Op 27 augustus heeft een aantal Amerikaanse ouders in Californië een groepsvordering (class-action lawsuit) ingesteld tegen zes nationale en internationale voetbalorganisaties, waaronder de FIFA. Ze wrijven de voetbalbobo’s nalatigheid aan ‘in het beschermen van spelers, in het bijzonder kinderen, tegen de risico’s op een hersenschudding’. Geld vragen ze niet, wel nieuwe spelregels. Bij de profs, zo stellen ze voor, zouden tijdelijke wissels moeten worden toegevoegd zodat geblesseerde spelers degelijk kunnen worden onderzocht op symptomen van hersenschudding. Kinderen jonger dan zeventien zouden maar een beperkt aantal keren mogen koppen, zo luidt een ander voorstel in het 132 pagina’s tellende document. Volgens de klacht blijkt dat uit ‘state of the art medisch bewijs’ en is koppen voor spelers jonger dan veertien helemaal uit den boze.
Dat zei ongeveer ook Michael Grey, op 10 augustus in de Britse krant The Telegraph. Grey is fysioloog en onderzoeker aan University of Birmingham, gespecialiseerd in revalidatie na hersenschade. ‘Kinderen zouden niet mogen koppen. We weten niet op welke leeftijd hun nek sterk genoeg is om de beweging van hun hoofd op te vangen wanneer ze de bal raken. Sommige collega’s suggereren veertien jaar, maar ik denk dat het afhangt van kind tot kind.’
Aan de telefoon motiveert hij zijn stelling: ‘Onze hersenen zitten in de schedel en zijn omringd door vocht. Telkens als je kopt, worden ze tegen de schedel geslagen en levert dat een acceleratie-deceleratietrauma op. Geen hersenschudding, maar een kleine beschadiging. Na verloop van tijd kunnen die opgestapelde kleine letsels groot worden.’
Moeten voetbalouders zich zorgen maken?
Volgens vier andere experts niet. Ze laken wel de nonchalante houding tegenover hersenschuddingen bij sportwedstrijden. Maar op de vraag of ze hun eigen kinderen zorgeloos tegen een bal zouden laten koppen, zeggen ze eensluidend ‘ja’.
Neuroloog Sebastiaan Engelborghs (UAntwerpen): ‘Uit een recent onderzoek bij 37 volwassen amateurvoetballers bleek dat er vanaf 1000 kopballen per jaar – dat zijn er 20 per week – een effect te zien was op een MRI-scan. Na meer dan 1800 kopballen (35 per week) scoorden die spelers ook slechter op een geheugentest. Maar je moet die resultaten met een korrel zout nemen. Milde traumatische hersenletsels zijn wellicht minder onschuldig dan tot nog toe aangenomen, maar die mensen hadden in de praktijk nergens last van.’
Ook niet op lange termijn? ‘Verder onderzoek is nodig, maar in dit stadium zie ik geen reden tot ongerustheid’, zegt neurochirurg Bart Depreitere (UZ Leuven). ‘Dat je van boksen jaren later schade ondervindt, is bewezen. Van voetbal niet. En die sport bestaat ook al lang.’
De Nederlandse Gezondheidsraad ‘pleit voor het aanleren van goede koptechnieken en vindt dat koptraining niet aan spelers onder de zestien gegeven zou moeten worden’. De Belgische Hoge Gezondheidsraad heeft daarover geen advies.
En onze voetbalbond? Die heeft geen beleidslijn op papier, zegt dokter Kris Van Crombrugge, ondervoorzitter van de medische commissie. ‘In de praktijk begint kopbaltraining vanaf twaalf à veertien jaar. We volgen dit op. Maar vooralsnog weegt het bewijs te licht om iets te veranderen.’
Conclusie:
Uit spreekwoordelijk microscopisch onderzoek blijkt dat koppen hersenschade kan veroorzaken. Knack beoordeelt de stelling daarom als waar. Die ‘schade’ is evenwel zo licht dat experts hun eigen kinderen voorlopig zorgeloos de bal met het hoofd tegen de netten zouden laten knallen.
WAAR
Jan Jagers
‘Koppen bij voetbal kan hersenschade veroorzaken’ Fysioloog en onderzoeker MICHAEL GREY (University of Birmingham), in TheTelegraph.
