Nieuw onderzoek betwist enkele hardnekkige mythen over oudere bestuurders, meldde onlangs Swansea University (VK) in een persbericht. ‘Oudere bestuurders zijn in werkelijkheid ongevaarlijk’, zegt daarin geriater en onderzoeker Charles Musselwhite.
Klopt dat? En op basis waarvan beweert hij dat?
Onder meer op grond van een onderzoek van pv’s in Wales, laat hij per e-mail weten. Daaruit blijkt ‘per gereden mijl een lichte toename van letsels en doden door autorijden vanaf 75 jaar’. Maar als je het van naderbij bekijkt, schrijft hij, is dat eerder te verklaren door de fragiliteit van hun lichaam dan door hun verondersteld onveilig rijgedrag. ‘Oudere mensen hebben meer kans op letsels doordat ze brozer zijn.’
Uit dezelfde dataset blijkt echter ook dat oudere bestuurders op een kruispunt vaker dan gemiddeld onoordeelkundig afslaan en zo een voetganger of fietser grijpen.
Hoezo, ‘geen gevaar op de weg’? Daar blijft hij bij, zegt Musselwhite aan de telefoon. ‘In dat soort ongevallen zijn senioren inderdaad vaker betrokken. Maar ze veroorzaken minder ongevallen door inhaalmanoeuvres of overdreven snelheid, bijvoorbeeld. Als je het totaalbeeld bekijkt, doet het cliché van de gevaarlijke bejaarde bestuurder ze onrecht aan.’
Vier Vlaamse experten die we contacteren, zijn het daarmee eens. ‘De 85-jarige man met hoedje die tegen een slakkengang op de snelweg rijdt, bestaat’, erkent verkeersdeskundige Tom Brijs (UHasselt). ‘Maar hij is de uitzondering. Niet de regel. Als je ongevalrisico en leeftijd in een grafiek combineert, zie je een U-curve. 18- tot 24-jarigen veroorzaken veel ongevallen, daarna daalt het risico. Bij ouderen – pas vanaf 75 jaar, niet vroeger – stijgt dat risico opnieuw.’
Senioren reageren volgens onderzoek tot 22 keer trager dan chauffeurs jonger dan 30. Hun ogen zijn slechter, hun perifeer zicht – wat je in je ooghoeken ‘voelt’ aankomen – neemt af, net als hun concentratievermogen. ‘Maar de meeste 70-plussers beseffen dat, en compenseren die achteruitgang door bijvoorbeeld meer afstand te houden, niet meer op de snelweg of in regenweer te rijden, en alleen bij daglicht, buiten de spitsuren’, zegt geriater Mark Lutin. Hij is medeoprichter van het rijveiligheidscentrum ‘Samen Veilig Mobiel’ van het Jessa Ziekenhuis en de UHasselt, waar senioren zich kunnen laten testen.
Heike Martensen, die zich bij het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV) specialiseert in senioren en verkeersveiligheid, zit op dezelfde lijn. ‘Niet je leeftijd, wel je fysieke, psychische en praktische vaardigheden bepalen of je veilig kunt rijden’, benadrukt ze. ‘Sommige 50-jarigen kunnen dat niet meer, andere 90-jarigen nog wel.’
Cijfers over hoe vaak een 75-plusser een ongeval veroorzaakt, heeft het BIVV niet. Maar Martensen rapporteert in een themadossier (2015): ‘Oudere bestuurders hebben vooral een verhoogd risico om zelf te sterven of zwaar gewond te worden in een ongeval. (…) Het risico om zelf licht gewond te worden of om iemand anders zwaar te verwonden of te doden is echter veel kleiner dan bij jonge bestuurders, maar wel hoger dan bij bestuurders van middelbare leeftijd. Ouderen brengen dus in het verkeer eerder zichzelf in het gevaar dan anderen.’
In 2015 telde België in totaal 732 verkeersdoden, onder wie 111 75-plussers. In 2014 waren het er 106 – opnieuw 15 procent – op een totaal van 727.
Conclusie:
Knack beoordeelt de stelling als grotendeels waar. ‘Ouderen brengen in het verkeer eerder zichzelf in het gevaar dan anderen.’ En leeftijd is het punt niet.
GROTENDEELS WAAR
Jan Jagers
‘Ouderen zijn geen gevaar in het verkeer’
Geriater Charles Musselwhite, persbericht Swansea University
