Nultolerantie voor alcohol in het verkeer? Ten gronde voelt de Dendermondse politierechter Peter D’Hondt daar niets voor, zei hij begin december in de talkshow Van Gils & Gasten op Eén. En moeten we niet eerst de opgelegde straffen uitvoeren vooraleer we nieuwe regels maken? ‘Het weze nog eens herhaald. Van alle geldboetes die correctionele rechters uitspreken, wordt maar 14 procent geïnd’, zei D’Hondt. ‘Bij politierechters ligt dat iets hoger.’ Een sterker voorbeeld van straffeloosheid bestaat niet, vindt hij.
Blijft 86 procent van alle boetes die correctionele rechters uitspreken onbetaald? Waar haalt D’Hondt zijn zorgwekkende cijfer vandaan?
Uit een ‘vernietigende’ audit van het Rekenhof van januari 2014, zegt hij. ‘Het gaat hier voor alle duidelijkheid niet over de boete wegens te snel rijden die je in je brievenbus vindt. Wel over door rechters uitgesproken strafrechtelijke geldboetes. Stel dat een correctionele rechter een vader die z’n onderhoudsgeld niet betaalt, veroordeelt tot een boete van 600 euro. Wel, dan wordt die in amper 14 procent van de gevallen geïnd.’
D’Hondt citeert naar strekking correct. ‘Slechts 19.3876.185 euro ontvangsten werden gerealiseerd voor een bedrag van 83.868.745 euro vastgestelde rechten voor in 2012 geregistreerde boeten’, schreef het Rekenhof begin 2014. ‘Dat geeft een invorderingspercentage van 27 procent voor de politiestraffen en van 14 procent voor de correctionele straffen.’
Dat betekent evenwel niet dat maar 14 procent van het aantal veroordeelden betaalt. Wel dat de overheid maar 14 procent van het totaalbedrag aan uitstaande boetes incasseert.
Maar hoe accuraat zijn die percentages? De FOD Financiën bezorgt ons andere cijfers dan die uit de audit van het Rekenhof. Van de te innen boetes uit 2012, politiestraffen en correctionele samen, zou de overheid geen 41 procent (27 + 14) maar 55 procent hebben ingevorderd, zegt Francis Adyns, woordvoerder van de FOD Financiën. ‘Die cijfers zijn recenter en betrouwbaarder’, verzekert hij. Ook het kabinet van minister van Justitie Koen Geens (CD&V) zegt dat ‘in 2012 over het hele grondgebied 55 procent van de boetes werd geïnd’.
Volgens zowel academici als bronnen binnen Justitie steunt die 55 procent evenwel op ‘onvolledige informatie’, waardoor ze in realiteit weinig tot niets zegt. Recentere cijfers, met name die over 2014, noemen diezelfde academici ‘wellicht accurater’. Daar staat de teller voorlopig op 37 procent.
Dat het invorderingspercentage sowieso laag is, komt volgens professor strafrecht Frank Verbruggen (KU Leuven) bovenal door de ‘gebrekkige informatisering van zowel Justitie als Financiën, ook vandaag nog’. Maar honderd procent invorderen is utopisch, vult professor strafrecht Joachim Meese (UAntwerpen) aan. ‘Het strafwetboek verplicht de rechter vaak om een combinatie van gevangenisstraf én boete uit te spreken’, zegt Meese. ‘Maar een kei kun je niet stropen. En criminelen die zich op papier onvermogend hebben gemaakt, evenmin.’
Na de audit van het Rekenhof stelde de regering in februari 2014 een actieplan op.
Het Rekenhof wil niets kwijt over de discrepantie tussen de cijfers uit de audit en de recentere van Financiën, maar benadrukt dat er een nieuwe doorlichting komt ‘vanaf 2016’.
Conclusie:
Voor het jaar 2012 waarnaar Peter D’Hondt verwijst, heeft de overheid geen accurate cijfers over geïnde boetes na strafrechtelijke veroordelingen. Omdat D’Hondt naar strekking correct citeert uit de meest recente audit van het Rekenhof, beoordeelt Knack de stelling als grotendeels waar.
GROTENDEELS WAAR
Jan Jagers
‘Van alle geldboetes die correctionele rechters uitspreken, wordt maar 14 procent geïnd’ Rechter PETER D’HONDT, op Eén
