Terwijl de Zwitserse journalist en regisseur Milo Rau door Congo reist voor zijn film- en theaterproject The Congo Tribunal vindt in Brussel de Belgische première plaats van The Dark Ages, het tweede deel van zijn Europa-trilogie. ‘Ik wil de wereld te redden.’
Wat wilt u vertellen met deze trilogie?
MILORAU: In deel één, The Civil Wars, focus ik op het extremisme in West-Europa. Vier acteurs vertellen over hun relatie met hun vader, en hoe die relatie hen in de armen van het extremisme had kunnen drijven. In The Dark Ages vertellen een Russische, een Servische, een Duitse en twee Bosnische acteurs elk om beurten wat de oorlogen in Oost-Europa met hun levens deden. Hun biografieën tonen de wankele fundamenten van Europa, dat eerder een ruïne dan een rijk is, zoekend naar een nieuwe ideologie. Die ruïne is de fundering van het nieuwe Europa dat ik in het derde deel, Empire, onderzoek. Dan laat ik een ngo-medewerker aan het woord die vertelt over de neokoloniale politiek van Europa.
The Civil Wars verbindt u aan het werk van Anton Tsjechov, The Dark Ages koppelt u aan Shakespeares Hamlet. Waarom?
RAU:The Civil Wars toont de verlamming van West-Europa. Het weet nauwelijks op te treden tegen een stel extremistische idioten. Het reageert even verlamd als de personages van Tsjechov. Dat stuk wordt gebracht in een huiskamerdecor, omdat de focus ligt op hoe de wending in een persoonlijk leven de maatschappij kan verminken. In The Dark Ages zitten de performers in een decor dat eruitziet als het bureau van een ngo die zorgt voor overlevenden van de Bosnische genocide. Daar ligt de focus op de invloed van het politieke leven op een individueel bestaan. Hamlet, die ziet hoe rot zijn land is, belichaamt die focus.
Gelooft u nog in Europa?
RAU: Ik geloof in een nieuw Europa. Tijdens The Dark Ages worden de levensverhalen afgewisseld met muziek van de Sloveense avantgardistische band Laibach. Voor hen schreef ik de Europe Empire Speech, die u op YouTube terugvindt. Daarin waarschuw ik voor een nieuwe honderdjarige oorlog, en benoem ik de veranderingen en de mentaliteitswijziging die nodig zijn om dit te vermijden. Kortweg: Europa heeft nood aan een Marshallplan van de ziel. Daar ga ik in Empire op in.
Bent u ook in Congo om er Empire voor te bereiden?
RAU: Ik ben hier vooral om aan het film- en theaterproject The Congo Tribunal te werken. De film gaat in 2016 in première. Ik film twee tribunalen in Bukavu en Berlijn, die we zelf organiseren. Wij doen wat anders niet gebeurt: het berechten van criminele feiten die leiden tot de ontwrichting en verarming van een van de rijkste plekken van Afrika. Er is hier al twintig jaar een oorlog bezig, maar Europa vaart wel bij de instabiliteit van de regio: dan kunnen de Congolezen hun minerale rijkdom tenminste niet zelf ontginnen. Hallucinant. Ik vind het mijn taak om daar als theatermaker de aandacht op te vestigen. Ik heb twee dochtertjes. Als ze me vragen waarom ik alweer weg moet, dan zeg ik ze dat ik de wereld probeer te verbeteren. Dat klinkt pathetisch, maar het niet proberen is geen optie.
The Dark Ages (Milo Rau/IIPM/Residenztheater München), van 23/05 tot 25/05 te zien tijdens Kunstenfestivaldesarts. Empire gaat in december in première in de Schaubühne Berlin.
Els Van Steenberghe
