‘Moslimextremisme: eerder regel dan uitzondering’, kopt Vlaams Belang in een partijbrochure die onlangs in de bus viel. ’82 procent van de “Belgische” (sic) moslims is van oordeel dat er maar één interpretatie van de Koran is, de letterlijke; 66 procent vindt dat ze moeten terugkeren naar hun “islamitische wortels”; en 70 procent vindt de regels van de Koran belangrijker dan onze wetten’, schrijft Vlaams Belang.
We concentreren ons op dat laatste. Klopt dat?
Als bron vermeldt de brochure ‘onderzoek van het Centrum voor Sociaal Onderzoek, Berlijn’. Het gaat om een studie (2013) in zes landen van socioloog Ruud Koopmans. De uitspraak steunt op een enquête bij ruim 1200 moslims van Turkse of Marokkaanse afkomst in België.
‘Het cijfer is juist, maar de suggestie dat 66 à 82 procent van de Belgische moslims “extremisten” zouden zijn – met de daarbij horende associatie met geweld – is fout’, zegt Koopmans. Wat volgens hem wel klopt, is dat iets meer dan de helft een ‘religieus fundamentalistisch wereldbeeld’ heeft. ‘Zij stellen hun religieuze opvattingen boven de rechtsorde, maar dat betekent niet dat ze die met geweld omver zouden willen werpen.’
Het enquête-item waar het hier om gaat, vraagt respondenten of ze het eens of oneens zijn met de stelling ‘de regels van de Koran zijn voor mij belangrijker dan de wetten van het land’.
‘Ook mijn moeder zou het daarmee eens zijn’, schreef socioloog Orhan Agirdag (KU Leuven) daarover in Trouw, in een kritiek op het onderzoek. ‘Maar dat maakt haar nog geen fundi. Want volgens mijn moeder zeggen de religieuze voorschriften óók dat de wetten van de overheid gehoorzaamd moeten worden.’
De stelling insinueert een vals dilemma, zegt hij aan de telefoon met Knack. ‘Koopmans had afzonderlijk moeten vragen of ze ten eerste de Koran belangrijk vinden, ten tweede of ze de wet belangrijk vinden, en had dan beide antwoorden moeten vergelijken.’
Moraalfilosoof Patrick Loobuyck (UAntwerpen/ UGent) volgt die redenering. ‘De vraagstelling geeft hen niet de kans om beide belangrijk te vinden. Veel gelovigen die hun religie ernstig nemen, zullen hun heilige tekst belangrijker vinden dan de regels van de staat. Dat betekent niet dat ze niet stoppen voor het stoplicht, alleen construeren die regels hun identiteit niet.’ Maar we moeten er niet flauw over doen, zegt Loobuyck ook. ‘De scheiding tussen godsdienst en politiek is in de islam een heikel punt.’
Hoewel het cijfer uit Koopmans’ onderzoek komt, vinden zes academici met wie we contact opnamen de interpretatie ervan eensluidend ‘problematisch’. ‘Je weet simpelweg niet wat het betekent’, besluit politicoloog Cas Mudde (University of Georgia).
Bij wijze van perspectief wijst socioloog en emeritus professor Mark Elchardus (VUB) op onderzoek naar salafisme in Nederland, ‘waarin 19 procent van de Nederlanders van Turkse origine en 40 procent van de Nederlanders van Marokkaanse origine verklaren dat ze zich zeker of misschien wel willen inzetten voor een beweging die de sharia in Nederland wil opleggen’.
Nog een andere studie, van Derya Güngör De Bruyn (KU Leuven), vroeg moslims van Turkse en Marokkaanse afkomst in Brussel en Antwerpen in hoeverre ze het eens zijn met de stelling ‘op werk of school wil ik de Belgische cultuur en manier van leven zo veel mogelijk adopteren’. Op een vijfpuntenschaal, waarbij 5 ‘volledig akkoord’ betekent, antwoordden zij gemiddeld 3 à 4.
Conclusie:
Vlaams Belang citeert een cijfer uit controversieel onderzoek. Omdat de interpretatie ervan problematisch is, en omdat geen van de zes onderzoekers met wie Knack contact opnam die van het VB onderschrijft, beoordeelt Knack de stelling als grotendeels onwaar.
GROTENDEELS ONWAAR
Jan Jagers
’70 procent van de “Belgische” moslims vindt de regels van de Koran belangrijker dan onze wetten’ VLAAMS BELANG, partijbrochure
