurlijk. Om een mogelijke vertekening te ondervangen, splitsten de onderzoekers de ploegen ook op naar regio’s, acht in totaal, en bekeken ze de resultaten per regio apart. Op de regio Sheffield na gold ook dan dat de rode ploegen beter presteerden.
Als de teams exact evenwaardig zijn, kan een rood truitje inderdaad helpen, zegt biologe Katleen Huyghe (UAntwerpen) over het principe. ‘In de dierenwereld is rood een teken van superieure fysieke kracht.’
Maar dat voetballers zich geïntimideerd voelen door in rood gehulde tegenstanders, blijkt niet eenduidig uit alle studies. Een onderzoek over de Nederlandse Eredivisie bevestigt de stelling, maar kleinere onderzoeken in Spanje, Polen en Duitsland vinden het effect niet terug.
Wie moeten we dan volgen? ‘Die laatste onderzoeken zijn minder gerenommeerd dan de studie waarop Verplaetse steunt’, zegt sport- en bewegingspsycholoog Filip Boen (KU Leuven). Hij wijst erop dat ook de zichtbaarheid van rood, in contrast met de groene grasmat, het succes verklaart. ‘Maar het effect is sowieso klein. Niet-rode teams hoeven niet te wanhopen.’
En toch. In een onderzoek over het EK 2004 in Portugal vergeleken Atrill en Barton ook de resultaten van vijf landen (Engeland, Tsjechië, Kroatië, Spanje, Letland) in hun rode tenue, met die van de wedstrijden die ze in een anderskleurig truitje speelden. In het rood was hun doelsaldo beter. Gemiddeld scoorden ze bijna één goal (0,97) meer per wedstrijd.
De poulematchen tegen Italië en Ierland spelen de Duivels eerstdaags zeker in hun rode thuisshirt. Hoe ze moeten aantreden tijdens Zweden-België, beslissen délégués en de scheidsrechter pas de dag zelf.
‘Eden Hazard opstellen is nog altijd veel beter dan kiezen voor het juiste truitje’, adviseert Verplaetse. ‘Maar als hij er toch bij is? Doe dan maar rood, in plaats van dat blauw.’
Conclusie:
Rood wekt ontzag en pept op, zo blijkt uit onderzoek. Hoewel het effect klein is, beoordeelt Knack de stelling als waar.
WAAR
Jan Jagers
‘Voetbalploegen in rode shirts behalen over een langere periode betere resultaten dan die in andere shirts’ filosoof JAN VERPLAETSE (UGent), Het Nieuwsblad
